سلام نو _ سرویس گردشگری: برای رسیدن به این قلعه مهم نیست در کدام قسمت از شهر اقامت دارید، به راحتی می توانید توسط وسایل نقلیه عمومی مانند اتوبوس و تاکسی به خیابان دوازده برجی بروید و به محض پیاده شدن از ماشین قلعه را خواهید دید. در ادامه به محل قرارگیری و البته معماری قلعه می‌پردازیم.
درباره قلعه فلک الافلاک
قلعه فلک الافلاک یکی از زیباترین قلعه های تاریخی ایران و جاهای دیدنی استان لرستان در مرکز شهر خرم آباد است. در بسیاری از کتب و منابع تاریخی از این قلعه با عنوان «دژ شاپورخواست» یاد کرده‌اند. زمان ساخت بنای نخست فلک الافلاک به دوره حکومت ساسانیان بازمی‌گردد. در طول زمان به ساختمان این بنا بخش‌های مختلفی نیز اضافه شده است. در دوران حکومت صفویه و قاجار بیشترین تغییر را در این بنا ایجاد و بخش‌هایی به آن اضافه کرده‌اند.
قلعه فلک الافلاک روی تپه‌ای بلند و باستانی در مرکز شهر خرم آباد قرار دارد. در گذشته این منطقه گذرگاهی میان کوه‌های زاگرس بود و از مهم‌ترین مسیرهای ارتباطی بین فلات مرکزی ایران با نواحی جنوبی و غربی کشور به شمار می‌رفت.
قرار داشتن این منطقه در سرسبزترین جلگه‌های کوهپایه‌های زاگرس، وجود سرآب‌های خروشان و هوای عالی، موقعیت قلعه فلک الافلاک را متمایز می‌کردند. از طرفی تپه‌ای که قلعه فلک لافلاک روی آن قرار داشت، توسط دو رشته کوه از شمال به غرب و جنوب به شرق در اطراف جلگه لرستان احاطه می‌شد که مانند حصاری از این قلعه محافظت می‌کردند.
در ساخت قلعه فلک الافلاک از آجر، خشت، سنگ و ملات استفاده کرده‌اند. وجود چاهی بسیار عمیق و راه فرار اضطراری در حیاط دوم قلعه، از نکات جالب توجه این بنا به شمار می‌روند. قلعه فلک الافلاک در طول تاریخ مورد استفاده بسیاری از حکومت‌ها قرار گرفته و کاربری‌های گوناگونی داشته است.
در گذشته از این قلعه به‌عنوان مقر حکومت، پادگان نظامی، زندان، خزانه سلطنتی و سایر کاربری‌های نظامی و سیاسی استفاده کرده‌اند. در حال حاضر این قلعه باستانی را تغییر کاربری داده‌اند و به موزه باستان شناسی، مردم شناسی و آزمایشگاه مرمت آثار تاریخی تبدیل کرده‌اند تا عموم علاقه‌مندان به بازدید از آثار تاریخی بتوانند از این بنا دیدن کنند.
در متون تاریخی به جا مانده از دوره‌های مختلف، از قلعه فلک الافلاک با عناوین مختلفی مانند «دژ سیاه»، «کاخ اتابکان»، «قلعه بالا»، «قلعه سفید» و «قلعه خرم آباد» یاد کرده‌اند. بنا بر مدارک موجود، فلک الافلاک جدیدترین عنوانی است که پس از ساخت اتاقی به همین نام بر فراز بلندترین برج قلعه فلک الافلاک در دوره قاجار، به کل این مجموعه داده شد. قدیمی‌ترین نام این بنا دژ شاپور خواست بود که در زمان ساسانیان برای آن انتخاب شد و تا قرن هفتم هجری هم‌چنان به همین نام شناخته می‌شد. پس از نابودی شهر شاپور خواست و ساخت خرم آباد، این قلعه را قلعه خرم آباد نامیدند.
اطراف قلعه فلک الافلاک حصاری ۱۲ برجی قرار دارد. به نظر می‌رسد وجود این حصارها، شکوه و عظمت این قلعه و برج و باروی بلند آن، در انتخاب نام آن مؤثر بوده‌اند. نام قلعه فلک الافلاک در فهرست آثار ملی ایران به چشم می‌خورد و امروزه یکی از برجسته‌ترین آثار باستانی استان لرستان به شمار می‌رود.
آدرس قلعه فلک الافلاک: استان لرستان، خرم آباد، خیابان امام خمینی (۱۲ برجی)، قلعه فلک الافلاک
معماری جذاب قلعه فلک الافلاک
قلعه خرم آباد ۵۳۰۰ متر مربع وسعت دارد و ارتفاع بلندترین برج آن ۲۲.۵ متر بالاتر از تپه است. مصالحی که در ساخت قلعه از آن استفاده شده است سنگ، آجر (قرمز و بزرگ)، خشت و ملات گچ و آهک می باشد. ورودی قلعه نیز در برج جنوب غربی به عرض ۱۰ متر و ارتفاع ۳ متر ساخته شده است. در طی سال های گذشته بارها قلعه را تعمیر و مرمت کرده اند که عمده تغییرات در دوران صفویه و قاجار انجام شد.
مردم بومی و برخی اسناد تاریخی می گویند تا صد سال پیش بارویی دولایه، خشتی و دوازده برجی پیرامون بنای فعلی وجود داشته که اکنون تنها دو برج از آن در شمال غربی و جنوب شرقی باقی مانده است. در قلعه دو حیاط قرار دارد که اولین آن ها توسط چهار برج احاطه شده است. دو مورد از این برج ها در شمال و شمال غربی و دو مورد دیگر در جنوب غربی و جنوب قرار گرفته اند. حیاط دوم نیز ساختاری شبیه به حیاط اول دارد.
در چهار سوی آن تالارهایی بزرگ ساخته شده که به یکدیگر راه دارند. این جا همان نقطه ای است که امروزه تبدیل به موزه شده است. حمام در شمال اولین حیاط قرار دارد و چاه نیز در نزدیکی آن حفر شده است تا بتوانند آب مورد نیاز برای مصرف در حمام را به راحتی تامین کنند. تا اواخر حکومت قاجاریان از حمام استفاده می شد و آثار به جا مانده از این دوران هنوز قابل مشاهده است.
چاه نیز در کنار حمام بود و در پشت یک طاق بلند حفر شده بود. چاه با استفاده از برش های صخره به سرچشمه آب گلستان راه یافته است و تا ۴۰ متری عمق زمین پیش رفته است. در زمان های قدیم آب مورد نیاز ساکنان قلعه فلک الافلاک از این چاه تامین می شد و امروز نیز قابلیت بهره برداری از آن وجود دارد.
نظر شما