با گذشت زمان و در نظر گرفتن میزان کرایه، سودآوری و زیر ساخت های حمل و نقل توجیه اقتصادی آن رد و به یک تاجر ایرانی فرخته شد.
حدود ۱۱۰ سال پیش اولین اتوموبیل به دستور مظفرالدین شاه و توسط سعدالدوله وزیر خارجه ایران در بلژیک خریداری، به ایران ارسال شد. اولین وسیله نقلیه موتوری شخصی درایران، شیفتگان زیادی پیدا کرد و به مرور زمان، سران مملکت و تجار نیز با خرید و واردات آن چهره شهرها را عوض کردند.
اما اولین وسیله نقلیه عمومی خیابانی (اتوبوس) برای اولین بار در رشت توسط معین‌التجار خریداری شد. هم زمان با جنبش مشروطه، مرحوم حاج محمدحسن تقی معروف به «معین‌التجار» تاجر سرشناس بوشهری در عهد قاجار اتوبوسی را که یک تاجر بلژیکی از راه باکو – انزلی به رشت وارد کرده بود، می‌بیند و عاشق این وسیله نقلیه عجیب می‌شود. او اتوبوس را از آن تاجر خریداری می‌کند و مدت کوتاهی هم آن را در رشت برای جابه‌جایی مسافر به کار می‌گیرد.
معین‌التجار پس از آنکه سر وصدای مشروطه خواهان خوابید، با قصد توسعه کسب و کارجابه‌جایی مسافر، اتوبوس را به تهران آورد. این وسیله نقلیه در مسیر توپخانه و بازار و خیابان‌های اطراف با کرایه هر نفر سه شاهی مشغول به کار شد. در واقع اولین ناوگان حمل‌ونقل شهری تهران به دست حاج محمد حسن تقی معین‌التجار که اولین بخش‌خصوصی به حساب می‌آمد راه‌اندازی و سپس با خرید چند اتوبوس دیگر، توسعه یافت. تا اینکه چند تاجر دیگر نیز وارد کار حمل‌ونقل شدند و شرکت‌های خصوصی حمل‌ونقل شهری و بین شهری نیز شکل گرفتند.
خرید و واردات اتوبوس و خودرو از اروپا و از راه شوسه، برای اتوبوس‌ها و اتومبیل‌ها استهلاک به همراه داشت. همین موضوع دست اندر کاران را به فکر انداخت تا با تصویب مجلس شورای ملی آن زمان کارخانه مونتاژ اتومبیل و اتوبوس در ایران دایر کنند. در آن زمان، شاسی و موتور اتوبوس را به ایران وارد می‌کردند و در چند کارخانه اطراف تهران برای آنها اتاق چوبی می‌ساختند و مونتاژ می‌کردند.
یکی از آن شرکت‌ها که صاحب‌اش درآن زمان حاج‌آقا تهرانی بود، شرکت «رانیران» فعلی است. یکی از اولین شرکت‌های اتوبوسرانی متعلق به مرحوم حاج علی‌اکبر توسلی بود که «اتو توکل» نام داشت. «اتو توکل» گاراژهایی در خیابان شاهپور و گمرک تهران داشت و از این دو نقطه مسافران را به اطراف تهران مثل کرج، شهریار و رباط‌کریم می‌برد.
نظر شما