به طور کلی، بیماری افسردگی به سه نوع اصلی افسردگی عمیق یا شدید، خلق ناخوش(افسردگی خفیف مزمن) و‌بیماری شیدایی - افسردگی تقسیم می شود.
افسردگی شدید Major Depression
افسردگی در این حالت، آنچنان شدید و عمیق است که تمامی جوانب زندگی فرد را تحت تأثیر قرار داده و خواب، خوراک و زندگی بیمار کاملا مختل می شود.
فرد صبح ها زود هنگام از خواب بیدار شده و دیگر خوابش نمی برد و در مقابل در طول روز یا در حال چرت زدن یا خوابیدن است؛ میل به غذا، فعالیت، یا تفریح و سرگرمی وجود ندارد؛ همه چیز در ذهن فرد سیاه و شوم به نظر می رسد؛ ناامیدی شدید و احساس تنهایی و بی کسی بیمار را فرا گرفته و گاهی از زنده ماندن نیز خسته می شود(افکار خودکشی). افسردگی عمیق ممکن است فقط یک بار در زندگی بیمار رخ بدهد.
از نقطه نظر علم پزشکی افسردگی با وجود حداقل پنج نشانه ی افسردگی تشخیص داده می شود و برای درمان تقریبا همیشه نیاز به مصرف دارو و متعاقبا روان درمانی دارد.
در مقابلِ افسردگی شدید و عمیق، افسردگی سطحی یا کوچک Minor Depression وجود دارد.
در این حالت هنوز برخی از فعالیت های روزمره ی زندگی فرد به اجبار و نه با میل و رغبت و خوشنودی دست نخورده باقی مانده و از نظر پزشکی وجود دو الی چهار نشانه افسردگی تشخیص آن را اثبات می کند.
نکته شایان ذکر این است که افسردگی شدید و عمیق، به ویژه اگر با افکار خودکشی همراه باشد باید هرچه سریع تر توسط روانپزشک با دارو، درمان شود و آنگاه با روان درمانی(روانشناسی) درمان کامل گردد.
خلق ناخوش یا افسردگی خفیف مزمن Dysthymia
به معنی اختلال یا ناخوشی و تایمیا به معنی خلق یا عاطفه است و دیس تایمیا به افسردگی خفیفی اطلاقDys می شود که برای مدت طولانی از نظر تشخیص بیش از دو سال ادامه یافته باشد.
در این شکل از افسردگی فرد اکثر اوقات دلتنگ و گرفته بوده و به راحتی ممکن است گریه کند؛ اعتماد به نفس و عزت نفس در شخص کاهش یافته و در بسیاری از موارد خود را مقصر دانسته و ملامت می کند.
در این نوع افسردگی نشانه ها و تغییرات جسمانی افسردگی همچون بی اشتهایی و لاغری یا پرخوری و چاقی، اختلال در خوابیدن، اختلال گوارشی معمولا یبوست، دردهای مزمن خصوصا گردن و پشت و دست و پاها و ضعف و بیحالی واضح و بارزتر هستند.
اکثر مبتلایان به افسردگی دچار این نوع افسردگی هستند.
نکته ی دیگر این است که از نظر علمی مرز بسیار مشخص و واضحی بین افسردگی شدید و خفیف وجود ندارد و علت تمایز قائل شدن بین آن دو، اهمیت و نیاز مبرم افسردگی شدید به درمان دارویی است.
زیرا اگرچه در هر دو نوع افسردگی تغییرات بیوشیمیایی در مغز رخ داده است ولی در افسردگی عمیق این تغییرات شدید بوده و بدون استفاده از دارو معمولا قابل اصلاح و علاج نخواهد بود و در صورت عدم درمان می تواند برای بیمار خطرناک باشد.
ولی افسردگی خفیف اکثرا با شیوه های غیر دارویی روان درمانی در واقع شناخت درمانی قابل معالجه است.
بیماری شیدایی - افسردگی
بیماری شیدایی - افسردگی از بیماری های دو قطبی می باشد.اگرچه ممکن است حتی کودکان و افراد مسن نیز درگیر شوند اما معمولا در اواخر نوجوانی و با حالت افسردگی شروع می شود.
در این نوع بیماری، شخص در دوره های تقریبا ثابت و مشخصی (مثلا هر سه ماه) دچار افسردگی نسبتا شدید می باشد و سپس به تدریج(عبور از یک مرحله ی نسبتا عادی و طبیعی) و‌ندرتا به طور ناگهانی(از روزی به روز دیگر) دچار سرخوشی و شادابی بیش از حد می شود، به طوری که انرژی و شوق پایان ناپذیری برای انجام کارها دارد؛ بسیار پُر حرف شده و با هر چیز کوچکی ممکن است شاد شود؛ به طور کلی انگار دنیا به کام وی می چرخد.
از ویژگی های فرد در مرحله ی حاد بیماری این است که می پندارد(و باور دارد) که از فکر و قدرت و توانایی بی نظیری برخوردار است و به همین دلیل ممکن است به فعالیت، یا معاملات و یا روابط اجتماعی غیر معمول و نامتعارف دست بزند(مثلا با خیال این که قیمت کالا حتما در آینده ی نزدیک چندین برابر می شود، تمامی سرمایه خود را سکه و طلا بخرد و یا این که به امید این که یک زندگی طلایی و‌پادشاهی در آن طرف آب ها منتظر وی است، تمامی هستی خود را بفروشد و عازم سفر شود و یا این که ظرف چند روز فعالیت طاقت فرسا یک کتاب چند صفحه ای(اگرچه سطحی و کم ارزش) بنویسد.
به دلیل تغییرات دوره ای ضد و نقیض خلق و خو که در دو قطب و جهت کاملا مخالف هم هستند، به این بیماری اختلال دو قطبی نیز گفته می شود.
این نوع افسردگی به دلیل تغییرات بیوشیمیایی در مغز به وجود می آید هرچند که عوامل خارجی نیز در بروز آن بی تأثیر نیستند و همانند افسردگی عمیق نیازمند مصرف دارو است.
