سلام نو _ سرویس گردشگری: یکی از بناهای با ارزش در این بازار تاریخی، حمام خان یا حمام رازقیه است که اواسط راسته اصلی بازار و در بخش بالا بازار قرار دارد.
حمام خان به همت و دستور عبدالرزاق خان کاشی حاکم کاشان و کارگزاری یکی از معتمدین کاشان بنام حاج غیاث الدین در سال ۱۱۸۷ هجری قمری و در دوران زندیه ساخته شده است، این حمام در مقابل زلزله بسیار شدید سال ۱۱۹۲ ه. ق مقاومت کرده و با وجود ویرانی های بسیار زیاد و جبران ناپذیر در کاشان این بنا از تخریب و ویرانی در امان مانده است.
سیر تاریخی حمام خان کاشان
در دوران زندیه مردی به نام میرزا عبدالرزاق خان کاشی حاکم شهر کاشان بود. میرزا عبدالرزاق ساختمان ها و سازه های مختلفی را در این شهر بنا کرد که حمام خان یکی از آنها بود. در واقع غیاث الدین پسر عموی میرزا که به کاردانی و خوشنامی مشهور بود، عهده دار ساخت این گرمابه شد. این مکان تاریخی در سال ۱۱۵۳ هجری شمسی پنج سال پیش از مرگ کریم خان زند به اتمام رسید. جالبست بدانید حمام خان کاشان تا سال ۱۳۸۰ شمسی همچنان فعالیت می کرد و مردم برای استحمام از آن استفاده می کردند.
اما پس از این تاریخ این گرمابه تبدیل به سفره خانه ی سنتی شد، تا گردشگران و علاقمندان به آثار تاریخی بیشتر با این مکان آشنا شوند. این میراث با ارزش در اسفند سال ۱۳۸۱ با شماره ۳۶۲۷ این حمام در فهرست آثار تاریخی قرار گرفت.
حمام خان کاشان در زمان زندیه ساخته شده است. حمام خان را میرزا عبدالرزاق حاکم وقت کاشان در زمان زندیه ساخته شده است. گفته می شود او در زمان حکومت خود تلاش بسیاری برای بهبود اوضاع در کاشان کرده است.
ورودی حمام با سردری زیبا تزیین شده است، کاشی کاری های این سر در اهمیت تاریخی بسیاری دارد. با عبور از سردر و با پشت سر گذاشتن چند پله به سربینه حمام می رسید. میان سربینه حوضی کوچک با وسایل قدیمی حمام قرار گرفته است و در اطراف این بخش سکوهای پهنی ساخته شده اند ک در گذشته برای استراحت و نشستن افرادی که به حمام می آمدند مورد استفاده قرار می گرفت.
بعد از سربینه وارد راهرویی پیچ در پیچ و باریک می شوید و بعد از عبور از آن به فضایی با حوضچه ها ی بزرگ و کوچک می رسید. در قسمتی از مجموعه خان، اتاق های حمام به شکل امروزی دیده می شود و این اتاقک ها بعد ها به این حمام خان اضافه شده اند. گفته می شود حمام خان تا چندین سال قبل هم مورد استفاده مردم قرار می گرفت اما امروزه به موزه و چایخانه ای کوچک اما دلنشین تبدیل شده است.
استان اصفهان، شهر کاشان، رضا عباسی، میدان فیض
معماری دیدنی حمام خان کاشان
حمام خان در زمینی به مساحت ۱۲۵۰ مترمربع و در سه بخش اصلی سربینه، گرم خانه و فضای چال حوض ساخته شده است.
سربینه که وسیع ترین فضای حمام است، قاعده ای هشت و نیم هشت و بسیار نزدیک به یک مربع دارد. هشت ستون سنگی نیز فضایی در میانه آن پدید آورده که با طاق رسمی بندی مرتفعی از دیگر قسمت ها متمایز شده است. این طاق آجری است و تزیینات معقلی دارد و خطوط رسمی بندی را با قطعات کاشی آبی و سفید مشخص تر ساخته اند.
نورگیری بزرگ در میانه این طاق روشنایی سربینه را تأمین و حوض هشت گوش میانه سربینه تلألو نور را دو چندان می کند. گرداگرد سربینه سکویی قرار گرفته و در نتیجه، فضای نشستن و استراحت از فضای تردد متمایز شده است. در چهار گوشه این فضا، چهار غرفه با قاعده نیم هشت واقع است که هر یک حوضی مقابل خود دارد.
این حوض ها در انتهای پله هایی قرار دارد که کف سربینه را به سکوهای دورتادور پیوند می دهد، در ازاره های سربینه هنوز کاشی های قدیمی دیده می شود، ولی سکوهای اطراف این فضا را کاشی های جدید پوشانده اند که کیفیت فضایی آن را خدشه دار کرده است.
همچنین حوض ها همگی از سنگ مرمر و مانند جام های بلور بوده اند که امروزه جای آنها را حوض هایی با کاشی آبی رنگ گرفته است.
میان در فضایی است با قاعده هشت ضلعی منتظم که با تغییر جهت حرکت از سربینه به گرم خانه، علاوه بر از بین بردن دید مستقیم، از تبادل حرارت در بین آنها می کاهد. گرم خانه فضایی با قاعده مستطیل است که چهار ستون سنگی آن را به سه بخش تقسیم کرده است. خزینه در انتهای بخش میانی و گرم خانه روبروی ورودی آن قرار گرفته که امروزه مخروبه است.
دو فضا در طرفین خزینه وجود دارد که احتمالا خلوت گرمخانه بوده است. یکی از این فضاها را امروزه به گرم خانه افزوده و دوش هایی در آن نصب کرده اند. گرم خانه در یک سو غرفه ای عقب نشسته دارد که با حوض نسبتا وسیع مقابل آن، فضایی کامل برای شستشو است. فضای چالحوض که امروزه از آن استفاده نمی شود، حوضی مستطیل شکل دارد.
راه ورود به این فضا از میان در بوده و غرفه هایی در کنار حوض آن برای استراحت و نشستن تماشاچیان تعبیه شده است.
تصاویر نقش بسته در این حمام، ماهیتی داستانی دارد که در اسپرهای هشتی ورودی نقاشی شده، این نقاشی ها مربوط به تصاویری از خمسه نظامی همچون بهرام گور هستند که با توجه به موضوع تصاویر، شدت تخریب و آسیب های موجود در آنها، از جایگاه ویژه ای در طرح های مرمت تزئینات وابسته به معماری اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی شهرستان برخوردار است.
نظر شما