آرامگاه تخت فولاد اصفهان

سلام نو _ سرویس گردشگری: اصفهان شهری نام‌آشنا است، شهری با آثار تاریخی ارزشمند، زاینده رود خروشان و صنایع دستی منحصربه‌فرد.

این شهر همواره به‌عنوان یکی از مهم‌ترین مقاصد گردشگری شناخته شده‌اند.

در میان جاذبه‌های شناخته‌شده‌تر، قبرستان تخت فولاد شاید برای بسیاری نامی ناآشنا باشد. قدمت این قبرستان به قرن چهارم هجری بازمی‌گردد.

تخت فولاد اصفهان

برخی گورستان های تاریخی تبدیل به جاذبه های گردشگری در دنیای معاصر شده‌اند.

از گورستان ‏بختیاری هفشجان تا گورستان خالدنبی که رازهای ناگفته و پنهان هر ملتی را از میزان ارج و قرب مردگان ‏تا مذهب و خانواده و اعتقادات یک ملت را بازنمایی می‌کنند.

گورستان‌های تاریخی که برای صدها سال ‏محل دفن مردگان بوده‌اند این خاصیت مضاعف را هم دارند که به بازدیدکننده‌ها امکان مقایسه‌ای زنده را ‏می‌دهند.

تخت فولاد ۷۵ هکتاری، به احتمال زیاد مدفن یوشع نبی بوده است و بسیاری از دانشمندان و ‏فضلا نیز در این گورستان آرمیده‌اند.

تکیه‌گاهها و خانقاه‌های بسیاری در تخت فولاد ساخته شده، چرا که ‏این گورستان برای مدت زیادی محل تجمع دراویش بوده است.

تخت فولاد مانند یک موزه در کنار مساجد، ‏تکایا، گورها و دیگر بناهای موجود، ده ها اثر هنری همچون هنرهای معماری، سنگ تراشی، گچ بری، ‏حجاری، نگارگری، خوشنویسی و غیره را گردهم آورده است.

تخت فولاد به عنوان قبرستان تاریخی ‏اصفهان، به نام‌هایی همچون لسان الارض و بابا رکن الدین نیز مشهور بوده است.

دلیل نامگذاری تخت ‏فولاد به این نام، یک داستان جالب دارد. می‌گویند امام حسن مجتبی (ع) زمانی که به اصفهان آمده بودند ‏در این ناحیه تختی از فولاد ساختند تا جادوی یهود را بی اثر کنند.

روایت‌های دیگری نیز در این زمینه ‏وجود دارد برای مثال پولاد را که یکی از سرداران دیلمیان بوده، دلیل نامگذاری این گورستان می‌دانند، چرا ‏که اعتقاد داشتند او از سنگفرش خیابانی که میان پل خواجو و در وازه قبرستان وجود داشته، محلی را ‏شبیه تخت ساخته تا کشتی گیران در آنجا کشتی بگیرند.

عده‌ای نیز بابا فولاد حلوایی از عرفای اهل تصوف ‏را که تختگاهی در این ناحیه داشت دلیل این نامگذاری می‌دانند. هنوز مشخص نیست تاریخ این گورستان ‏و پیدایشش برای چه دوره تاریخی بوده اما می‌دانیم که آنجا آثاری از دوره قبل از اسلام وجود دارد.

تخت فولاد اصفهان آدرس

قبرستان تخت فولاد از سمت غرب به خیابان مصلی، از بخش جنوب به خیابان سعادت‌آباد، از قسمت شرق به خیابان‌های سجاد و بهار و از جهت شمال به خیابان میر منتهی می‌شود.

برای دسترسی به این مکان می‌توانید در ایستگاه اتوبوس تندرو (BRT) سجاد پیاده شوید.

همچنین برای دسترسی با خودروی شخصی کافی است خود را به یکی از خیابان‌های فیض، سجاد یا آزادگان برسانید.

برای بازدید از قبرستان تخت فولاد می‌توانید از ساعت ۹ تا ۱۷ به آن مراجعه کنید. برای ورود به قبرستان نیازمند پرداخت هزینه نیستید.

تخت فولاد اصفهان از سمت غرب به خیابان مصلی اصفهان، از جنوب به خیابان سعادت‌آباد، از شمال به خیابان میر و از شرق به خیابان‌های بهار و سجاد منتهی می‌شود.

بر اساس روایت شاردن، در دوره دیلمیان یکی از سرداران نظامی به نام «پولاد بازو» در این محل قصر کوچکی داشته‌ است و تخته سنگی سکو مانندی را برای نشستن و تماشای رقابت کشتی‌گیران ساخته بود.

مورخان نیز تاریخچه‌ این قبرستان را به‌دلیل حضور مقبره‌ یوشع نبی در تکیه‌ لسان‌الارض، به زمان پیش از اسلام نسبت می‌دهند.

با توجه به وجود تعداد محدودی از سنگ قبرهای مربوط به قرون پنجم تا هفتم هجری قمری، اطلاعات بیشتری از این دوران به دست نیامده است.

در برخی از آثار مکتوب و منابعی که در آن‌ها از دوران حکومت فرمانروایان سلجوقی صحبتی به میان آمده است، از تخت‌ فولاد و عمارات باشکوه آن نیز گفته‌اند.

در قرون هفتم تا دهم هجری قمری، قبرستان تخت‌ فولاد اصفهان، از مکان‌های مهم جهت عبادت و ریاضت عارفان و عالمان بزرگ و مشهوری همچون بابا رکن‌الدین و بابا فولاد به شمار می‌آمد که ایشان در آن مکان عبادتگاهی مخصوص خویش، تاسیس کرده بودند.

در سده‌های هفت و هشت هجری قمری نیز در تخت فولاد، برخی از عارفان مهم که به «بابا یا عمو» شهره بودند، سکنی گزیده و آنجا را محل عبادت خود در نظر گرفته بودند.

بابا رکن‌الدین یکی از این زاهدان و علمای دفن شده در این مکان است.

تا پیش از صفویان این مکان محلی برای تجمع دراویش بود و خانقاهی نیز در آن احداث کرده بودند که به نام آرامگاه بابا رکن‌الدین شناخته می‌شود.

در زمان صفویه در کنار این قبرستان کاروانسرایی احداث شد که آخرین منزلگاه کاروان‌های ورودی از جنوب اصفهان بود. از این کاروان‌سرا همچنان آثاری بازمانده است.

در دوران صفویه این قبرستان یک قبرستان اختصاصی تلقی می‌شد و تنها بزرگان مملکتی در آن به خاک سپرده می‌شدند.

در زمان شاه سلیمان صفوی محدوده قبرستان تخت فولاد به حداکثر وسعت خود رسید، به‌طوری که ۴۰۰ تکیه و خانقاه در آن جای گرفته‌ بودند.

از اواخر دوره صفوی، به‌خصوص زمان شاه سلطان حسین، تخریب تکایای تخت فولاد آغاز شد.

ملا محمد باقر مجلسی از علمای بزرگ اواخر عهد شاه سلیمان و اوایل سلطنت شاه سلطان حسین، حکم اخراج اهل تصوف از اصفهان و تخریب تکایای آن‌ها را در تخت فولاد صادر کرد.