سلام نو _ سرویس گردشگری: روستای خرانق در مرکز بخش خرانق در شهرستان اردکان قرار دارد و مکان‌های دیدنی زیادی از جمله یکی از قدیمی‌ترین و بزرگترین قلعه‌های مسکونی استان یزد را در خود جای داده است. از دیگر آثار تاریخی این روستا می‌توان به قلعه، حمام، کاروان‌سرا، پل، مسجد و منارجنبان اشاره کرد که اکثر آن‌ها ثبت ملی شده‌اند. بی‌دلیل نیست که هر روزه گردشگرانی از سراسر جهان و به‌ویژه اروپا به بازدید این روستای تاریخی می‌روند.
روستای خرانق یکی از مقاصد کمتر شناخته‌شده ایران محسوب می‌شود که بسیار مورد توجه گردشگران اروپایی است و یکی از سازه‌های بزرگ خشتی ایران را در خود دارد. خرانق روستایی با قدمت ۴,۵۰۰ سال است که به‌دلیل عواملی همچون فرسایش احتمال دارد در سال‌های آینده اثری از آن نماند و در نتیجه از جمله آثار در معرض خطر در ایران است.
این روستا دو بخش دارد؛ بخش جدید که حدودا بیش از ۵۰۰ نفر در آن زندگی می‌کنند و بخش قدیم یا قلعه خرانق که تا چندی پیش میزبان ساکنان روستا بود؛ اما به‌خاطر فرسودگی چند دهه قبل خالی از سکنه شد.
در بازدید از این روستا می‌توانید از جاذبه‌های متعددی همچون کاروانسرای قدیمی خرانق، منارجنبان، مزار بابا خادم و... دیدن کنید و تجربه‌ای خاطره‌انگیز برای خود بسازید. بی‌شک تماشای بناهای تاریخی که تا ۳۰ سال پیش هنوز خانه بسیاری از اهالی روستا بوده، یکی از جاذبه‌های جالب این منطقه است.
قلعه خرانق؛ دژ دفاعی روستا
مهم‌ترین جاذبه روستای خرانق که گردشگران را به اینجا می‌کشاند، قلعه خرانق است؛ یادگاری تاریخی و ارزشمند که حدود یک هکتار وسعت دارد و به عنوان یکی از بزرگترین قلعه‌های مسکونی روستایی استان یزد شناخته می‌شود. قدمت برج و باروی این قلعه به زمان ساسانیان و چیزی در حدود ۱۸۰۰ سال پیش می‌رسد؛ اما نشانه‌هایی از زندگی در بیش از ۴۵۰۰ سال پیش در آن وجود دارد. در واقع پیش از آنکه بخش جدید روستا شکل بگیرد، مردم در همین قلعه زندگی می‌کردند و تنها ۳۰ سال است که آن را ترک کرده و به خانه‌های جدیدشان رفته‌اند. از ویژگی‌های مهم در ساخت قلعه خرانق می‌توان به بافت ساختمانی متراکم، معبر باریک و سرپوشیده، استفاده از مصالح بازدارنده تبادل گرما و به طور کلی سازگاری با شرایط محیطی اشاره کرد که اقلیم آن را تا حد زیادی تعدیل کرده‌اند. این اثر از تاریخ ۲۴ اسفند ۱۳۸۳ با شماره ثبت ۱۱۵۰۹ در فهرست آثار ملی ایران قرار دارد.
ویژگی های دفاعی قلعه
برای آنکه ساکنان قلعه در آرامش باشند و از گزند حمله‌ها دور بمانند، ویژگی‌های دفاعی برای قلعه خرانق در نظر گرفته شده است:
حصارها و برج ها: حصار دور قلعه به خوبی محدوده امنی برای آن مشخص می‌کرده است. این حصار به همراه برج‌ها بر استحکام و امنیت این قلعه می‌افزوده‌اند. ۶ برج نگهبانی شامل یک برج در شمال و یکی در جنوب‌غربی قلعه و چهار برج دیگر هم در جبهه غربی به بدنه قلعه متصل‌اند و چهار دروازه به نام‌های دروازه بالا، پایین، رضا خان سرداری و خالو در اطراف آن قرار دارند.
مسیرهای پیچ در پیچ و باریک: وقتی وارد قلعه خرانق می‌شوید، هر لحظه فکر می‌کنید که گم شده‌اید اما شما تحت‌تاثیر مسیرهای پیچ‌درپیچ و باریک قلعه هستید. ابزاری برای غافلگیر کردن دزدان و راهزنان که حرکت آن‌ها را کند می‌کرده تا به مقصودشان نرسند. یکی از کوچه‌ها با عنوان کوچه گرگ شناخته می‌شود؛ برای مقابله با دزدان آن‌ها را به این کوچه می‌کشاندند و سپس به آن‌ها حمله می‌کردند.
خندق: در گذشته دورتادور قلعه را خندق‌های عمیقی محاصره کرده بودند تا ساکنان از یورش دشمنان در امان بمانند.
نبود پنجره: بخش پایینی خانه‌ها در این قلعه در یا پنجره‌ای به بیرون قلعه ندارد و همین خانه را از نفوذ راهزنان حفظ می‌کرده است.
ساختار خانه های قلعه
۸۰ خانه در این قلعه تعبیه شده که بیشترشان دارای دو یا سه طبقه‌اند و طراحی هریک متناسب با توانایی اقتصادی و موقعیت اجتماعی قلعه‌نشینان است. دیوارهای خشتی و گلی، سقف گنبدی و استفاده از تیرهایی از جنس حصیرهای الیافی، چوب و پوشال از ویژگی‌های این خانه‌ها است. در این خانه‌ها مخلوط خاک و آهک برای مسطح کردن کف اتاق‌ها، ملات کاهگل برای پوشش سطوح بیرونی ساختمان‌ها و گچ برای تزیین دیوار اتاق‌ها، تالارها و ایوان‌ها به کار رفته است.
بر خلاف خانه‌های معمولی اقلیم گرم و خشک، اکثر خانه‌ها به جز چند واحد، فاقد حیاط هستند. از طبقه زیرین خانه‌ها برای نگهداری احشام و طیور استفاده می‌کردند و در برخی خانه‌ها از این فضا برای انبار کردن علوفه و غلات هم استفاده می‌شده است. ارتباط با خانه‌ها تنها از طریق معابر درون قلعه ممکن است و خانه‌ها به یکدیگر راه ندارند.
منارجنبان خرانق؛ برادر کوچک منارجنبان اصفهان
با شنیدن نام منارجنبان تصویری از منارجنبان اصفهان در ذهن همگان نقش می‌بندد؛ اما بهتر است بدانید این سازه تنها مناره‌ای نیست که در ایران می‌جنبد. خرانق نیز یک منارجنبان بر فراز مسجدش دارد که حرکت آن به وضوح دیده می‌شود و از منارجنبان اصفهان کهن‌تر است.
قدمت بنای اولیه این مناره به دوران ساسانیان می‌رسد و با ارتفاع ۱۵ متر از بام مسجد، از مرتفع‌ترین بناهای منطقه به شمار می‌رود. این منارجنبان ۳ طبقه و ۲ راه پله حلزونی برای رفت و برگشت دارد و به عنوان برج دیده‌بانی و فانوس‌خانه کاربرد داشته است. ساختاری چوبی در بالای آن قرار داشته که اهالی پس از کج شدنش بر اثر زلزله و وزش باد آن را بریده و پایین آورده‌اند.
منارجنبان خرانق با شماره ۲۴۴۰ در فهرست آثار ملی ایران قرار دارد.
بهترین زمان سفر به خرانق چه وقتی است؟
بهترین زمان بازدید از خرانق اوایل بهار، پاییز و زمستان است. در فصل بهار، هوای خوب و شکوفه‌های درختان، خرانق را به مقصدی ناب تبدیل می‌کنند. در تابستان با وجودی که آب‌وهوای خرانق نسبت به سایر مراکز استان خنک‌تر است؛ از تابش آفتاب در امان نیستید و این موضوع می‌تواند برایتان آزاردهنده باشد. پاییز و زمستان خرانق بسیار سرد است؛ گرچه روزها، هوا اعتدال خوبی دارد و خبری از تابش تند آفتاب نیست.
نظر شما