پل مارنان؛ شاهکار دوره‌ای نامعلوم در اصفهان

سلام نو _ سرویس گردشگری: مارنان یکی از پل های تاریخی بر روی زاینده رود است که اطلاعات دقیقی درباره قدمت آن در دست نیست. ساخت این پل را به ادوار متفاوتی نسبت می دهند اما بر اساس شواهد، پل مارنان همزمان با پل شهرستان (دیگر پل دیدنی اصفهان) وجود داشته و راه ارتباطی روستاهای دو سوی زاینده رود بوده است.

نام اصلی این پل ماربین است که از واژه مهربین می آید. دلیل این نامگذاری به قرن ها قبل از ظهور زرتشت باز می گردد که مردم به آیین مهرپرستی بودند و معبد مهرپرستان از تمام روستاهای اطراف دیده می شد؛ به همین سبب نام منطقه را مهربین گذاشتند. با احداث پل و تغییر این نام در زبان ساسانی نام ماربین را برای آن برگزیدند و با گذشت زمان این نام به مارنان تغییر پیدا کرد. البته نام های دیگری نیز برای پل وجود دارند که عبارتند از: سرفراز، ماربانان و مادنان.

نقش پل در اصفهان

در ارتباط با شهرهائی که با رودخانه همراه بوده اند و نقش رودخانه عامل مهمی در حیات آنها داشته است پل مطرح می شود.

اصفهان شهری در کنار رودخانه ی زاینده رود به همراه موقعیت خاص خویش در منطقه پر عبور از قدیم تا کنون در ارتباط با رودخانه نقش مهمی را در جهت سازه های مختلط با پل داشته است.

نمای پلها شباهت به کاروانسرا در دوران صفویه دارد و مخصوصا” با توجه به قسمت شاه نشین پل و بر جهان ابتدا و انتهای این شباهت بیشتر می گردد.البته این شباهت را شاید بایستی در جهت ارتباطات بین شهری مطرح میگردد و پل همین موقعیت را در دو قسمت رودخانه ایفا می کند.

ب ـ حجم پلها شبیه به حجم پلهای اروپایی قرون رنسانس است(فلورانس ـ ونیز) که در ارتباط با مردم ساخته میشوند ـ فرم غرفه هائی به عنوان فروش تفریح چایخانه ها و غیره که پلهای دوران صفویه نیز شاید در این جهت تقلید شده باشند ولی به علت موقعیت سوق الجیشی که پیدا میکند شاه عباس را از این تفکر منصرف میسازد.

پل مارنان، زیبا و دیدنی

این پل واسطه اتصال دو ساحل شمالی و جنوبی رودخانه در غربی ترین قسمت شهر اصفهان بوده است. شکل امروزی این پل با نمای ساختمانی عصر صفوی تغییر اساسی نکرده است ولی تعمیرات مکرری را از سر گذارنده است.

این پل در اصل ماربین نام داشته که اسم تصحیف «مهربین» از فرهنگ اوستایی است و در طی ۱۵ قرن تاریخ اسلامی ایران پیوسته به همین نام شناخته شده و در غربی‏ترین قسمت شهر اصفهان بوده است.

پل مزبور اکنون دارای هفده دهانه است ولی در گذشته بیش از هفده دهانه داشته است که امروزه بسته شده است.

مارنان در اصل همان ماربین بوده که خود ماربین هم از مهربین در فرهنگ اوستایی گرفته شده و در دوره ساسانی به ماربین تبدیل شده است.شاید دلیل نام گذاری آنان به این اسم مارپیج بودن رودخانه ی زاینده رود در حدود 25 کیلومتری اصفهان بوده است.

در زمان شاه سلیمان صفوی (1045 ـ 1072 هـ.ش.) فرد ثروتمندی به نام سرفراز آنرا تعمیر کرد و از آن پس به دستور شاه سلیمان این نام تا مدتی " سرفراز " نامیده می شد.

اما هنگامی که شاه سلیمان جای خود را به فرزندش شاه سلطان حسین (1072 ـ 1101 هـ.ش.) داد، او در هنگام حمله ی افغان ها به ایران دستور تخریب این پل را برای جلوگیری از ورود آنها داد که البته افغان ها از خود رودخانه گذشتند و به شاه سلطان حسین رسیدند.

پل مارنان در طول تاریخ مرمت های زیادی را به خود دید ولی هیچ گاه از شکل خود خارج نشد و هم اکنون هم با همان نمای قدیم مهمان اصفهانی ها است ولی با توجه به عبور و مرور زیاد از روی این پل ،هر روز فرسوده تر می شود و نیاز به یک تعمیر اساسی دارد.