سلام نو _ سرویس گردشگری: پل میر بهاءالدین مربوط به دوره قاجار است و در شهرستان زنجان، روی رودخانه زنجان رود واقع شده است. این پل توسط یکی از خیرین شهر زنجان به نام حاج میر بهاءالدین در زمان ناصرالدین شاه قاجار احداث گردیده است و قدیمی ترین و بزرگترین پل بر روی زنجان رود میباشد.
این اثر در تاریخ ۱۸ مهر ۱۳۵۶ با شمارهٔ ثبت ۱۴۸۴ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
آشنایی با پل تاریخی میر بهاءالدین
پل میر بها الدین که با نام‌های پل اژدهاتو و پل کهنه نیز شناخته می‌شود، از جاهای دیدنی زنجان است. این اثر باقی‌مانده از دوران حکومت ناصرالدین شاه قاجار و ساخته شده در اوایل قرن ۱۴ هجری قمری است که در نمای درونی بزرگترین طاق آن، تاریخ احداث و نام مطهر حضرت علی (ع)، آن هم به صورت قرینه و با خط زیبای معقلی، حک شده است.
این پل در مسیر جاده‌ی زنجان به کردستان و روی رودخانه‌ی زیبای زنجانرود، توسط حاج میرزا بهاءالدین زنجانی از تجار وقت و با مصالحی همچون آجر بنا شده است.
بهاءالدین زنجانی در سال ۱۲۳۴ هجری قمری در شهر زنجان به دنیا آمد. پدرش مرحوم میرمسیحا فرزند قاضی جلال بود که از طرف سلطان وقت، به سمت قاضی القضات زنجان منسوب گشته بود. میربهاءالدین در مدت ۷۶ سال زندگی خود درماندگان زیادی را پناه داد و آثار و ابنیه زیادی به جای گذاشت.
از جمله پل ارتباطی میان زنجان و کردستان بر روی رود قزل اوزن که در ۲۰ فرسنگی جنوب غربی زنجان احداث شده و تاریخ ساخت آن به موجب کتیبه ای که در زیر یکی از طاق های آن موجود است، به زمان ناصرالدین شاه و سال ۱۳۱۰ هجری قمری درج شده است اما برخی آن را به اشتباه پل سردار می نامند.
یک حمام واقع در بازار زنجان که امروز با نام حمام میربها و حمام میرلی معروف است، یک باب مسجد واقع در خیابان امام و پایین‌تر از سبزه میدان که امروز با نام مسجد حاج تقی شناخته می شود (حاج تقی شریعتی مؤسس هیئت عزاداری در آن مسجد بوده است)، یک باب آب انبار در همان محل و در پشت مسجد که در حال حاضر به عنوان قسمت زنانه مسجد کاربرد دارد و در نهایت احداث یک پل بر روی زنجانرود واقع در ابتدای جاده بیجار (پل میر بهاءالدین).
این پل در شهرستان زنجان، محور جنوبی حومه شهر زنجان و در مسیر زنجان به کردستان (شهر زنجان در ابتدای جاده بیجار) بر روی رودخانه زنجانرود قرار دارد.
ویژگی‌های جالب و خاص پل میر بهاءالدین
پل میر بها الدین در جنوب شهر زنجان، بر سر راه بیجار جا دارد. این پل که هم‌چنین با نام های پل کهنه و پل اژدهاتو نیز شناخته می شود، یادگاری قاجاری است که نامش در فهرست آثار ثبت ملی ایران بر شمرده می شود. پل میربها الدین به دست میرزا بهاالدین زنجانی، یکی از بازرگانان و نیکوکاران نامدار بخش «خمسه» زنجان بوده، در سال ۱۲۷۳ خورشیدی به دوران پادشاهی ناصر الدین شاه قاجار ساخته شده است.
گفتنی است که از میرزا بها الدین هم‌چنین ساخته هایی چون مسجد حاج تقی و نیز گرمابه میرلی در زنجان به یادگار مانده است. در تاریخ آمده است که میر بها الدین در سال های خشکسالی در ۱۲۵۰ خورشیدی به مردمان زنجان کمکهای بسیاری کرده است.
پل میر بهاالدین پلی آجری است که ۱۰۰ متر طول دارد. بلندای این پل در بلندترین نقطه از تراز آب رودخانه نزدیک به ۱۱ متر است. پل میر بها الدین دارای سه دهانه با تاق هشتی (جناغی) است. دهانه میانی پل از دو دهانه دیگر آن بزرگ‌تر است. دهانه میانی پل میربهای زنجان ۱۴ متر پهنا و ۸.۵ بلندا دارد، از تاج تاق تا تراز آب. دهانه‌های کناری نیز دارای ۱۲ متر پهنا و حدود ۷ متر بلندی است.
در نمای درونی بزرگترین تاق، یک خوشنویسی جا داده شده است که به «خط معقلی» تاریخ ساخت و در سوی دیگر به گونه ترازمند «یا علی» نگاشته شده است. از این روی، پل میر بها الدین با پل سردار که هر دو در زنجان هستند همانند دارند.
دهانه‌های تاق‌های پل پهن از کار درآورده شده است، پس برای نگهداشت بار افزون این تاق‌های پهن ۴ چشمه تاق دو طبقه با کمانه های هشتی جناقی به تراز هم و در پیرامون بزرگترین طاق به ساختار پل افزوده شده است.
روی پایه های پل میربهای زنجان نیز همانند پل سردار برای حفاظت از نم زدگی سنگ فرش شده است. برای این کار از برش های سنگ تراشیده همراه با ملات آهک به کار رفته است و تراز این سنگ‌فرش تا بلندای ۱.۵ متری تراز آب رودخانه بالا آمده است.
برای کاستن از فشار آب بر سازه، پل میر بها الدین در بالادست و پایین دست پایه های پل، آب برهایی سنگی جای داده شده است. آب برهای بالا دست پل، چند پهلو و آب برهای پایین دست نیم گرد هستند.
برای بازدید از پل باید خود را به پارک زرین رود برسانید و از تماشای یک پل قدیمی لذت ببرید.
نظر شما