سلام نو _ سرویس گردشگری: سید قلیچ ایشان سازنده و متولی اول مدرسه بود. او از ترکمن‌های سرشناس طایفه گوکلن بود که بیشتر در شرق استان گلستان مستقر بودند.
گوکلن‌ها از جمله طایفه‌هایی محسوب می‌شدند که نسبتا زود به کشاورزی و یک‌جانشینی روی آوردند. همچنین ساخت مسجد و مدرسه علوم دینی میان گوکلن‌ها سابقه بیشتری دارد.
به همین علت، قدیمی‌ترین ساختمان مسجد و مدرسه علوم دینی ترکمن‌های ایران در منطقه گوکلن‌ها بنا شده است.
مدرسه و مسجد کریم ایشان؛ خاص‌ترین جاذبه تاریخی مراوه
مدرسه و مسجد کریم ایشان از جاهای دیدنی استان گلستان در مسیر جاده کلاله-مراوه‌تپه است که در سال ۱۳۵۴ هجری شمسی به فهرست آثار ملی ایران اضافه شد.
تاریخ ساخت مسجد و مدرسه کریم ایشان با توجه به کتیبه سر در آن، به سال ۱۳۲۸ هجری قمری (۱۲۸۹ هجری شمسی) مربوط می‌شود که هم‌زمان با دوره قاجار است و با وجود تزیینات ساده و کم، به‌لحاظ معماری ارزش زیادی دارد.
بانی ساخت مدرسه، سید قلیچ ایشان بود که پس از احداث مدرسه تولیت آن را به عهده گرفت.
بنای مورد نظر به مدرسه‌ای متعلق به خاندان «ایشان» اشاره دارد که با نام مدرسه سید قلیچ ایشان یا مسجد و مدرسه کریم ایشان شناخته می‌شود. در اینجا منظور از «وطن غریبان» بر اساس حروف ابجد سال ۱۳۲۸ هجری قمری برابر با ۱۲۸۹ هجری شمسی است.
گرچه روایت دیگری وجود دارد که ساخت مدرسه را در سال ۱۲۲۱ هجری قمری (۱۱۸۵ هجری شمسی) اعلام می‌کند.
از آنجا که ادوارد ییت، افسر بریتانیایی، در سال ۱۲۷۳ از این مکان گذشته و مدرسه را در حال ساخت دیده است، پس باید همان روایت اول را پذیرفت.
سید قلیچ تا پایان عمر متولی مدرسه بود و در آنجا تدریس کرد. پس از مرگش در مجاورت مدرسه در مقبره‌ای چهارگوش با گنبدی مدور به خاک سپرده شد.
پس از سید قلیچ ایشان، پسرانش حاج کریم ایشان و سپس سید محمد ایشان تولیت مدرسه را بر عهده گرفتند. اداره مدرسه به همین ترتیب به پسر بزرگ‌تر به ارث می‌رسید.
پس از پسران قلیچ، مدرسه سال‌ها بسته ماند تا آنکه سرانجام یکی از نوادگانشان با کمک میراث فرهنگی مدرسه را مرمت و آن را دوباره فعال کرد.
در زمان سید قلیچ و پس از او عالمانی نظیر صفر قاری ایشان، ابراهیم آخوند، عبدالقادر آخوند و آنا طاقان آخوند در این مدرسه تدریس می‌کردند؛ اما از وقتی مدارس علوم دینی جدید در مراکز جمعیتی ترکمن‌ها ساخته شد، این مدرسه که در روستای کوچک کریم ایشان بنا شده بود، تقریبا متروکه ماند.
بدین ترتیب مدرسه‌ای که جمعیتی ۲۰۰ نفری را به خود دیده بود، طلبه‌هایش به ۲۰ نفر کاهش یافتند.
در زمان جنگ جهانی دوم، اینجا پایگاه نظامی ارتش روسیه و قزاقخانه شد. به همین علت بود که از آن موقع جاده‌ای، مدرسه را به مناطق شمالی وصل می‌کرد.
ویژگی‌های درجه یک مدرسه و مسجد کریم ایشان
مسجد کریم ایشان
این مسجد در سال ۱۳۲۸ هجری قمری ساخته شده است، و با اینکه زیاد قدمتی ندارد، اما خصوصیات بناهای قدیمی تر در آن راه یافته است. بناهای آن ترکیبی از ویژگی های بناهای دیدنی آسیای مرکزی و معماری ایران است. طول آن در حدود ۱۷ و عرض آن در حدود ۱۳ متر است.
ساختمان آجری مسجد که عاری از هرگونه تزئین می باشد ، با نقشه ی ( پلان تیپ) مربع- مستطیل بنا شده است.
این مسجد شامل یک شبستان با در ورودی در جبهه جنوبی می باشد که سقف آن بوسیله چهار گنبد پوشش یافته است. گنبد ها از نظر معماری قرینه یکدیگر، بسیار دقیق، منظم و به شکل بسیار زیبایی بنا شده است.
در مجاورت مدرسه ی کریم ایشان و در جبهه جنوب شرقی آن ، مکانی تحت عنوان « عیدگاه» برای انجام فرایض نماز عید فطر، عید قربان و نماز جمعه ساخته شده که دارای پلان هندسی چند ضلعی و سقف دو طبقه مصطبه ای شکل و عاری از تزئینات است.
مدرسه کریم ایشان
مدرسه کریم ایشان که در نزدیکی مسجد و در ضلع جنوب غربی آن است به شکل زیبایی با پلان چهار ضلعی یا مربع شکل ساخته شده است.
«ابعاد ساختمان مدرسه در حدود ۳۰ متر است و زیربنای آن حدود ۱۰۰۰ مترمربع و ضخامت جرز دیوارهای آن در حدود ۱ متر است، که به وسیله آجرهای ضخیم ساخته شده است و شامل یک حیاط و تعداد ۲۳ حجره است.»
بر سردر ورودی مدرسه یک بیت شعر نوشته گردیده است، که ماده، تاریخ ساخت مدرسه را بیان می کند. با حساب کردن دو واژه ی (وطن غریبان) در حروف ابجد تاریخ ۱۳۲۸ ه.ق استخراج می شود:
مدرسه ایشان سید قلیچ عزیزان
تاریخ این بگویم باشد وطن غریبان
به استناد یک بیت شعر که بر روی سردر ورودی مدرسه کتابت شده است، بانی مدرسه « سید قلیچ ایشان » است، که پس از احداث مدرسه تولیت ان را به عهده می گیرد.
پس از ایشان فرزندان ارشدش حاج کریم ایشان و پس از نامبرده سید محمد ایشان متولی مدرسه می شوند. این سمت که نسل اندر نسل متولی آن فرزندان بانی مدرسه خواهد بود، ادامه خواهد داشت.
به عبارت دیگر پس از گذشت متولی، تولیت مدرسه به فرزند ارشد ذکورش می رسد، لازم به ذکر است که آرامگاه بانی مدرسه یعنی سید قلیچ ایشان در مجاورت مدرسه و در بالای جاده ( کلاله- مراوه تپه ) قرار دارد.
نظر شما