قدمت مسجد کبود چقدر است؟

سلام نو _ سرویس گردشگری: مسجد کبود تبریز از برجسته‌ترین نمونه‌های معماری اسلامی در استان آذربایجان شرقی است.

این بنای تاریخی در تبریز، مورد توجه بسیاری از علاقه‌مندان هنر معماری در جهان قرار دارد. گرچه متاسفانه در طول سالیان اخیر بخش‌هایی زیادی از این مسجد از بین رفته است، هنوز به‌خوبی می‌توان هنر دست معماران ایرانی را در این مسجد مشاهده کرد.

در میان آثار به‌جای مانده از دوران تاریخی گذشته در ایران، مساجد تاریخی از برجسته‌ترین نمونه آثار هستند. با بررسی و دقت در نشانه‌های تاریخی به جا مانده در این مساجد، می‌توان اطلاعات قابل‌توجهی از فرهنگ و تفکر حاکمان اسلامی در ایران به دست آورد.

مساجد در گذشته جایگاهی فراتر از کاربرد امروزی‌شان داشته‌اند و در مساجد تاریخی ایران، نشانه‌های قابل تامل از آثار هنری وجود دارند که سبب علاقه‌مندی بیشتر گردشگران به بازدید از این بناها می‌شوند.

آشنایی با مسجد کبود

یکی از آثار و ابنیه عالی و با عظمت ایران مسجد کبود تبریز است که از یادگارهای قرن نهم هجری می باشد و نمونه بارزی از صنایع استادان و صنعتگران ماهر و آثار معماری هنرمندان ایرانی به شمار می رود.

بسیار مایه تاسف است که از این بنای عالی و زیبا که زمانی از عمارات با شکوه و مجلل تبریز بود اکنون جز چند در و دیوار شکسته و پاشیده دیگر چیزی باقی نمانده است.

نام این مسجد را به ترکی «گوی مسجد» و به فارسی مسجد کبود گویند. در گذشته مسجد و عمارت مظفریه نام داشت دلیل واضح بر عمارت مظفریه بودن این بنا همانا کتیبه طاق درگاه است که بر روی آن عبارت «العماره المبارکه المظفریه» نوشته شده است.

از آنجائی که بانی این مسجد میرزا جهانشاه بن قرا یوسف ترکمان سومین پادشاه از سلاطین طایفه قراقوینلو بوده است به آن جهانشاه نیز می گفتند.

از طایفه قراقوینلو چهار نفر بر ایران سلطنت کردند که طول دوره حکومت آنان نیز ۶۳ سال بود. در دوران میرزا جهانشاه آثار تاریخی بسیاری ایجاد شده است که مسجد کبود یکی از این آثار می باشد. در اثر انقلابات روزگار و زلزله های بیشمار که در تبریز اتفاق افتاد گنبد و مناره های آن فروریخته و با خاک یکسان شد. درگاه و طاق بی نظیر و بلندش اگرچه شکسته اما هنوز دارای عظمت و شکوه خاصی است.

این مسجد در مرکز شهر تبریز و در بافت تاریخی آن قرار دارد. این موضوع کار را برای رسیدن به آن آسان کرده است بنابراین برای رفتن به این مکان می توانید از انواع مختلفی از وسایل نقلیه عمومی استفاده کنید که شامل اتوبوس، مترو و تاکسی می شود.

اگر قصد استفاده از مترو را داشته باشید باید بدانید که در ایستگاه ساعت پیاده شوید و مقدار از مسیر را پیاده و یا با تاکسی طی کنید. اگر می خواهید پیاده به آنجا برسید حدود 8 دقیقه در راه خواهید بود.

قدمت و معماری مسجد کبود

مسجد کبود تبریز قدمتی ۶۰۰ ساله دارد. این مسجد که در اصل بخشی از عمارت وسیع مظفریه بوده است، در زمان حکومت سلطان ابوالمظفر جهانشاه، قدرتمندترین پادشاه دوره قراقویونلوها در سال ۸۷۰ هجری قمری و ۸۴۵ هجری شمسی در تبریز و به دستور او ساخته شد.

بنا بر روایت‌های تاریخی موجود، همسر جهانشاه، «جان بی گم خاتون» یا «صالحه» دختر او، نقش موثری در ساخت مسجد کبود داشته‌اند.

سال ساخت مسجد کبود بر کتیبه‌ای در سردر ورودی مسجد به چشم می‌خورد؛ اما بنا بر شواهد موجود، مورخان این تاریخ را متعلق به زمان پایان ساخت کاشی‌کاری‌های مسجد می‌دانند و به این ترتیب می‌توان زمان ساخت مسجد کبود را کمی قبل از این تاریخ دانست.

برخی از مورخان مدت زمان ساخت این مسجد را نزدیک به ۳۰ سال تخمین می‌زنند.

قبل از ورود به مسجد با محوطه‌ای روبه رو می‌شوید که هنرمندانه گل‌کاری شده و فضای اطرف مسجد را چشم نواز تر کرده است. قبل از ورود به داخل مسجد با سردری بلند و زیبایی روبه‌رو می شوید که همانند طاقی بزرگ است و جای خالی کاشی‌های بسیار همانند زخمی از

گذر تلخ و شیرین ایام بر در و دیوار مسجد است اما با این وجود همانند نگین فیروزه‌ای در میان خیابان امام خمینی یکی‌از اصلی ترین و قدیمی‌ترین خیابان‌های این شهر می‌درخشد.

در میان آن همه کاشی کاری لاجوردی و آبی پر نقش و نگار، کتیبه‌ای به چشم می‌خورد که روی آن عمارت مظفریه و به چشم می‌خورد از این رو مسجد کبود به نام عمارت مظفریه در میان مردم تبریز جا افتاده است.

در جای جای این مسجد کتیبه‌هایی قرار دارد که حکم شناسنامه‌ای برای این بنا هستند. در یکی از این کتیبه‌ها نام نعمت‌االله بن محمد البواب، طراح و خطاط آیات این بنا حک شده است.

از کتیبه‌ای دیگر که دورتا دور شبستان را مزین کرده و سوره فتح بر آن حک شده است می‌توان چنین برداشت کرد که این بنا به عنوان یادبودی از کشورگشایی‌ها و پیروزی‌های حاکم آن دوران ساخته شده است تا برای آیندگان تداعی کننده حکومتی قدرتمند باشد.

از شواهد و کتیبه‌های دیگری که به جای مانده چنین برمی‌آیدکه این مسجد در سال ۸۷۰ هجری قمری ساخته شده اما باستان شناسان می‌گویند این تاریخ احتمالا زمان پایان یافتن کارشی‌کاری‌های این مسجد است و زمان ساخت آن به چندین سال قبل‌تر یعنی در سال ۸۴۵ هجری شمسی به دستور دختر یکی از فرمانروایان قراقویونلو به نام صالحه باز می‌گردد.