سلول‌های تی کشنده، قاتل احتمالی کرونای انگلیسی!

  در رقابت شکل گرفته برای مقابله با گونه‌های جدید کروناویروس، محققان به دنبال چیزی فراتر از آنتی بادی‌ها برای پیدا کردن سرنخ ایمنی همیشگی در برابر کووید-۱۹ هستند.

نگرانی‌ها در مورد انواع کروناویروس که ممکن است تا حدی نسبت به واکسن مقاوم باشند، علاقه به بررسی واکنش‌های بدن را که به محافظت در برابر ویروس‌ها کمک می‌کنند، پدید آورده است. دانشمندان امیدوارند که حتی اگر آنتی‌بادی‌ها(واکسن) در مقابله با بیماری کم‌اثر بشوند، "سلول‌های تی کشنده"(killer T cells) بتوانند ایمنی در برابر کووید-۱۹ را فراهم کنند.

پژوهشگران اکنون داده‌های موجود را بررسی کرده‌اند و به دنبال نشانه‌هایی هستند که ثابت کنند سلول‌های تی می‌توانند به حفظ ایمنی پایدار کمک کنند.

"داینا گریبوش"(Daina Graybosch)، تحلیلگر حوزه زیست‌فناوری می‌گوید: ما می‌دانیم که احتمال دارد آنتی‌بادی‌ها تاثیر کمتری داشته باشند اما شاید سلول‌های تی بتوانند ما را نجات دهند. این موضوع از نظر بیولوژیکی، منطقی است. ما داده‌ای در اختیار نداریم اما می‌توانیم امیدوار باشیم.

ابداع واکسن کروناویروس، تا حد زیادی بر آنتی‌بادی‌ها متمرکز شده است. "آلساندرو سته"(Alessandro Sette)، ایمنی شناس "موسسه ایمنی‌شناسی لاجولا"(Jolla Institute for Immunology) در کالیفرنیا گفت: آنتی‌بادی‌ها به ویژه گروهی از آنها که به پروتئین‌های مهم ویروس متصل می‌شوند و جلوی عفونت را می‌گیرند، می‌توانند کلید "عقیم‌سازی ایمنی" باشند که نه تنها شدت بیماری را کاهش می‌دهد، بلکه به طور کلی از عفونت پیشگیری می‌کند.

این سطح از محافظت، به عنوان یک استاندارد طلایی در نظر گرفته می‌شود اما معمولا به آنتی‌بادی‌های بسیاری نیاز دارد. سته ادامه داد: اگر دستیابی به این استاندارد میسر شود، عالی است اما لزوما همیشه این اتفاق نمی‌افتد.

سلول‌های قاتل!

سیستم ایمنی در کنار آنتی‌بادی‌ها، گروهی از سلول‌های تی را نیز تولید می‌کند که می‌توانند ویروس‌ها را هدف قرار دهند. برخی از این سلول‌ها موسوم به "سلول‌های تی کشنده"(Killer T cells)، سلول‌های آلوده به ویروس را شناسایی می‌کنند و از بین می‌برند. بقیه آنها موسوم "سلول‌های تی کمک‌کننده"(Helper T cells)، برای عملکردهای گوناگون ایمنی از جمله تحریک تولید آنتی‌بادی‌ها و سلول‌های تی کشنده، مهم هستند.

سلول‌های تی، از عفونت پیشگیری نمی‌کنند زیرا کار خود را پس از نفوذ ویروس به بدن آغاز می‌کنند، اما برای پاکسازی عفونتی که آغاز شده است، مهم هستند. در مورد کووید-۱۹، شاید سلول‌های کشنده بتوانند به معنای تفاوت میان یک عفونت ملایم و عفونت شدید باشند که به درمان در بیمارستان نیاز دارد. "آنیکا کارلسون"(Annica Karlsson)، ایمنی‌شناس "موسسه کارولینسکا" (Karolinska Institute) سوئد گفت: اگر سلول‌های تی کشنده بتوانند سلول‌های آلوده به ویروس را پیش از گسترش از بین ببرند، بر میزان بیماری اثر می‌گذارند. شاید آنها بتوانند با محدود کردن میزان ویروس در بدن فرد مبتلا، انتقال را کاهش دهند؛ بدین ترتیب فرد آلوده، ذرات ویروسی کمتری را به جامعه منتقل می‌کند.

سلول‌های تی می‌توانند مقاومت بیشتری نسبت به تهدیدات ناشی از انواع در حال ظهور کروناویروس داشته باشند. پژوهش سته و همکارانش نشان می‌دهد که افراد مبتلا به کروناویروس، معمولا سلول‌های تی را تولید می‌کنند که حداقل ۱۵ تا ۲۰ بخش متفاوت از پروتئین کروناویروس را هدف قرار می‌دهند اما این که کدام قسمت از پروتئین هدف قرار بگیرد، می‌تواند بین افراد گوناگون، متفاوت باشد. بدین ترتیب، جمعیتی از افراد می‌توانند تنوع زیادی از سلول‌های تی را تولید کنند که ویروس را به دام می‌اندازند. سته گفت: این موضوع برخلاف وضعیت آنتی‌بادی‌ها، جهش ویروس را برای فرار از شناسایی دشوار می‌سازد.

هنگامی که بررسی‌های آزمایشگاهی نشان داد نوع موسوم به "۵۰۱Y.V۲" که در آفریقای جنوبی شناسایی شده، تا حدی در برابر آنتی‌بادی‌هایی که برای مقابله با انواع پیشین کروناویروس ایجاد می‌شوند، مقاوم است، پژوهشگران فکر کردند که شاید سلول‌های تی در برابر جهش‌های آن، آسیب‌پذیری کمتری داشته باشند.

نتایج ابتدایی نشان می‌دهند که دانشمندان احتمالا درست فکر کرده‌اند. محققان متوجه شدند بیشتر واکنش‌های سلول‌ تی نسبت به واکسیناسیون کروناویروس یا عفونت پیشین، نواحی جهش‌یافته در دو نوع اخیر آن را هدف قرار نمی‌دهند. سته و گروهش، شواهد اولیه‌ای را در اختیار دارند که نشان می‌دهند بیشتر واکنش‌های سلول تی بعید است تحت تاثیر جهش‌ها قرار بگیرند.

"جان وری"(John Wherry)، ایمنی‌شناس "دانشگاه پنسیلوانیا"(University of Pennsylvania) گفت: اگر سلول‌های تی در برابر نوع ۵۰۱Y.V۲ فعال بمانند، ممکن است از بدن در برابر بیماری‌های شدید محافظت کنند اما درک این موضوع با بررسی داده‌های موجود دشوار است. ما سعی داریم اطلاعات علمی را از این داده‌ها به دست بیاوریم. ما همه چیز را در کنار هم قرار می‌دهیم تا پلی برای عبور از این شکاف‌ها ایجاد کنیم.

به‌روزرسانی واکسن‌ها

پژوهشگران، داده‌های بالینی مربوط به چندین واکسن‌ کروناویروس را تجزیه و تحلیل کرده‌اند تا سرنخ‌های مربوط به کارایی آنها را در مقابله با ویروس ۵۰۱Y.V۲ بررسی کنند. تاکنون حداقل سه واکسن، تاثیر کمی را در محافظت در برابر کووید-۱۹ آفریقای جنوبی نشان داده‌اند.

این نتایج به ویژه در مورد واکسن "آسترازنکا"(AstraZeneca) چشمگیر بودند. تاثیر این واکسن در برابر کووید-۱۹، در یک نمونه شامل ۲۰۰۰ نفر در آفریقای جنوبی، تنها ۲۲ درصد بود. "شین کروتی" (Shane Crotty)، ایمنی‌شناس موسسه لاجولا گفت: این آزمایش، بسیار کوچک بود و شرکت‌کنندگان آن نیز بسیار جوان بودند؛ به همین دلیل، پژوهشگران نمی‌توانند در مورد بیماری‌های شدید نتیجه‌گیری کنند.

برخی از سازندگان واکسن کروناویروس در حال حاضر به دنبال روش‌هایی هستند تا واکسن‌هایی را ابداع کنند که سلول‌های تی را به شکل موثرتری تقویت می‌کنند. آنتی‌بادی‌ها فقط پروتئین‌های خارج از سلول را تشخیص می‌دهند و بسیاری از واکسن‌های کروناویروس، به شناسایی پروتئین خوشه‌ای می‌پردازند که روی سطح ویروس قرار دارد. کارلسون گفت: پروتئین خوشه‌ای، کاملا متغیر است و این احتمال وجود دارد که مستعد جهش باشد. این موضوع، خطر فرار انواع در حال ظهور ویروس از تشخیص آنتی‌بادی را پدید می‌آورد.

در مقابل، سلول‌های تی می‌توانند پروتئین‌های ویروسی بیان شده در سلول‌های آلوده را هدف قرار دهند و برخی از این پروتئین‌ها، بسیار پایدار هستند. این موضوع، امکان طراحی واکسن را علیه پروتئین‌هایی که جهش کمتری نسبت به پروتئین خوشه‌ای دارند، افزایش می‌دهد و اهداف مربوط به چندین پروتئین را در یک واکسن ترکیب می‌کند.

شرکت زیست‌فناوری "Gritstone Oncology" در حال طراحی یک واکسن آزمایشی است که کد ژنتیکی مربوط به قطعات چندین پروتئین کروناویروس را ترکیب می‌کند تا اطمینان حاصل شود که واکنش‌های آنتی‌بادی، قوی هستند. آزمایش‌های بالینی این واکسن قرار است طی سه ماه نخست سال جاری انجام شوند.

"اندرو آلن"(Andrew Allen)، رئیس شرکت Gritstone Oncology امیدوار است که واکسن‌های کنونی، در برابر انواع جدید کروناویروس موثر باشند و مردم هرگز به واکسن این شرکت نیاز پیدا نکنند. وی در این باره گفت: ما خود را برای ماجراهای دشوار آماده کرده‌ایم. امیدوارم که کار ما اتلاف وقت بوده باشد اما آماده بودن، خوب است.