سلام نو _ سرویس گردشگری: فورگ روستایی با قلعه‌های زیبا در دامنه کوه مومن‌آباد واقع شده است و از مناطق ییلاقی خراسان جنوبی به شمار می‌رود که آب و هوای آن سرد کوهستانی است.
روستای فورگ یکی از روستاهای شهرستان درمیان از توابع بیرجند است که در ۱۰۷ کیلومتری جنوب شرقی بیرجند در خراسان جنوبی قرار دارد. فورگ یکی از قدیمی‌ترین روستاهای این شهرستان محسوب می‌شود و بافت آن قدیمی است.
این روستا بر روی کوه و دور تا دور قلعه‌ای بزرگ شکل گرفته که به قلعه‌ی فورگ به نام همین روستا مشهور است. فورگ را بیشتر به خاطر این قلعه که یکی از زیباترین قلعه های ایرانی است، می‌شناسند.
فورگ کجاست
قلعه فورگ از جاهای دیدنی بیرجند است و در ۱۱۰ کیلومتری شرق بیرجند و در روستای فورگ از توابع شهرستان درمیان در فاصله ۵ کیلومتری قرار دارد.
وجود مناطق کوهستانی زیاد باعث شده است که اسماعیلیان در مبارزه با حکومت عباسیان در این قلعه‌ها زندگی می‌کردند، و در مبارزات خود چندین سال به دلیل ساخت قلعه‌های صعب العبور پیروز شدند قلعه‌های مرتفع و مستحکمی در اکثر مناطق این شهرستان و سایر شهرهای جنوبی خراسان ساخته و باقی گذاشتند.
قلعه فورگ بعد از قلعه الموت مهم‌ترین مقر حضور اسماعیلیان به حساب می‌آمده است
در این محل فداییان مطلق را تحت تعلیم و آموزش‌های مخصوص قرار می‌دادند. فداییان مطلق گروهی بودند که حتی اسم نداشته و پس از ترک قلعه برای انجام ماموریت نام‌شان عوض می‌شد و به اسم مستعار برای مبارزه با تفکرات حکومت مرکزی تلاش می‌کردند.
اساس تعلیم فداییان به این صورت بود که بتوانند دشمن را غافل‌گیر کرده، یک یا دو ضربه کارد به او زده و قبل از این‌که دیگران به خود بیایند، ناپدید گردند.
هرچند نسبت دادن قلعه فورگ به اسماعیلیه باید با احتیاط صورت گیرد زیرا قلعه‌های اسماعیلیه دارای مشخصات ویژه‌ای هستند و عظمت و مشخصات ظاهری قلعه فورگ با قلعه‌های اسماعیلی متفاوت است.
قلعه باعظمت و کم‌نظیر فورگ یا قلعه میرزا رفیع‌خان که خوشبختانه تا حدود زیادی از گزند حوادث مخرب طبیعی و مصنوعی و دست تطاول زمانه در امان مانده است، همچون نگینی شاهوار در میان آثار تاریخی و مکان های دیدنی استان خراسان جنوبی می‌درخشد.
این بنا در در زمره ۱۰ قلعه تاریخی مهم کشور و از آثار مهم و قابل توجه ایران است که علاوه بر جایگاه ملی، ظرفیت ثبت در فهرست میراث جهانی یونسکو را دارا است. این اثر تاریخی به شماره ۳۴۵۰ در تاریخ ۱۲/۲۸/ ۱۳۷۹ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
قلعه فورگ؛ جاذبه‌ای جالب و میراثی شکوهمند
آنچه تا امروز در تاریخ نگاریها به دست آمده تاریخ ساخت دژ فورگ را به روزگار پادشاهی نادرشاه افشار، به دست «میرزا بقا خان» فرمانروای «درمیان» و فورگ میرساند.
هرچند روشن است که این دژ پیش از دوران افشاری نیز برجای بوده است. پس از میرزا بقا پسرش «میرزا رفیع خان» ارگ دژ را به سرانجام رسانده است. تنها یک دیوارنوشته ساروجی بر آب انبار دژ بر جای مانده است که تاریخ سال ۱۱۸۱ خورشیدی را نشان می‌دهد.
این دیوارنوشته از «بازسازی» و نه «نوسازی» دژ به دست استاد «ابوسعید جزیکی» در آغاز دوران قاجار پرده بر میدارد. در روند این بازسازی نیز باروی امروزین دژ همراه با هشت برج گرد نوسازی شده و افزوده گشته است.
دژ فورگ نزدیک به ۹۲۰۰ متر چهارگوش گستره دارد که از شرق به غرب کشیده شده است. این دژ بزرگ ۱۸ برج داشته که همه آنها به دست تاریخ تا امروز نرسیده است.
ماده ساخت دژ فورگ بیشتر سنگ، آجر، خشت و ساروج است. این قلعه بر بالای صخره‌ای سنگی پس از قرون متمادی همچنان در تاریخ بیرجند قامت خود را استوار نگهداشته است. همچنین بر بلندای حصار و برج‌ها، سازه‌های کنگره‌داری وجود دارد و منافذی جهت دیده‌بانی و دفاع دیده می‌شود.
با توجه به آثار و بقایای معماری داخل قلعه چنین استنباط می‌شود که قلعه مزبور در چندین مرحله بازسازی شده و بر وسعت آن افزوده شده است. آخرین مرحله معماری آن مربوط به دوره افشاریه است که آن یادگاری از این دوره محسوب می‌شوند.
دروازه دژ فورگ، در فرودستترین بخش، در باروی شرقی آن جای داده شده است. در این بخش برج های نگهبانی، انبار خوراک دام، زیستگاه خدمتکاران، جایگاه نگهداری دامها و آب انبار است.
در گوشه شمال خاوری همین بخش یک برج خشتی با آرایههای چلیپایی ایستاده است، که مردمان بومی آن را «برج کبوتر خانه» میخوانند.
کمی جلوتر به سوی باختر که زمینی بلندتر دارد، ارگی در میانه ی دژ ساخته شده است. اینجا جایگاه نگهداری بنه و جنگ افزارهای رزمی و یگان سربازان و مسجد است.
در غربی‌ترین و نیز بلندترین بخش دژ فورگ «کهندژ» فراز شده است. کهندژ فورگ که شاه‌نشین دژ نیز هست با ۲ برج نگهبانی، ۸ برج گرد و باوری ستبر و بلند میانه ی دژ جدا شده است.
این بخش که از نوسازی دوران افشاری برجای مانده بهترازدو بخش خاوری در دست تاریخ نگهداری شده است. در کهندژ بخش های گوناگونی جای داده شده است؛ هشتی‌ها، راهروها، اصطبل، انبار آذوقه، برج‌های نگهبانی. این کهندژ دو طبقه داشته که امروزه اشکوب دوم از میان رفته است.
از دیگر بخشهای کهندژ میتوان دهلیز (تونل) را نام برد که با کاربردی برداشت آب و بنه یا رفت و آمد پنهانی به هنگام جنگ به بیرون باروهای دژ راه دارد.
نظر شما