سلام نو - سرویس گردشگری: رصد خانه مراغه را بی‌گمان می‌توان مهم‌ترین مرکز علمی ایرانیان و نقطه شکوه جهان اسلام در دوره ایلخانی و پس از حمله مغول‌ها دانست. این بنای علمی و فرهنگی عظیم، علاوه بر رصدخانه، میعادگاه دانشمندان و علمای آن دوران بود و از مراکز اصلی ترویج دانش به‌شمار می‌رفت.
ستارگان و صور فلکی، همواره مظهر شگفتی انسان‌ها بوده‌اند و کشف رمز و رازهای آن، مسئله همیشگی دانشمندان به شمار رفته است. از دوران باستان، نقش ستارگان را طرحی از زندگی آینده و گذشته انسان‌ها می‌دانند و افسانه‌ها و خرافاتی که پیرامون آن‌ها وجود داشته، تا دوره اسلامی و حتی تا امروز نیز ادامه‌دار بوده است. از همین رو، لزوم ساخت چنین بنایی با امکانات اختصاصی برای رصد ستارگان و آنان در قرون میانی پس از اسلام احساس می‌شد.
موقعیت جغرافیایی
شمال غرب ایران، در تمام دوره‌های تاریخی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بوده و به‌دلیل شرایط جغرافیایی منحصربه‌فرد، توجه حکومت‌های مختلف را به‌خود جلب کرده است. همین موضوع باعث شده است تا این خطه از کشور، به یکی از قطب‌های فرهنگی، ادبی و علمی منطقه بدل شود و اهمیتی دو چندان یابد. «مراغه» در کنار تبریز و سلطانیه، یکی از پایتخت‌های سلسله ایلخانیان بود.
مراغه، دومین شهر بزرگ استان آذربایجان شرقی است که در ۱۵۸ کیلومتری ارومیه و حاشیه رودخانه «صوفی چای» واقع شده است. مراغه که به بزرگترین باغ‌شهر ایران و پایتخت نجوم شهرت دارد، در دامنه‌های جنوبی سهند و حاشیه دریاچه ارومیه واقع شده است و همواره مورد توجه گردشگران خارجی قرار دارد. این شهر خوش آب‌وهوا، محل جنگ‌ها و خونریزی‌های فراوانی در طول تاریخ بوده است. مغولان در سال ۶۱۸ مراغه را فتح کردند. گرچه «جلال‌الدین خوارزم‌شاه» چهار سال بعد موفق به بازپس‌گیری مراغه شد، مغولان در اواخر سال ۶۲۸ هجری قمری بار دیگر موفق به تصرف مراغه شدند و حکومت خود را در این ناحیه به تثبیت رساندند.
ویژگی‌های رصدخانه مراغه
رصدخانه مراغه بر روی تپه ای مشرف به چشم انداز زیبا و روبه رو به دریاچه ارومیه قرار گرفته است. ارتفاع این تپه به ۱۱۰ متر می رسد و قسمتهای مختلف رصدخانه را در بر می گیرد. سازه اصلی رصدخانه مراغه به شکل برج استوانه ای به قطر ۲۲ متر ساخته شده است. دیوارهای برج تا ۸۰ سانتی متر ضخامت داشتند. در داخل رصدخانه ، ۶ اتاق مجزا وجود داشت که کاربردهای مختلفی داشتند.
در معماری داخلی برج رصد خانه مراغه می توان آثاری از استفاده از قلوه سنگ ، لاشه سنگ و سنگ های تراشیده شده را مشاهده کرد. ملات استفاده شده در ساخت این ساختمان گچ بود. همچنین در ورودی برج آثار طاق کاشی کاری شده با لعاب‌های چند رنگ وجود دارد. در کنار سازه اصلی ، دو ساختمان دیگر وجود داشت ، یکی به عنوان محل استراحت کارکنان و دیگری به عنوان کتابخانه. پنج واحد مدور ، مسجد ، چاه و کارگاه دانشمندان از دیگر مواردی است که من در این تپه دیده می شود.
بر فراز تپه طالب خان و در مجاورت روستایی به همین نام در شهر مراغه، بقایای رصدخانه مراغه، اولین رصدخانه ایران را می توانید مشاهده نمایید. برای اشراف بهتر و امکان دید همه جانبه تر، این بنا در ارتفاعات ساخته شده، به گواه تاریخ، دریاچه ارومیه از رصدخانه مراغه قابل رویت بوده است.
تاریخ تخریب رصدخانه مراغه
زلزله مهیب اواسط قرن هشت میلادی سبب نابودی این اثر فاخر می شود. امروزه یک چادر سفید در تپه طالب خان بر روی بقایای رصدخانه مراغه قرار گرفته است. بقایای برج مرکزی رصدخانه در این منطقه قرار دارد، یرجی که به نظر باستان شناسان به صورت یک استوانه بوده است. بقایای سدس سنگی، ابزاری برای اندازه گیری دقیق ارتفاع ستارگان، نیز هنوز هویداست. کاوش های باستان شناسی فراوانی در طی یک قرن گذشته در این منطقه انجام شده است و آثار ظروف سفالی، شیشه و ابزار رصد و ... در این منطقه بدست آمده است.
از جالب ترین اکتشافات این منطقه غارهایی در پایین دست رصد خانه است که احتمالا در ابتدا پرستشگاهی برای پیروان آئین مسیحیت بوده است اما بعدها توسط دانشمندان مورد استفاده قرار می گیرد.
نظر شما