به گزارش روزنامه اعتماد، اندکی بیش از ۶ ماه از انتخابات ۸۸ می‌گذشت، جامعه هنوز آرام نگرفته و چالش‌های پس از انتخابات پایان نیافته بود که ساعت یک بامداد روز یکشنبه ۲۹ آذرماه، چشم از جهان فروبست. آیت‌الله حسینعلی منتظری که از السابقون حصر بود، ۴ هزار و ۱۷ روز پیش درگذشت.در بسیاری دیگر از حوادث و بزنگاه‌های ۱۱ سال گذشته جای خالی او به وضوح در فضای سیاسی و اجتماعی احساس می‌شود.
قائم‌مقام منتقد
کشاورززاده نجف‌آبادی پس از طی دوران تحصیل به همان شیوه مکتبخانه‌ای و خانگی به حوزه علمیه اصفهان رفت اما خیلی زود همچون بسیاری از هم‌لباسانش به مرکز اصلی آموزش طلبگی و روحانیت یعنی قم رفت و در حوزه علمیه قم مشغول به تحصیل شد. آیات بروجردی، محقق داماد و علامه طباطبایی، شریعتمداری و بسیاری دیگر از علمای بنام آن زمان از اساتید او بودند اما او مانند برخی دیگر از روحانیون آن زمان برای حضرت آیت‌الله روح‌الله خمینی در استادی اعلمیت قائل بود. این علقه قلبی به امام خمینی(ره) و البته پذیرش زعامت او باعث شد آیت‌الله منتظری هم خیلی زود به جمع انقلابیون بپیوندد.
اگر سال ۱۳۴۲ را به عنوان مبدایی برای نهضت انقلاب اسلامی در نظر بگیریم، در تمام سال‌های پس از آن و تا زمان پیروزی انقلاب سابقه بارها و بارها دستگیری و زندانی شدن دارد. نوروز سال ۴۵ موقع پخش اعلامیه و سال ۴۶ پس از بازگشت از عراق و دیدار با آیت‌الله خمینی بازداشت و پس از آن به مسجد سلیمان تبعید شد. هنوز زمان زیادی از پایان تبعید نگذشته بود که ساواک دوباره او را بازداشت کرد. مجازات تبعید سال ۵۲ و ۵۳ بار دیگر برای او در نظر گرفته و سال ۵۴ به اوین منتقل و در نهایت آبان ۵۷ با اوج‌گیری مبارزات انقلابی از زندان آزاد شد. فعالیت مبارزاتی آیت‌الله منتظری ارتباطی تنگاتنگ میان او و امام خمینی ایجاد کرد تا جایی که پس از آزادی، آیت‌الله خمینی برای او پیامی فرستاد. میزان مقبولیت و محبوبیت او میان انقلابیون مذهبی آنقدر بود که در زمان تبعید امام، او را به عنوان نماینده آیت‌الله خمینی در ایران تلقی می‌کردند. این نزدیکی منجر به قائم‌مقامی آیت‌الله منتظری پس از انقلاب به رهبری آیت‌الله خمینی شد؛ مقامی که البته دیری نپایید. اگرچه جایگاه قائم‌مقامی تا مدت‌ها به‌صورت رسمی و قانونی مطرح نبود، سال ۶۴ مجلس خبرگان رهبری آیت‌الله منتظری را در این جایگاه قرار داد؛ کما اینکه پیش از آن نیز ایشان به عنوان نفر دوم حکومت در بسیاری از عزل و نصب‌ها تاثیرگذار بود و امام ارجاعات فقهی بسیاری به آیت‌الله منتظری می‌داد. این جایگاه اما باعث نشد ایشان سکوتی مصلحتی پیش گیرد و او سال‌ها از درون نظام یکی از منتقدان برخی رفتارها بود.
محصور حامی محصوران
نقش تعیین‌کننده آیت‌الله منتظری در شکل‌گیری زیربناهای قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و همچنین «اصل ولایت فقیه» دو نقطه تاریخی و مهم زندگی سیاسی او در اوان انقلاب است. در واقع او را از تئوری‌پردازان اصل ولایت فقیه می‌دانند اما سیر تفکر او در دوران حیات متحول شد. همین هم باعث شد که نتواند در چارچوب حاکمیت به عنوان کارگزار نظام فعالیت کند.
درنهایت حوادثی که رقم خورد و مباحثی که مطرح شد، منجر به خلع او از قائم‌مقامی در سال ۶۸ شد. البته ارتباط آیت‌الله منتظری با سیدمهدی هاشمی و حمایت‌های او از هاشمی نیز در کنارگذاشته‌شدنش بی‌تاثیر نبود. اما این‌هم پایان انتقادهای آیت‌الله منتظری نبود. اگرچه ایشان در سیاست به حاشیه رانده شد اما همچنان سخنرانی‌هایی تند و تیز داشت و هزینه آن حمله به بیتش، پایین کشیدن تابلوی دفترش و تشکیک به مرجعیتش بود. سال ۷۶ هم پس از سخنرانی در مورد مرجعیت شیعه به منزل مسکونی و دفترش حمله و درنهایت به بهانه حفظ جان او به حصر رانده شد. ممنوعیت‌ها برای ملاقات و تحت‌الحفظ بودن اگرچه تا سال ۸۱ تداوم داشت، بعد از آن از شدت سختگیری‌ها کاسته شد.
نظر شما