سلام نو _ سرویس گردشگری: بازار جهرم از بناهای تاریخی مربوط به اواخر دوره زندیه و اوایل دوره قاجاریه است که در مرکز شهر قدیمی جهرم و در نزدیکی مسجد جامع واقع شده است.
این بازار که به وسیله حاج محمد حسن خان جهرمی حاکم جهرم (م ۱۲۵۶ هـ.ق) ساخته شده از دو رشته شمالی – جنوبی و شرقی – غربی تشکیل گردیده است.
در تقاطع این دو رشته چهار سوق وسیعی است که دارای گنبدی مرتفع به صورت نیم کره است. روی گنبد بادگیری ۸ضلعی ساخته ده که دارای ۸ منفذ می‌باشد و دمای بازار را کنترل می‌کند.
بر روی ساقه این گنبد اشعاری در مورد تاریخ ساخت بازار، به خط نستعلیق بر روی کاشی نگاشته شده است. چهار سوق که دارای طاقی ضربی است، بر روی یک هشتی قرار دارد. در چهار سمت هشتی بر روی دیوار سه کتیبه سنگی و یک کتبه گچی وجود دارد.
آشنایی با بازار جهرم
امروزه این بازار به یکی از معروف ترین مکان های گردشگری و تاریخی جهرم شناخته می شود که چندین سال در ایران برپا مانده است.
این جاذبه گردشگری دارای باشکوه ترین معماری احداث شده از دوران زندیه است و شباهت خیلی زیادی به بازار وکیل در شهر شیراز دارد و به همین دلیل به خواهر خوانده و خواهر دو قلوی آن نامگذاری کرده اند.
این مکان یکی از بازار های صلیبی شکل ایران است و طول آن از خیابان منوچهری جهرم شروع می شود و تا محله زیر کنار ملا جواد راه پیدا می کند.
این بازار با شکوه در سال ۱۳۵۲ با شماره ۹۵۰ وارد لیست آثار ملی ایران شد و به ثبت رسیده است.
اگر قصد سفری چند روزه در جهرم را دارید به شما پیشنهاد می دهیم حتما از این بازار که یکی از قدیمی ترین و جذاب ترین بازار های ایران است دیدن کنید و این جاذبه گردشگری بی نظیر را از دست ندهید.
قدمت احداث این جاذبه به دوره زندیه باز می گردد.
همچنین این بازار سنتی را فردی به نام حاج محمد حسین خان جهرمی که حاکم آن زمان بود در سال ۱۲۵۶ هجری نیز پدید آورد.
معماری و نمای بازار در گذشته به صورت کاملا دقیق و روش قدیمی ساخته شده و زمان بسیاری طولانی را صرف طراحی نقش آن کردند.
هر قسمت بازار به یک کاری اختصاص شده بود مثلا مسگر ها و آهنگران در بخش شرقی آن فعالیت می کردنند که البته این قسمت در سال های قدیم فاقد سقف بوده است.
در بخش دیگر فرش فروشان و فرش های دست بافت برای فروش هستند و در قسمت دیگر صنایع دستی و پارچه فروشان قرار گرفته اند.
معماری جالب بازار جهرم
بازار جهرم با مساحت ۸۰۰ مترمربع از جمله بازارهای صلیبی‌شکل ایران به شمار می‌آید. یک چهارسوق در مرکز بازار واقع شده است که به گفته کارشناسان یکی از بی‌نظیرترین چهارسوق‌های کشور محسوب می‌شود.
این چهارسوق دارای طاق ضربی مرتفع است که یکی از نمونه‌های بی‌نظیر طاق‌زنی به حساب می‌آید. در پایین چهارسوق نیز حوضی سنگی قرار دارد.
قدیمی‌ترین بخش بازار جهرم، قسمت اصلی آن به حساب می‌آید و دارای چهار در ورودی با سقفی به‌شکل گنبد است.
سطح مغازه‌ها بالاتر از زمین ساخته شده است تا در هنگام بارندگی آب به حجره‌ها نفوذ نکند. نور این بازار از طریق دریچه‌هایی که روی سقف تعبیه شده‌اند، تامین می‌شود.
جهرم منطقه‌ای گرمسیری به شمار می‌آید و این بازار کاملا متناسب با آب‌وهوای آن ساخته شده است. دیوارهای ضخیم، سقف گنبدی‌شکل و پنجره‌های باریک و بلند از جمله عواملی هستند که بازار جهرم را در تابستان خنک نگه می‌دارند.
گنبد چهارسوق بازار جهرم
گنبد چهارسوق بازار جهرم با ارتفاع نسبتا زیادی به‌صورت نیم‌کره بنا شده است و بر راس آن بادگیر زیبایی قرار دارد. این گنبد بادقت طراحی و اجرا شده و با وجود زلزله‌های شدید جهرم کوچک‌ترین خللی در آن به وجود نیامده است.
مصالح به‌کار رفته در گنبد گل و کاه است و روی ساقه گنبد آن اشعاری به خط نستعلیق مشاهده می‌شود. بادگیر هشت ضلعی گنبد دارای هشت منفذ است و تهویه هوای چهارسوق را به‌عهده دارد.
کتیبه های بازار جهرم
چهار کتیبه تاریخی در چهارسوق و هشتی بازار جهرم جلب‌توجه می‌کنند که یادگار دوره‌های مختلف تاریخی هستند. سه کتیبه از جنس سنگ و یک کتیبه از جنس گچ است و هرکدام به موضوعات مختلفی اشاره دارند:
- کتیبه اول: این کتیبه مربوط به دوران محمدشاه قاجار است.
- کتیبه دوم: این کتیبه در سال ۱۲۵۴ هجری قمری نصب شد.
- کتیبه سوم: این کتیبه مربوط به سال ۱۲۸۴ هجری قمری و موضوع آن ممنوعیت شغل محتسبی در شهر جهرم است.
- کتیبه چهارم: این کتیبه در دوران حکومت پهلوی نصب شد و موضوع آن بازسازی بازار به‌وسیله دو خواهر از اهالی جهرم است.
بازار جهرم از دو راسته شمال به جنوب و شرق به غرب ساخته شده است و تمام قسمت‌های آن با چهار جهت اصلی شمال، جنوب، غرب و شرق ارتباط دارند.
در راسته شمالی-جنوبی بازار، در هر سمت ۱۸ زوج مغازه قرار گرفته‌اند و در شمال چهارسوق ۹ زوج مغازه دیده می‌شود.
در راسته شرقی-غربی و در سمت شرق چهارسوق ۶ زوج مغازه وجود دارد که کوتاه‌ترین قسمت بازار است.
در این قسمت بازار مسگران قرار دارد که در گذشته سقف نداشت. مسگران و آهنگران در این بخش از بازار صنایع دستی تولید می‌کردند؛ اما در حال حاضر تعداد آن‌ها بسیار کاهش یافته است. بازار غربی نیز دارای ۳۱ زوج مغازه است.
مغازه‌های بازار جهرم معمولا از دو قسمت تشکیل شده‌اند؛ قسمتی برای فروش کالا و اجناس و قسمت دیگر برای انبار و کارگاه‌های تولیدی. همچنین در داخل مجموعه بازار چندین کاروانسرا، مسجد و حمام قرار دارد. در حال حاضر، کاروانسرای جنوب غربی این بازار به پارکینگ خودرو تبدیل شده است.
کاروانسرای گلشن و کاروانسرای لاری‌ها نیز به‌طور کامل تخریب شدند.
نظر شما