سلام نو - سرویس گردشگری: برج رسکت از جاهای دیدنی ساری به شمار می‌آید و در روستایی با همین نام واقع شده است. این برج یکی از برج‌های مدور آجری بازمانده از قرن پنجم هجری قمری محسوب می‌شود و احتمالا مدفن یکی از افراد خاندان باوندیان بوده است. برج رسکت علاوه بر آثار معماری آن که در نوع خود قابل‌توجه هستند، دارای دو رشته کتیبه به خط کوفی گلزار و پهلوی ساسانی است که بر اهمیت آن بیش‌ازپیش می‌افزاید.
رسکت یکی از با اهمیت‌ترین برج‌های آجری ایران به شمار می‌آید و دارای اعجاز هندسی و معماری بی‌نظیری است. احتمال می‌رود این بنا مدفن شهریاری از خاندان باوندیان مازندران باشد که در قرن پنج هجری قمری بنا شده است. یکی از دلایل ارزشمندی برج، برخورداری از کتیبه‌ای به خط پهلوی است که البته قابلیت خواندن ندارد. وجود این خط پس از پنج قرن بعد از ساسانیان، نشانه تداوم سنت‌های پیش از اسلام در این منطقه است.
خصوصیات بنا
برج رسکت که در شیب تند کوهی سنگی بنا شده در سال ۴۱۳ هجری قمری ساخته شد و مدفن یکی از شهریاران آل باوند است که ۱۸ متر ارتفاع دارد. محیط آن در پایین ۱۴.۷۶ متر است. حد فاصل قسمت فوقانی بدنه و آغاز گنبد برج با مقرنس کاری تزئین شده است و دو کتیبه آجری نیز به خط پهلوی ساسانی و خط کوفی در روی آن به چشم می خورد.
برج رسکت مدوّر است با سقفی مخروطی که قطر قسمت داخلی آن ۵۷.۴ متر است. لبهٔ برج با ردیف مضاعفی از مقرنس های آجری مزیّن به نقوش گچبری آذین شده است. در پایین این مقرنس ها کتیبه ای با شکوه بخطّ کوفی به کمک گچبری نقش شده است. دوسوم این کتیبه از میـان رفته است. حروف کتیبه برنگ سفید بر زمینه ای به رنگ آبی جلوه گر است. مفاد کتیبه چنین است: «بسم الله الرحمن الرحیم.. قل هو اللّه احد اللّه الصمد لم یلد ولم یولد ولم یکن له کفواً احد. (سورهٔ ۱۱۲) بسم اللّه الرحمن الرحیم کلّ نفسِ ذائقه الموت …(سوره ۲۱ ،آیهٔ ۳۶)[ کذا فی اصل]. بالای درِ کتیبۀ دیگری به چشم میخورد که آن هم از گچ ساخته شده و بسیار آسیب دیده است. این کتیبه شامل چهار سطر است که سه سطر اول و نصف از سطر چهارم بخطّ کوفی ریحان مشابه خط کتیبۀ فوقانی است و نیم دیگر از سطر چهارم بخط پهلوی باستان است. متنی که بخط کوفی نوشته شده توسط خطی عمودی به دو بخش تقسیم شده که یکی آیات قرآنی و دیگری مطالب تاریخی است. خط عمودی دیگری نوشته های کوفی را از متن پهلوی جدا ساخته است. مفاد اولین بخش از کتیبه که بخط کوفی میباشد، احتمالاً چنین است: لا اله إلاّ اللّه مخلصاً محمّد رسول اللّه صادقا این جملات نشانه ایمان به اسلام است که به آن کلمات مخلصا و صادقا اضافه شده است. معنای کلمه اول « با خلوص قلب » و معنای کلمه دوم «با صداقت قلبی» است. مفـاد بخش تاریخی با این کلمات آغاز می شود: هـذه الـقبّه … و بجز این چنـد کلمه چیزی بر جـای نمانده که بتوان خواند.
در خصوص تاریخ احداث بنا، به نظر می رسد که در انتهای متن کوفی آخر این حروف کلمه مائه به معنای صدها خوانده می شود ولی چیز دیگری از تاریخ باقی نمانده است. با این همه اگر در مورد نام ماه که خیلی صدمه دیده ولی ظاهراً شوال خوانده می شود یقین حاصل کنیم، با توجه به فاصله کمی که میان کلمه شوال و مائه باقی می ماند می توان گفت که تاریخ سال احداث برج دقیقاً اربعمائه (۴۰۰) میباشد.
سرگذشت برج رسکت
برج رسکت احتمالا در سال ۴۱۳ هجری قمری ساخته شده است. در خصوص تاریخ احداث بنا، به نظر می‌رسد در انتهای متن کوفی، حروف پایانی کلمه‌ای به‌صورت «مائه» (به‌معنای صدها) خوانده می‌شود؛ ولی اثر دیگری از تاریخ باقی نمانده است. با این همه اگر در مورد نام ماه یقین حاصل شود، نامی که بسیار صدمه دیده است؛ ولی ظاهرا شوال خوانده می‌شود، با توجه به فاصله کمی که میان کلمه شوال و مائه باقی می‌ماند، می‌توان گفت تاریخ سال دقیقا اربعمائه، یعنی ۴۰۰ هجری قمری است. در واقع از نظر شکل معماری بنا نیز این تاریخ نمی‌تواند ۳۰۰ یا ۵۰۰ هجری قمری باشد.
ویژگی‌های معماری برج رسکت
برج رسکت در شیب تند کوهی سنگی بنا شده است و همواره این سال مطرح بود که این بنای آجری چگونه در این شیب تند پابرجا مانده است. با طرح این سوال، گمانه‌ای در اطراف برج زده و طی آن بخشی از سکوی آجری نمایان شد که سطح شیب را برای معماران برج از بین برده است. معمارانبا استفاده از تراشیدن سنگ‌های کوه، حفره‌ای سنگی را به وجود آوردند تا بتوانند سکوی آجری را در داخل آن بنا کنند.
برج رسکت ۱۸ متر ارتفاع دارد و محیط آن در پایین حدود ۱۵ متر است. حد فاصل قسمت فوقانی بدنه و آغاز گنبد را با مقرنس‌کاری تزیین کرده‌اند و دو کتیبه آجری پهلوی ساسانی و کوفی روی آن واقع شده‌اند. برج رسکت مدور است، با سقفی مخروطی که قسمت داخل آن حدود ۵۷ متر قطر دارد.
نحوه دسترسی
برج رسکت در ۴۰ کیلومتری جنوب غرب شهر ساری در بخش دودانگه ساری، روستای رسکت واقع شده است. مسیر دسترسی به آن از ساری آغاز و پس از عبور از دو راهی کیاسر و سد سلیمان تنگه به جانب غرب منحرف می شود که بیشتر قسمت های آن آسفالت می باشد. دسترسی به روستای رسکت و دیدن طبیعت بسیار زیبا و کم نظیر آن از طریق جاده ساری، پائین هولار، فریم مقدور است.
جاذبه‌های منطقه
علاوه بر دیدن برج رسکت که بنای تاریخی است و برای علاقمندان به تاریخ ایران و آثار تاریخی می تواند جذاب باشد، در طول مسیر یعنی از ساری تا برج رسکت شما شاهد مناظر زیبایی خواهید بود همچنین می توانید به جاذبه های توریستی دیگر مثل سد سلیمان تنگه (سد ساری یا رجایی) نیز سری بزنید.
نظر شما