سلام نو _ سرویس گردشگری: اردبیل شهری پر از جاذبه های دیدنی است که یکی از بهترین نمونه های آن آرامگاه شیخ صفی الدین اردبیلی می باشد. شیخ صفی الدین یکی از بزرگان عهد صفویه بود که در منطقه مغان زندگی می کرد.
او شاعر نیز بوده که اشعار زبان آذری بسیاری دارد. او در سال ۶۵۰ قمری به دنیا آمد و در سال ۳۷۵ قمری در ۸۵ سالگی دار فانی را وداع گفت. خانقاه او محل دفنش انتخاب شد و سپس بنایی در آنجا ساختند. این بنا علاوه بر شیخ صفی الدین آرامگاه افرادی چون شاه اسماعیل اول و همسرش می باشد.
سیر تاریخی آرامگاه و خانقاه شیخ صفی الدین اردبیلی
این آرامگاه مساحت بزرگی دارد که در زمان های مختلف بناهای متعددی در آن جا ساخته شده اند. آغاز ساخت این بنا در زمان زندگی خود شیخ صفی الدین شکل گرفت. او و فرزندانش مانند صدرالدین موسی و خواجه علی سیاهپوش برای درست کردن خوانقاهی این محل را انتخاب کردند و بخشی از آن را ساختند.
البته منزل او نیز در همین بنا بود. پس از اینکه شیخ صفی الدین از دنیا رفت و طبق وصیت او پیکرش در همانجا دفن شد. شاه طهماسب اول به دلیل ارزشی که شیخ صفی الدین برای او داشت، تصمیم گرفت که این مجموعه را گسترش دهد.
برای گسترش بنا تصمیم گرفته شد که هفت بخش به آن اضافه گردد که نشانه هفت مرحله عرفان باشد. این هفت بخش برای رسیدن به بقعه در نظر گرفته شد. این ۷ بخش با ۷ دروازه از هم جدا شدند که آن ها نشانه های هشت نگرش صوفیگری بود. شاهان دیگر صفوی نیز بخش های دیگری به این مجموعه اضافه کردند.
این مجموعه نه‌تنها محل تدفین چهره‌های سرشناس و مطرح به حساب می‌آید، بلکه معماری چشم‌نواز ایرانی و تزیینات زیبایی نظیر کاشی‌کاری معرق، مقرنس، گچ‌بری، کتیبه‌هایی نفیس از آثار میر عماد، میر قوام‌الدین و محمد اسماعیل (خطاطان نامدار دوره صفوی)، منبت‌کاری، نقره‌کاری، نقاشی، تذهیب و طلاکاری، نقاشی و غیره را به تصویر می‌کشد و از همین رو، جزو شاخص‌ترین بناهای تاریخی ایران به حساب می‌آید.
یکی از اشیای نفیس بقعه شیخ صفی با شهرت جهانی، فرش اردبیل است که در موزه ویکتوریا و آلبرت لندن نگهداری می‌شود. در جریان جنگ‌های ایران و روسیه و سقوط اردبیل در دوره قاجار، نسخ خطی کتابخانه شیخ صفی‌الدین اردبیلی از ایران خارج شد و هم‌اکنون در موزه آرمیتاژ در سن‌پترزبورگ روسیه قرار دارند.
معماری آرامگاه و خانقاه شیخ صفی الدین اردبیلی
آرامگاه شیخ صفی الدین اردبیلی از سال ۷۳۵ تا ۱۰۳۸ هجری قمری همواره شاهد تغییرات و افزوده شدن بخش های مختلف و متعدد بوده و به همین سبب ارزش معماری بسیار خاص و بالایی دارد. دو لنگه چوبی در سردر ورودی آرامگاه وجود دارند که رو به حیاط باز می شوند.
سردر اصلی آرامگاه که عالی قاپو نام دارد، دقیقا مقابل همین جا است.
این سردر در دوران شاه عباس دوم ساخته شده و در حال حاضر به دلیل نگهداری شدن در انبار بقعه قابل بازدید نیست. یک حیاط بزرگ مستطیلی شکل در غرب آرامگاه وجود دارد و دو حوض سنگی مربوط به دوره صفویان را در خود جای داده است. دیوارهای آجری حیاط با طاقچه ها و طاق نماها بسیار جذاب و دیدنی هستند.
مجموعه خانقاه و بقعه شیخ صفی‌الدین اردبیلی از بخش‌های مختلفی از جمله حرم و دارالحفاظ، مقبره شاهزادگان، دارالحدیث یا طاق متولی (محل اقامت متولیان آستانه و برپایی جلسات درس و بعدها محل دفن برخی بزرگان صفوی)، مزار برخی از امیران و سران خاندان صفوی، محوطه شهیدگاه، محل جلوس شیخ صدرالدین موسی، آشپزخانه، دیگ خانه، انبار، آرامگاه مشایخ صوفیه در حجره رو به مزار شیخ صفی، شربت خانه (محل پخت حلوا و شیرینی)، نقاره خانه و... تشکیل شده است.
مجموعه آرامگاه شیخ صفی الدین اردبیلی بسیار وسیع و بزرگ است و بخش های زیادی برای بازدید دارد که عبارتند از: صحن اصلی، سردر شاه عباس، دروازه اصلی یا سردر بزرگ، چله خانه جدید، حیاط بزرگ یا حیاط باغ، بنای معروف به دارالحدیث، گنبد الله الله (مقبره شیخ صفی)، تالار دارالحفاظ، شاه نشین، چینی خانه، آرامگاه شاه اسماعیل اول، حرمخانه، بنای معروف به جنت سرا.
در سال ۲۰۱۰ آرامگاه شیخ صفی الدین اردبیلی در فهرست میراثجهانی یونسکو ثبت شد. این مجموعه تاریخی ارزشمند در میدان عالی قاپو و خیابان شیخ صفی اردبیل واقع شده است.
دسترسی راحت به آرامگاه و خانقاه شیخ صفی الدین اردبیلی
مجموعه خانقاه و بقعه شیخ صفی‌الدین اردبیلی شاهکاری از هنر و معماری ایرانی محسوب می‌شود که محل دفن شیخ صفی، شاه اسماعیل و تعدادی از صاحب‌منصبان دوره صفوی است. این مجموعه منحصربه‌فرد در سال ۱۳۱۰ در میان آثار ملی ایران قرار گرفت و تنها اثر ثبت جهانی اردبیل به شمار می‌رود که در سال ۲۰۱۰ میلادی (۱۳۸۹ هجری شمسی) در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید.
بناهایی از سال ۷۳۵ تا ۱۰۳۸ هجری قمری (۷۱۴ تا ۱۰۰۸ هجری شمسی) در این مجموعه ساخته شده‌اند که از نظر معماری، تزیینات، صندوق منبت و مشبک قبور و غیره، شکوه معماری مذهبی از دوره ایلخانی تا صفوی را به نمایش می‌گذارند.
آرامگاه شیخ صفی الدین اردبیلی در میدان عالی قاپو اردبیل قرار دارد. برای بازدید از بقعه می‌توانید با تاکسی دربستی راهی آرامگاه شوید یا با استفاده از ماشین شخصی به‌سمت محله عالی قاپو حرکت کنید. قبل از رسیدن به مقصد به فکر جای پارک باشید؛ زیرا به‌دلیل استقبال زیاد گردشگران از آن، اغلب جای پارکی در خیابان‌های نزدیک به آن پیدا نمی‌شود.
- آدرس: اردبیل، خیابان شیخ صفی، میدان عالی قاپو، آرامگاه شیخ صفی
نظر شما