سلام نو _ سرویس گردشگری: شاید بتوان مهم ترین اثر تاریخی قزوین را کاخ چهلستون دانست که به ایده ی خیلی از افراد، نماد قزوین هم محسوب می شود. جالب است بدانید که کاخ چهلستون قزوین، هم نام کاخ چهلستون اصفهان است اما چندین دهه قبل تر از آن ساخته شده است. کاخ چهلستون قزوین هم در زمان شاه تهماسب صفوی ساخته شده است و امروزه به موزه تبدیل شده است. البته بخشی از آن هم شامل خوشنویسی است. این کاخ، در میدان آزادی و یا سبزه میدن قرار دارد و همه روزه از ساعت ۹ صبح تا ۸ بعدازظهر، باز است.
آشنایی با کاخ دیدنی چهل ستون در قزوین
کاخ‌موزه چهلستون؛ تنها جنگجوی بازمانده از پیکار با عوامل فرسایشی زمان. این عمارت کلاه‌فرنگی که نام آن کاخ پرطرفدار چهلستون اصفهان را در ذهن تداعی می‌کند، در حقیقت نسخه متفاوتی از بنایی است که در اصفهان به دست صفویان احداث گردیده است. وجود بناهایی به نام‌های عالی‌قاپو و چهلستون در قزوین عجیب نیست، چراکه قزوین مدت‌ها و پیش از آنکه اصفهان به پایتخت صفویان منتقل گردد، مقر فرماندهی و پایتخت صفویان بوده است.
کاخ‌موزه چهلستون قزوین که تنها بنای کلاه‌فرنگی برجای‌مانده از مجموعه کاخ‌های سلطنتی شاه تهماسب یکم (دومین پادشاه سلسله صفویان) محسوب می‌شود، نه‌تنها به دلیل معماری ناب و قدمت تاریخی بسیار بالایی که دارد، شهرت فراوانی را برای خود دست‌وپا کرده است، بلکه به دلیل محافظت از مجموعه آثار گران‌بها و نفیسی از زیباترین شاهکارهای برجای‌مانده از برترین اساتید خوشنویسی کشورمان به موزه‌ای ارزشمند برای شیفتگان هنر و معماری ایران مبدل گشته است.
در مورد معماری کاخ‌موزه چهلستون باید گفت که این عمارت از بنایی دوطبقه تشکیل شده که توسط ستون‌هایی آجری احاطه شده است؛ ستون‌هایی که در بخش فوقانی خود به طاق‌هایی دل‌فریب و کاشی‌کاری شده ختم گردیده‌اند و ایوانی تماشایی و دل‌فریب، مزین به پنجره‌هایی مشبک و رنگارنگ را بر دوش می‌کشند. در حقیقت دلیل اصلی نام‌گذاری این بنا به چهلستون، انعکاس تصویری است که از این ستون‌ها در آب‌نمای مقابل بنا شکل گرفته است؛ این بازتاب بر تعداد ستون‌های بنا افزوده و توهم بصری به وجود آورده است.
محوطه داخلی کاخ نیز آکنده از عطر و بوی هنر ناب معماری ایرانی است؛ محیطی طراحی‌شده به سبکی بسیار هوشمندانه که با به دام انداختن اندک وزش بادی، تحمل گرمای طاقت‌فرسای تابستان‌ها را امکان‌پذیر کرده است. مقرنس‌کاری‌های دل‌فریب اشکوب‌ها، کاشی‌کاری‌های خیره‌کننده لچکی‌های طاق‌ها و نگارگری‌های هنرمندانه دیوارهای بنا، همگی نشان از نبوغ و استعداد آفرینندگان این بنای افسونگر می‌دهند و ظرفیت بی‌حدوحصر هنر ناب معماری ایرانی در خلق شاهکارهایی چنین ممتاز و استثنائی را به اثبات می‌رسانند.
نشانی: قزوین، میدان آزادی، باغ صفوی، کاخ چهلستون قزوین
ویژگی‌های معماری کاخ چهلستون قزوین
عمارت چهلستون به مانند برخی سازه های اصیل ایرانی ساختمانی است هشت گوشه، دو طبقه دارد و مساحتش به ۵۰۰ مترمربع می رسد. شاه طهماسب بنای آن را از روی نقشه معماری تُرک به شیوه شطرنجی خیلی کوچک ساخته است و هر طبقه، تالار و اتاق هایی کوچک دارد. نقشه بنا طرحی است با محورهای صلیبی (چلیپایی) و برون گرا.
سقف طبقه همکف آن، آراسته به مقرنس (مقرنس یا آهوپای، عنصر تزیین معماری ایرانی، نوعی تاقچه بندی آیینی در زیر گنبدها یا نیم گنبدهای روی ایوان است که با آجر، گچ و کاشی ساخته شده و شکلی از برجستگی ها و تورفتگی ها را به وجود می آورد.) هایی است که هنر دست استادان را به نمایش می گذارد و سقف طبقه بالایی آن خنچه پوش است.
اطراف بنا رواقی (رواق یا پیشگاه، سازه ای ستون دار و نیمه باز است که فضای بیرونی و اطراف ساختمان را می پوشانده و ادامه دار و به شکل راهرو است. از آن بیشتر در معماری ها برونگرا استفاده می کرده اند.) وجود دارد که با ستون های آجری و قوس های نیم دایره، بنا را در میان خود گرفته و بر بالای آن ایوانی با ستون های چوبی استوار شده است. اِزاره سازی (ازاره به آن قسمت از ساختمان می گویند که از زمین بیشتر به وسیله سنگ تا طاقچه یا پاگرد پله ها بالا آمده و مانع از رسیدن رطوبت به سازه می شود.) های آن با سنگ و بقیه آجری است.
از نکات جالب معماری و طراحی کاخ چهلستون، ارتباط آن با مجموعه دولتخانه صفوی (دولتخانه صفوی یکی از مهم ترین محوطه های تاریخی-فرهنگی استان قزوین محسوب می شود و شامل ساختمان های سردر عالی قاپو، عمارت چهلستون، رواق صفوی و ایوانچه های شرقی مجموعه حیاط نادری است.) است که از طریق تونل های زیرزمینی به یکدیگر راه دارند. تونل های زیرزمینی که تا بیرون شهر کشیده شده اند و در اصل برای خروج اضطراری از کاخ در هنگام حمله دشمن به وجود آمده اند.
اول بار که با کاخ چهلستون مواجه می شوید، شکوه رواق های آجری با قوس های نیم دایره ای که بنا را در میان خود گرفته است، زبان را به تحسین این همه زیبایی و هنر باز می کند. این رواق ها که نمای طبقه اول را شکل می دهد با ستون هایی از آجر، برجامانده از معماری دوران صفوی است و بر زیبایی و استحکام بنا می افزاید. اما در نمای بیرونی طبقه دوم و در اطراف تالار بزرگ آن، غلام گردشی ساخته اند.
این قسمت به وسیله ستون های چوبی ظریف و صافی تزیین شده است، تزییناتی که به دوره قاجار باز می گردند. علاوه بر این غلام گردشی ها، پنجره های اُرسیِ زیبایی که دور تا دور طبقه دوم را در برگرفته است، جلوه شکوه مندی از این کوشک دلنشین را در برابر شما قرار می دهد.
از دیگر زیبایی های عمارت چهلستون، می توان به ورودی های آن اشاره کرد. این ساختمان چند ورودی آجری مختلف دارد که هر کدام با کاشی های سرامیکی، نقش و طرح های گل و بته و تصاویر ایرانی-سنتی مزین شده است.
نظر شما