سلام نو _ سرویس گردشگری: آتشکده اردشیر بابکان، که با عنوان آتشکده فیروزآباد نیز شناخته می‌شود، یکی از معروف‌ترین آتشکده‌های ایران است که در استان فارس قرار دارد. این آتشکده از دوران ساسانیان به جای مانده و دارای معماری جذاب و منحصربفردی می‌باشد.
آتشکده اردشیر عنوان بزرگترین آتشکده استان فارس را به خود اختصاص داده و نام آن نیز در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است.
بنای آتشکده اردشیر حدود ۱۰۴ در ۵۵ متر زیربنا دارد و شامل ۳ بخش می‌باشد. برای ساخت این بنا از گچ و کاشی استفاده شده و سنگ‌تراشی‌ها و گچ‌بری‌های چشم‌نوازی دارد.
برخی از تاریخ‌شناسان معتقدند اردشیر بابکان، بنیان گذار سلسله ساسانی، در این آتشکده اقامت داشته و دارای تخت نیز بوده است.
از این رو، از آتشکده فیروزآباد با نام کاخ فیروزآباد یاد می‌کنند. کاخ فیروزآباد محل مراسم‌های مهم سلسله ساسانی بوده و تاج‌گذاری یزدگرد سوم، نوه خسرو پرویز نیز در این مکان انجام شده است.
بازدید از آتشکده اردشیر بابکان
یکی از ارزشمندترین آثار باستانی به جا مانده از دوران حکومت ساسانیان، کاخ اردشیر بابکان در شهرستان فیروز آباد استان فارس است که با معماری و ساختار منحصر به فردش توجه گردشگران داخلی و خارجی را به خود جلب کرده است.
کاخ اردشیر بابکان که مهم ترین اثر تاریخی فیروز آباد است، در سه کیلومتری فیروز آباد قرار دارد. این کاخ تاریخی که اخیرا نامش در فهرست میراث جهانی یونسکو جای گرفته و ثبت شده است، در سال ۱۳۱۰ نیز در فهرست آثار تاریخی کشور ثبت شده است.
بنابر گفته ها، کاخ اردشیر بابکان در گذشته به عنوان کاخ کاربرد نداشته و به عنوان آتشکده یاد می شده است. زیرا به اعتقاد گذشتگان هر بنای مهم ساخته شده در کنار آب، محل پرستش الهه آب (آناهیتا) می باشد. اما با این حال برخی اسناد بر کاخ بودن این بنا تأکید دارند.
بنابر گفته های استاد پیرنیا، که یکی از معروف ترین باستان شناسان کشور هستند، باستان شناسان غربی در حال تلاش برای معرفی این بنا به عنوان کاخ هستند و این در حالی است که استاد پیرنیا این نظریه را رد کرده و معتقد است این بنا فضا و مشخصه های یک کاخ را دارا نیست.
همچنین، یکی از دلایل این که کاخ اردشیر بابکان را "آتشکده فیروز آباد" می نامند، این است که این کاخ در کنار چشمه " قمپ آتشکده" واقع شده است.
به هر حال، این کاخ آتشکده فیروز آباد و بزرگ ترین آتشکده استان فارس نامیده می شود و در متون و اسناد گذشتگان نیز به عنوان آتشکده اعظم شناخته و معرفی شده است.
به اعتقاد برخی باستان شناسان کاخ اردشیر بابکان پایتخت جمشید بوده است، زیرا در گذشته اردشیر بابکان، بنیان گذار سلسله ساسانی در این کاخ اقامت رسمی داشته و تخت گزیده بود.
معماری تماشایی آتشکده اردشیر بابکان
کاخ اردشیر بابکان به‌شکل مستطیل و مساحت آن ۱۰۴ در ۵۵ متر است. به‌دلیل قرارگیری این عمارت در کنار رودخانه، در ساخت آن از مصالحی نظیر کاشی، گچ و سنگ‌های نیمه‌تراش‌خورده استفاده شده است تا مانع از نفوذ رطوبت به بنا شود. همچنین در ساخت کاخ از خشیخان (باد پیچ) برای عبور جریان هوا در قسمت‌های مختلف عمارت استفاده کرده‌اند. از دیگر ویژگی‌های معماری کاخ اردشیر بابکان، دیوارهای بدون پنجره آن هستند.
از نظر بسیاری از کارشناسان، آتشکده فیروزآباد نخستین بنای عصر ساسانیان است که گنبد، ایوان و طاق دارد. از دیگر نکات جالب توجه درباره معماری بنا، استحکام آن است؛ چراکه با وجود گذشت ۱۸۰۰ سال همچنان پابرجا مانده است. تزیینات گچ‌بری چشم‌نواز آن نیز هنوز بر اجزای آن خودنمایی می‌کنند.
کاخ اردشیر بابکان دارای سه تالار اصلی به‌صورت گنبدی‌شکل و تالارهای دیگری پیرامون حیاط است. معماری تالارها به‌گونه‌ای است که چند تالار در کنار هم قرار گرفته‌اند و به یکدیگر راه دارند. این شیوه معماری کاملا متفاوت با دیگر بناهای عصر ساسانیان است. تالارهای کاخ اردشیر بابکان گچ‌بری‌ها و تزیینات بسیار دقیق و باظرافتی دارند که هنوز دچار آسیب نشده‌اند.
به نظر می‌رسد تالار مرکزی سالن پذیرایی و بار عام اردشیر بوده است که مساحتی معادل ۱۴ در ۱۴ متر دارد و به‌وسیله ورودی‌هایی با طاق ضربی به فضاهای اطراف متصل می‌شود.
کاخ اردشیر بابکان دو ایوان بزرگ قوسی‌شکل و چند ایوان کوچک‌تر دارد. در ایوان‌های کوچک از شیوه گوشه‌سازی گیلویی استفاده شده است. گیلویی شامل حاشیه گچی می‌شود که میان قاب سقف و قسمت فوقانی دیوار قرار می‌گیرد و حالتی پیش‌آمده دارد. این شیوه گوشه‌سازی را می‌توان در درگاه‌های تخت جمشید مشاهده کرد. در حال حاضر، تنها بخشی از ایوان‌ها باقی مانده است.
در میان کاخ اردشیر بابکان، حیاط بزرگی قرار دارد که اطراف آن تالارها و ایوان‌ها واقع شده‌اند. با بررسی معماری‌های بعد از دوره ساسانی می‌توان نتیجه گرفت این شیوه ساخت متعلق به عصر ساسانیان بوده که در دوره‌های تاریخی بعدی رواج یافته است.
در کاخ اردشیر بابکان ستون‌های چهارگوش و نیم‌ستون‌هایی از جنس سنگ میخکی وجود دارد که به طاق متصل هستند. این ستون‌ها شباهت زیادی به ستون‌های دوره اشکانیان دارند؛ البته دورتادور ستون‌های کاخ اردشیر بابکان گچ‌بری‌های چشم‌نوازی مشاهده می‌شود که وجه تمایز آن‌ها از ستون‌های اشکانی است. تزیینات قرنیزهای ستون‌ها نیز به نمونه‌های موجود در تخت جمشید شباهت دارند.
ستون‌های کاخ اردشیر بابکان از استحکام بالایی برخوردار هستند و با وجود گذشت سال‌ها همچنان سالم مانده‌اند.
کاخ اردشیر بابکان دارای چهار گنبد است که فوقانی‌ترین بخش آن‌ها به قطر یک متر باز است. گنبد اصلی روی بنا به روش فیل‌پوش یا سه‌کنج نصب شده است. فیل‌پوش به روشی در معماری گفته می‌شود که برای ساخت طاق و گنبد مورد استفاده قرار می‌گیرد و در حال حاضر نیز کاربرد دارد. فیل‌پوش بین دو دیوار اصلی و متقاطع در محل اتصال به گنبد واقع می‌شود.
هرچند در طول تاریخ آسیب‌های بسیاری به گنبد وارد شد، همچنان مستحکم و استوار باقی مانده است.
نظر شما