سلام نو _ سرویس گردشگری: عمارت باغ امیر یکی از خانه‌های تاریخی شهر سمنان است که در خیابان باغ فردوس این شهر قرار دارد. این بنا در دوران قاجار، بین سال‌های ۱۲۷۵ تا ۱۲۸۵، توسط استاد معمارباشی و به دستور میرزا آقا فامیلی احداث شده است.
این عمارت در مجاورت باغ بزرگ امیر اعظم (مشهورترین حاکم ایالت قومس) قرار داشت و به همین علت نام آن را عمارت و باغ امیر گذاشته‌اند. در ساخت این بنا از اصول معماری صفویه استفاده شده و حدود ۳ هزار مترمربع وسعت دارد. این عمارت شامل دو باغ و منزل مسکونی است که دارای فضاهای عمومی، خصوصی و نیمه خصوصی است.
آشنایی با باغ و عمارت امیر سمنان
این اثر در تاریخ ۹ آبان ۱۳۷۷ با شماره ثبت ۲۱۴۳ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. همچنین، عمارت و باغ امیر با مرمت در سال ۱۳۹۴، هم‌اکنون به عنوان موزه مردم‌شناسی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
قدمت بسیاری از آثار تاریخی ایران در زمان قاجاریه ساخته شده است. یکی ازاین بناها عمارتی است که به دلیل نزدیکی به باغ امیر اعظم نامش به عمارت امیر تغییر کرد. این عمارت زیبا برای سکونت حاج میرزا آقا فامیلی که یکی از تجار و بزرگان سمنان بود توسط استاد معمار باشی ساخته شد.
پس از اینکه حاج میرزا آقا فامیلی در سال ۱۲۹۵ به ضرب گلوله کشه شد اداره و مالکیت خانه به دست فرهادخان قاجار و بعد از آن به دست حاکم خور وسمنان به نام امیرخان سردار افتاد. و اکنون مالکیت این خانه برای شهرداری و قسمتی از آن در اختیار آقای هرمز فامیلی می‌باشد. همچنین قسمت باغ به دلیل اینکه دارای مالک خصوصی می‌باشد از خانه باغ جدا شده است.
معماری این باغ و بنای زیبا از معماری دوران صفوی الگوبرداری شده است. جالب است بدانید در زمان ساخت، این بنا خارج از شهر سمنان واقع شده بود با نمای زیبا به زمین‌های کشاورزی و کارخانه ریسمان بافی.
در قسمت سردر ورودی باغ، کاشی‌کاری‌های هفت رنگ شما را خیره می‌کند. عمارت امیر دارای دو نما می‌باشد یکی به سمت ورودی باغ و دیگری به سمت باغی زیبا. وقتی به عمارت وارد شدید عمارتی را می بینید با ستون‌های گچی که دورتادور بنا قرار گرفته و عمارت را پابرجا کرده است.
درواقع جنس داخلس این ستون‌ها از چوب است که روی آن‌ها را با گچ و تزئینات گچی پوشانده اند. در میان حیاط حوضی زیبا و چند ضلعی قرار گرفته و آب آن به دو جوی که در دو طرف آن قرار گرفته جاری می‌شو تا هوای باغ را دلپذیرتر کند. در کنار سر در این عمارت یک خانه زیبا و اعیان نشین به چشم می‌خورد. در گذشته نیز قسمت باغ خانه توسط آب قنات آبیاری می‌شده است.
ویژگی‌های عمارت امیر سمنان
عمارت و باغ امیر شامل دو باغ و دو منزل مسکونی است. اکنون این خانه به موزه تبدیل شده است و دارای ۱۰ بخش مختلف مانند بخش‌های چاپ، رادیو، تلفن و مخابرات، آب، اتاق نشیمن، اسناد، سینما و عکس، موسیقی، مطبخ می‌باشد.
در قسمت موزه این عمارت می‌توانید از دستگاه‌های قدیمی مانند مورس، تلفن‌های هندلی و تلفن‌های قدیمی، و حتی تلفن‌هایی که در جنگ‌جهانی دوم استفاه می‌شده است دیدن کنید.
همچنین در این موزه سندهای مهم و ارزشمندی مانند سند و وقفنامه آب سمنان که در ۶ متر نوشته شده و تعدادی اسناد که مربوط به اواخر قاجاریه است مانند کوپن آذوقه مربوط به جنگ جهانی اول و دوم، اولین قرارداد تجاری سمنان با دولت روسیه، برگه تعرفه انتخابات مجلس سنا و شورای ملی مربوط به سال ۱۳۳۱ نگهداری می‌شود.
از دیگر اشیای تاریخی که می‌توانید در این موزه ببینید دستگاه بستنی سازی است که مربوط به ۱ قرن پیش می‌باشد.
فرهادخان قاجار و بعدتر امیرخان سردار(حاکم خور و سمنان) مالک خانه‌باغ بوده‌اند. امروز مالکیت آن در اختیار شهرداری سمنان است و بخشی از مالکیت بنای سردر در اختیار آقای هرمز فامیلی می‌باشد. قسمت باغ این بنا نیز تفکیک شده و مالک خصوصی دارد. این اثر در تاریخ ۹ آبان ۱۳۷۷ با شماره ثبت ۲۱۴۳ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
عمارت امیر برگرفته از معماری صفوی است و مساحت زمین آن ۱۴۸۰ مترمربع و مموع زیربنای آن ۳۷۰ مترمربع می‌باشد. این بنا تقریباً در زمان ساخت خارج از شهر سمنان ساخته شده است بطوری که خانه بر بلندای سردر ورودی باغی مصفا با درختان تنومند و چنارهای بزرگ، انجیرستان، توتستان و زمین‌های زراعی و با چشم‌انداز کارخانه ریسمان‌ریسی بنا شده‌بود.
این بنا دارای دو نما یکی رو به غرب(ورودی مجموعه) و دیگری رو به شرق و رو به باغ است. در تزئینات نما از کاشی هفت‌رنگ استفاده شده و در کنار این سردر، یک خانه اعیانی با دو ایوان رو به جنوب و غرب وجود دارد. آب این خانه‌باغ از محل قنات ضیائیه که به استخر امیریه(امیر)، می‌ریخت؛ تأمین می‌شد.
بخش‌های داخلی بنا از نظر فرهنگی به سه دسته فضای عمومی، خصوصی، نیمه‌خصوصی تقسیم می‌شود. ساختمان سردر دارای دو اشکوب همکف و اول و بنای خانه شامل دو اشکوب زیرزمین و همکف می‌باشد.
در نمای این بنا و در روی ایوان‌ها، ستون‌هایی گچی با تزئینات جالبی به چشم می‌خورد که این ستون‌ها در داخل چوبی هستند تا سازه سقف را نگه دارند و تزئینات گچی روی آن به نما جلوه و زیبائی خاصی بخشیده است. عمده ساخت‌مایه این بنا آجر، خشت، گچ و چوب است.
از ویژگی‌ها و تزئینات این بنا می‌توان به سرستون‌های کرنتی، هره‌چینی بالای طاق‌نماها، آرایه‌های گچی بالای دیوار اتاق‌ها، هورنوهای داخل اتاق‌ها و گره‌چینی‌های چوبی سقف و … اشاره کرد.
نظرات