سلام نو - سرویس گردشگری: پارک ملی خبر با جنگل‌های انبوه و رودخانه‌های پرآب به ویترینی از گونه‌های گیاهی و جانوری در حال انقراض همچون عقاب طلایی و یوزپلنگ آسیایی تبدیل شده است و به بهشت گم‌شده کویر شهرت دارد. یک گردشگر یا متخصص با حضور در پارک ملی خبر کرمان، در همان قدم اول از برخورد با شگفتی‌های فراوان این پارک عظیم در دل کویر هیجان‌زده خواهد شد.
پارک ملی خبر یازدهمین منطقه‌ای محسوب می‌شود که در ایران عنوان پارک ملی را به خود اختصاص داده است. این پارک در سال ۱۳۷۰ به‌عنوان منطقه گردشگری فرهنگی در سازمان فرهنگی یونسکو به ثبت رسید و امروزه این منطقه به‌عنوان یکی از جاهای دیدنی استان کرمان، میزبان گردشگران طبیعت‌دوست است.
سرگذشت پارک ملی خبر
برای اولین بار در سال ۱۳۵۰ شمسی، این محدوده به‌عنوان منطقه حفاظت‌شده معرفی و در سال ۱۳۵۴، تحت عنوان پناهگاه حیات وحش خبر و روچون ثبت شد. سرانجام در سال ۱۳۷۰، این منطقه به‌عنوان منطقه گردشگری فرهنگی در سازمان فرهنگی یونسکو به ثبت رسید. در سال ۱۳۷۸ قسمت بزرگی از منطقه به‌عنوان پارک ملی خبر شناخته شد.
پوشش گیاهی
از نظر پوشش گیاهی ۵۲/۸ درصد از گونه های گیاهی این منطقه و پناهگاه حیات وحش روچون متعلق به منطقهٔ رویشی ایران–تورانی، ۱۲٫۱ درصد آن تعلق به منطقهٔ رویشی صحرا–سندی و ۹٫۸ درصد. آن مشترک بین این ۲ منطقه است. بر اساس آخرین مطالعات انجام شده در حدود ۷۵۰ گونهٔ گیاهی متعلق به ۲۸۸ جنس و ۷۵ شناسایی شده است که از این مقدار ۱۲۰ گونه بومی این منطقه می باشد. بیشترین تعداد گونه های درختی و درختچهای به جنس Amygdalus، بیشترین تعداد گونه های علفی و بوته ای به جنس AStragalus و بیشترین گونه های بوته ای به خانواده Legorminosae اختصاص دارد. پارک ملی خبر در بردارنده بقایای اجتماعات گیاهی ارزنده ای چون بنه، بادام، کهکم و ارس است. همچنین گونه های با ارزشی چون انار شیطان، کنار، زیتون وحشی، استبرق و کهور در این منطقه دیده می شود. این پارک به دلیل کوهستانی بودن، تنوع اقلیمی و توپوگرافی از توان گونه زایی بالایی برخوردار است. وجود ۸۰ گونهٔ بومی نشان از ارزش حفاظتی بالای منطقه دارد.
بر اساس طبقه بندی توپوبیوکلیماتیک، ۴ رویشگاه در محدودهٔ مورد مطالعه قابل تفکیک است. این رویشگاه ها شامل رویشگاه دشت سردسیری، کوهستان سردسیری، بخش معتدله، دشت گرمسیری و کوهستان نیمه گرمسیری است. در بررسی تیپولوژی منطقه، ۲۷ تیپ گیاهی شناسایی شده است که ۱۶ تیپ آن درختی و درختچهای است. عناصر اصلی رویش های جنگلی منطقه مورد مطالعه را گونه های کیکم، بنه، ارچن، بادام کوهی، تنگرس، اُرس، هوم، کُنار، قوسک، رزوک، ترویت، شن، سیاچوب و رزوک خوراکی تشکیل می دهد که چهارگونهٔ اول در مجموع ۶۰ درصد فراوانی عناصر رویش های جنگلی را به خود اختصاص داده اند. درخت بنه به دلیل فراوانی و نقش آن در ساخت تیپ های اصلی و سطح تاج پوشش مهم ترین عنصر سازنده رویش های جنگلی در محدودهٔ پارک به‌شمار می رود.در سال های اخیر به دلیل شیوع آفت نیمه انگلی لورانتوس در پایه های بادام کوهی، کیکم، ارچن و تنگس خسارات شدیدی به پوشش گیاهی این پارک وارد آمده به‌طوری که تخمین زده می شود بیش از دو سوم از پایه های یاد شده آلوده به این آفت و در معرض خشکیدن باشند.
ویژگی جانوری
پارک ملی خبر به دلیل برخورداری از گسترهٔ دشت در جوار کوهستان و طیفی از گیاهان انبوه و متراکم تا باز و تنکا، زیستگاه های متنوع و گوناگونی را برای وحوش فراهم آورده است. ضعف مدیریت منطقه به دلیل کمبود امکانات کنترل و نظارت به همراه شدت تعارضات موجود در منطقه، مانند شکار بی رویه، تغییر کاربری و چرای دام، افت کیفیت زیستگاه های حیات وحش را سبب گردیده است. با وجود این ارزیابی کیفیت زیستگاه های پارک که با توجه به عوامل درون زیستگاهی و برون زیستگاهی انجام شده است، نشان می دهد که بخش عمده ای از پارک دارای زیستگاه های خیلی خوب و مناسب بوده و از تنوع گونه ای بالا برخوردار است. براساس این مطالعه زیستگاه های کوهستان خبر، کفهٔ دق علیجان و زنجیر آویز از نظر کیفیت جزء بهترین زیستگاه های پارک بشمار می آیند. در حال حاضر پارک ملی خبر دارای ۳۴ گونهٔ پستاندار متعلق به ۱۴ خانواده و ۶ راسته، ۷ گونهٔ پرندهٔ مهاجر، ۸۵ گونهٔ پرندهٔ بومی و ۳۱ گونهٔ خزنده است که نشان از غنای گونه ای منطقه دارد. پارک ملی خبر و پناهگاه حیات وحش روچون ضمن برخورداری از تنوع گونه ای بالا، گونه های حمایت شده و با ارزشی چون پلنگ، جبیر، کاراکال، روباه شنی، هوبره، عقاب طلایی و… را در خود حفظ می کند. مهمترین گونه های بارز منطقه را قوچ و میش، کل و بز، جبیر و پلنگ تشکیل می دهد. همچنین یکی از معدود مناطق ایران است که رودک عسل خوار در آن زندگی می کند که یکی از حیوانات کمیاب در ایران و جهان است. از دیگر جانوران این زیستگاه می توان به پستاندارانی همچون شغال، کفتار، گراز، گرگ، آهو، خرگوش و … اشاره نمود. همچنین انواع پرندگان شکاری از جمله عقاب دو برادر، عقاب مارخور، دلیجه کوچک، شاهین، پیغو و قرقی در این زیستگاه مشاهده شده اند. پرنده جیرفتی که از جمله پرندگان کمیاب محسوب می شود در این پناهگاه زندگی می کند. شایان ذکر است که این محدوده زیستگاه گونه های با ارزشی چون خرس سیاه، گورخر ایرانی و دال بوده است که هر سه گونه در این منطقه منقرض شده اند. به گفته ساکنین منطقه تا سال ۱۳۴۱ شمسی در کوه بزرگ خبر، کوه زنجیر آویز و ... خرس سیاه آسیایی زندگی می کرده و غذای خود را از میوه های اهلی و وحشی نظیر زیتون، انجیر، خرما و همچنین عسل تامین میکرده است. جمعیتی از گورخر ایران نیز تا سال ۱۳۴۱ در دق علیجان زندگی می کرده که از آن سال به بعد این حیوان در منطقه دیده نشده است. امروزه حدود ۸ راس گورخر از سایر زیستگاه ها به سایت تکثیر و پرورش گورخر ایرانی در پارک ملی خبر منتقل شده تا در صورت ازدیاد و امکان، این گونه مجدداً به منطقه معرفی و رهاسازی شود.بر طبق سرشماری سال ۱۳۹۱ به روش مشاهده مستقیم؛ تعداد ۱۹۳۴ راس کل و بز، ۱۶۸۶ راس قوچ و میش و ۴۸۴ راس جبیر و حیواناتی نظیر گربه جنگلی، گرگ، کفتار، خوک وحشی و پلنگ نیز مشاهده گردید.
نظر شما