زروستومیا یا همان خشکی دهان در بیماران دیابتی چیست؟ + نحوه درمان

 

علائم دیابت چیست؟

دیابت ملیتوس یا دیابت شیرین، بیماری است که بر متابولیسم گلوکز اثر می‌گذارد. دیابت دو نوع اصلی دارد: نوع اول و نوع دوم. در مورد دیابت نوع اول، اتفاقی که می‌افتد این است که پانکراس قادر به تولید انسولین نیست. اما در دیابت نوع دوم، مقاومتی نسبت به انسولین در بافت‌های دیگری از بدن وجود دارد. اما ممکن است کاهشی در تولید انسولین نیز وجود داشته باشد. دیابت نوع دوم عارضه‌ای است که متأسفانه آمار رو به افزایشی دارد.
زروستومیا یکی از علائم اصلی دیابت است. طبق مطالعه‌ای که در نشریه‌ی Endocrinology and Nutrition منتشر شد، زروستومیا یکی از شایع‌ترین علائم ظاهری در افراد مبتلا به دیابت می‌باشد.
دیگر علائم دهانی دیابت می‌تواند شامل زخم‌های دهانی، کاندیدیاز فارنژیال (حلقی) و احساس سوزش در دهان شود. اما این‌ها تنها علائم دیابت نیستند. افزایش ادرار، پلی دیپسیا یا عطش زیاد و تغییرات در وزن از دیگر علائم دیابت هستند.

چرا افرادی که دیابت دارند دچار خشکی دهان می‌شوند؟

زروستومیا، همان‌طور که گفتیم، عبارتی است که برای خشکی دهان به کار می‌رود. در افرادی که دیابت دارند، زروستومیا به چند دلیل رخ می‌دهد که تقریباً همه‌ی آن‌ها ناشی از کنترل ضعیف قند خون هستند. اول از همه، یکی از دلایل خشکی دهان در دیابت، افزایش ادرار است. افزایش ادرار منجر به دهیدراته شدن بدن می‌شود و از آنجایی که بزاق دهان اساساً از آب تشکیل شده، زمانی که مایعات بدن در حالت تعادل نیست، تولید بزاق نیز تغییر می‌کند.
یک عامل مشابه دیگر که سبب خشکی دهان در افراد مبتلا به دیابت می‌شود، تغییر در ترکیب بزاق است. بزاق دهان ما علاوه بر آب، حاوی گلوکز و پروتئین نیز هست. مطالعه‌ای که در نشریه‌ی Oral Medicine and Pathology منتشر شده توضیح می‌دهد که دیابت بر ساختار غدد بزاقی اثر می‌گذارد. عارضه‌ی سیالوزیس که در بیماران دیابتی زیاد دیده می‌شود، باعث افزایش اندازه‌ی غدد بزاقی شده و در نتیجه عملکرد این غدد را دچار اختلال می‌کند.
 

سایر علت‌های زروستومیا

هرچند درصد زیادی از افرادی که دیابت دارند با مشکل خشکی دهان مواجه‌اند، اما دیابت، تنها دلیل خشکی دهان نیست. لازم به ذکر است که خیلی از عوامل می‌توانند بر تولید بزاق دهان اثر بگذارند و خیلی از موقعیت‌ها می‌توانند برانگیزاننده‌ی زروستومیا باشند. مثلاً دهیدراته شدن بدن که ارتباطی با دیابت ندارد.
ضمناً داروهایی نیز هستند که می‌توانند خشکی دهان یا زروستومیا ایجاد کنند، خصوصاً داروهایی که برای شیمی‌درمانی به کار می‌روند.
افزایش سن نیز اغلب عاملی برای خشکی دهان است.
بیماری‌های مزمن دیگری مانند سیروز، HIV و سل نیز می‌توانند سبب خشکی دهان شوند. سندرم شوگرن نیز علت دیگری برای زروستومیاست.

راهکارهای رفع خشکی دهان برای کسانی که دیابت دارند

خشکی دهان برای بیماران دیابتی نه تنها احساس ناخوشایند و آزاردهنده‌ای ایجاد می‌کند بلکه می‌تواند سبب مشکلات دهانی نیز شود. مثلاً خشکی دهان می‌تواند ریسک پوسیدگی دندان و عفونت‌های دهانی و بیماری‌های دهانی و دندانی را افزایش دهد. بنابراین لازم است برای کاهش خشکی دهان و پیشگیری از این عارضه اقداماتی صورت بگیرد. پیش از همه، افرادی که دیابت دارند باید علاوه بر مسواک زدن، با استفاده از دهان‌شویه‌های مناسب و نخ دندان، به بهداشت دهان و دندان خود بیشتر اهمیت دهند. همچنین، بهترین کار این است که از مصرف نوشابه‌های قندی و اسیدی پرهیز کنند. البته، نوشیدن مایعات کافی و هیدراته نگه داشتن بدن مهم است؛ اما بهتر است مایعات بدن با نوشیدن آب معمولی تأمین شود. مراجعات منظم به دندان‌پزشک نیز ضرورت دارد زیرا کمک می‌کند هرگونه مشکل و تغییری در وضعیت دهان و دندان‌ها، هر چه زودتر برطرف شود.
در برخی موارد، پزشکان داروهایی برای افزایش ترشح بزاق تجویز می‌کنند. در واقع حتی ممکن است از بزاق مصنوعی نیز استفاده شود. البته این راهکارها زمانی توصیه می‌شوند که راه‌حل‌های عمومی‌تر نتوانند عارضه‌ی زروستومیا را رفع کنند.
 

یادتان باشد ...

افرادی که دیابت دارند بیشتر در معرض خشکی دهان هستند. زیرا این بیماری، هم ترکیبات بزاق را تغییر می‌دهد و هم بر ساختار غدد بزاقی اثر می‌گذارد. برای پیشگیری از تجربه‌ی خشکی دهان لازم است سطح قند خونتان به خوبی کنترل شود. ضمناً فراموش نکنید که به اندازه‌ی کافی آب بنوشید و به بهداشت دهان خود بیشتر اهمیت دهید تا ریسک عوارض را به حداقل برسانید.