سلام نو _ سرویس گردشگری: منطقه حفاظت‌شده مراکان خوی اولین منطقه حفاظت‌شده کشور است که با بیش از ۱۰۰ هزار هکتار مساحت جزو جاهای دیدنی استان آذربایجان شرقی محسوب می‌شود. در واقع، ۵۶ درصد این منطقه در آذربایجان غربی و ۴۴ درصد آن در آذربایجان شرقی قرار دارد. منطقه مراکان که تحت سرپرستی اداره حفاظت محیط زیست خوی قرار دارد، بهشت قوچ و میش ارمنی به شمار می‌رود. ضمن اینکه ۲۳۹ گونه گیاهی، ۲۷ گونه پستاندار، ۱۲۸ گونه پرنده و ۲۰ گونه خزنده در آن وجود دارد.
مراکان خوی؛ بهترین منطقه جلفا
منطقه مراکان و یکانات در مهر ۱۳۴۴ هجری شمسی به‌عنوان منطقه حفاظت‌شده تصویب شد و پس از آگهی رسمی تحت حفاظت قرار گرفت. در سال ۱۳۴۶ هجری شمسی منطقه یکانات از مراکان جدا شد و مراکان با وسعتی معادل ۹۲,۷۱۵ هکتار بر اساس مصوبه شماره یک شورای عالی شکاربانی و نظارت بر صید در شهریور ۱۳۴۶ هجری شمسی به‌عنوان منطقه حفاظت‌شده به تصویب رسید.
تا قبل از سال ۱۳۴۶ هجری شمسی چرای بی‌رویه احشام، قطع درختان، شکار غیرقانونی و تبدیل علفزارها به زمین‌های کشاورزی و تخریب اراضی در این منطقه به‌شدت رو به افزایش بود؛ ولی در سال ۱۳۴۶ پس از برخورداری از عنوان حفاظت‌شده و سعی و کوشش شکاربانان، پوشش گیاهی منطقه احیا شد.
همچنین جمعیت حیات وحش منطقه سیر صعودی پیدا کرد؛ به‌طوری که در سال ۱۳۵۶ هجری شمسی حدود ۳,۰۰۰ راس کل و بز و ۴,۰۰۰ راس قوچ و میش در این منطقه شمارش شدند.
در اوایل انقلاب اسلامی عده‌ای افراد سودجو و فرصت‌طلب با اسلحه‌های غیرمجاز به شکار حیوانات پرداختند و بسیاری از اراضی به زیر کشت انواع محصولات رفت؛ گرچه در سال‌های بعد با حمایت‌های قانونی و مراقبت‌های شبانه‌روزی، وضعیت زیستگاه‌ها بهبود یافت و بر جمعیت جانوران وحشی افزوده شد.
۲۰ درصد منطقه در قالب سه منطقه امن به‌منظور حفظ گونه‌های گیاهی و جانوری با همکاری اداره کل منابع طبیعی مورد حفاظت شدید قرار گرفت. هم‌اکنون نیز افزایش دام‌های اهلی و بیش از ظرفیت منطقه و شکارغیر مجاز از عوامل تهدید حیات وحش در مراکان هستند؛ زیرا افزایش بیش از ظرفیت دام‌های اهلی موجب نابودی پوشش گیاهی و کاهش علوفه مورد نیاز حیات وحش می‌شود و گاهی شکارهای غیرقانونی جمعیت وحوش منطقه را تهدید می‌کند.
در حال حاضر منطقه حفاظت‌شده مراکان یکی از جاهای دیدنی جلفا محسوب می‌شود که با حدود ۴۰ سال سابقه حفاظت قانونی، از قدیمی‌ترین مناطق چهارگانه سازمان حفاظت محیط زیست کشور به شمار می‌رود.
بر اساس آخرین مساحت اعلام شده با استفاده از سیستم موقعیت زمینی (GPS) در سال ۱۳۸۲ هجری شمسی، مساحت منطقه مراکان ۱۰۳,۹۸۳ هکتار بوده است.
منطقه حفاظت شده مراکان یکی از مناطق چهارگانه حفاظت شده‌ی حیات‌وحش ایران است که در شمال‌غربی کشور و در شهرستان خوی استان آذربایجان غربی قرار دارد. مراکان دارای گونه‌های جانوری و گیاهی بسیار نادر و متعددی است. این منطقه حفاظت شده زیبا به علت وجود زیستگاه‌های مختلف، از تنوع گونه‌های جانوری برخوردار بوده و با تأثیرپذیری از محیط اطراف خود و به دلیل داشتن ارتفاعات، صخره‌ها، دشت‌ها و تپه ماهورهای متعدد با پوشش گیاهی متنوع استپی، به صورت یک مجموعه ارزشمند از حیات جانوری در شمال‌غربی کشور در آمده است که هر ساله گردشگران و بازدیدکنندگان زیادی را که به دنبال برخورداری از طبیعت بکر هستند.
گونه های جانوری و پوشش گیاهی منطقه جادویی مراکان
شاخص ترین گونه جانوری این منطقه نژاد خاص قوچ و میش ارمنی می باشد. شاخص ترین پستانداران این منطقه نیز عبارتند از: قوچ و میش ارمنی، کل و بز، پلنگ، سیاهگوش، هامستر خاکستری، روباه، شغال، گربه وحشی، گراز، خرگوش، سمور ، هامستر و انواع جوندگان.
برای نخستین بار در منطقه حفاظت شده مراکان تعداد بیست راس اسب وحشی نادر دیده شده است. این اسب ها بدون دخالت انسان و به صورت دسته جمعی زیست می کنند. در این منطقه تاکنون ۱۲۸ گونه پرنده متعلق به ۳۴ خانواده مورد شناسایی قرار گرفته است که از عمده ترین آنها می توان به: هما، عقاب طلایی، بالابان، کبک دری، تیهو، کبک چیل، کرکس مصری، دال، زاغ بور اشاره نمود.
از خزندگان و ماهیان منطقه نیز تاکنون ۳۴ گونه مورد شناسایی قرار گرفته است که از مهمترین آنها می توان به افعی البرزی، لاک پشت مهمیزدار غربی، ماهی اسبله اشاره نمود.
علاوه بر اجتماع درختان بلوط که هفتاد درصد پوشش جنگلی منطقه را تشکیل می دهد از سایر گیاهان منطقه می توان به گونه هایی مثل پوا، آگروپیرون، گون، چوبک، کلاه میرحسن، میخک، انواع لگومینوز و همچنین تعداد ک‌می درختچه از نوع تنگرس، شیرخشت، گلابی وحشی اشاره نمود.
مضافاً اینکه در اکثر دره های پرآب، اجتماعات بزرگ گردو شکوه خاصی به منطقه بخشیده است. همچنین در کنار و حاشیه رودخانه ها اجتماعات بید و زبان گنجشک و تبریزی نیز یافت می شوند.
اجتماعات کوچکی نیز از ولیک، زالزالک، بنه، کیکم، گردو، بادام وحشی و بعضاً سماق در منطقه قابل مشاهده است. همچنین تک درختان سیب، گلابی ، گوجه وحشی و نسترن نیز در منطقه بچشم می خورد.
محل قرارگیری و دسترسی به منطقه حفاظت شده مراکان
منطقه حفاظت‌شده مراکان در استان آذربایجان شرقی واقع شده است و غرب، جنوب و جنوب غرب شهر جلفا را تشکیل می‌دهد. رودخانه مرزی ارس و جمهوری آذربایجان در مرز شمالی این منطقه قرار دارند.
از نظر تقسیمات سیاسی، بخش‌هایی از منطقه حفاظت‌شده مراکان در استان آذربایجان‌شرقی (شهرستان‌های مرند و جلفا) و بخش‌هایی در استان آذربایجان‌غربی (شهرستان‌های پلدشت، چایپاره و خوی) قرار گرفته است. نزدیک‌ترین شهرها به این منطقه، شهرهای جلفا و هادی شهر در شمال‌شرقی مراکان و شهر قره ضیاالدین در جنوب‌غربی آن هستند.
دسترسی به منطقه حفاظت‌شده مراکان از طریق جاده ترانزیت تبریز به مرز بازرگان (از ایواوغلی تا قره ضیاالدین) امکان‌پذیر است. این منطقه در ضلع شمالی جاده یادشده قرار دارد و محدوده‌ای تا مرز ایران با جمهوری آذربایجان (حاشیه رودخانه ارس) را از سمت شمال در بر می‌گیرد. علاوه بر جاده یادشده، جاده قره ضیاالدین به شهرک مرزی ارس و همچنین جاده مرزی جلفا به شهرک ارس به ترتیب ضلع غربی و ضلع شمالی این منطقه را تشکیل می‌دهند.
- منطقه مراکان در فصل بهار جذابیتی دوچندان پیدا می‌کند و طبیعت بکر و زیبا با مناظری بدیع و جذاب در کنار آب و هوای عالی هر گردشگری را به وجد می‌آورد.
- از ریختن زباله در طبیعت زیبا بپرهیزید و در صورت امکان زباله‌های ریخته‌شده را جمع‌آوری کنید.
- به حیوانات این منطقه غذا ندهید و از آسیب‌زدن به آنها اجتناب کنید.
آدرس: استان آذربایجان شرقی، جلفا
نظرات