سلام نو – سرویس بین‌الملل: ایران و آمریکا به یک خط تلفن قرمز برای مواقع اضطرای نیاز دارند. این حرفی است که در سال‌های اخیر برخی نمایندگان مجلس ایران، چهره‌های ارشد سیاسی آمریکا و حتی برخی کارشناسان منطقه زده‌اند. به باور حامیان این ایده، تنش بین ایران و آمریکا در این سال‌ها مشابه تنش جنگ سرد بین شوروی و آمریکا است، در نتیجه برای جلوگیری از تبدیل یک حادثه کوچک به یک فاجعه بزرگ ضرورت دارد که دو طرف راه ارتباطی مستقیمی برای مواقع اضطراری داشته باشند.
اصطلاح خط تلفن قرمز که اکنون به یک کانال ارتباطی مستقیم برای موارد اضطراری، میان رؤسای دولت‌ها گفته می‌شود از سال ١٩٦٣ به ادبیات سیاسی راه یافت. سال ۱۹۶۲ پس از آن که شوروی موشک‌های بالستیک میان‌برد خود را در کوبا مستقر کرد، بحرانی کم سابقه در روابط دو ابرقدرت آن زمان دنیا رخ داد. شوروی دلیل این اقدام خود را استقرار موشک‌های اتمی آمریکا در ترکیه دانست و گفت که این کار طبیعی است. در نهایت دو طرف موشک‌های خود را از ترکیه و کوبا خارج کردند، اما جهان تا آستانه یک جنگ اتمی پیش رفت.
یک سال پس از این اتفاق مسکو و واشنگتن تصمیم گرفتند با برقرار ساختن یک خط تماس اضطراری مستقیم میان کاخ سفید و کرملین، از بروز برخوردهای ناخواسته و بحران‌های بزرگ پیشگیری کنند. آن زمان وسیله برقراری این ارتباط یک خط تلکس بود، چون به باور کارشناسان امکان سو تفاهم و کج‌فهمی در تماس‌های متنی بسیار کمتر از تماس‌های شفاهی بود.
ضرورت برقراری یک خط تلفن قرمز بین تهران و واشنگتن نیز در دوران اوباما مورد توجه قرار گرفت. این خط تلفن قرمز بیشتر برای عدم برخورد نیروهای دو طرف در خلیج فارس مورد توجه قرار گرفت. وال استریت ژورنال در سال ۲۰۱۱ با اشاره به این ایده مقامات دولت آمریکا نوشت: هدف اصلی از برقراری این کانال ارتباطی اضطراری، پیشگیری از بروز برخورد میان نیروهای دو کشور در خلیج فارس است. وال‌استریت می‌نویسد که آمریکا به ویژه نگران عملیات ناوچه‌های سریع سپاه پاسداران است. این ناوچه‌ها که می‌توانند مجهز به موشک هم باشند تاکنون چندین بار در خلیج فارس با کشتی‌های جنگی آمریکایی درگیر شده‌اند.
سه روز قبل از این یادداشت وال استریت ژورنال رئیس ستاد مشترک وقت ارتش آمریکا، مایک مولن، از فقدان هرگونه ارتباط میان تهران و واشنگتن ابراز نگرانی کرده بود. وی در سخنرانی خود در دانشگاه میامی گفته بود که این وضعیت می‌تواند مشکل‌ساز باشد. دریاسالار مولن با اشاره به سابقه خط تلفن قرمز گفته بود: حتی در بدترین روزهای جنگ سرد امکان برقراری تماس میان رهبران آمریکا و اتحاد شوروی وجود داشت.
در آن زمان مقامات نظامی ایران با پیشنهاد آمریکا مخالفت کردند. سردار فدوی فرمانده وقت نیروی دریایی سپاه پاسداران در واکنش به این اخبار گفته بود: ما هر موقع به خلیج مکزیک برویم با آمریکا ارتباط مستقیم برقرار می‌کنیم و از نظر جمهوری اسلامی ایران حضور آمریکا در خلیج‌فارس، نامشروع است و معنا و مفهومی ندارد.
حالا اما مدتی است که چهره‌هایی مثل غلامعلی جعفرزاده ایمن آبادی و حشمت‌الله فلاحت پیشه نیز از ضرورت برقراری یک خط تلفن قرمز بین دو طرف سخن می‌گویند. غلامعلی جعفرزاده ایمن آبادی اردیبهشت امسال با اشاره به احتمال افزایش درگیری ایران و آمریکا در حوزه خلیج فارس، به بررسی پیشنهاد خط تلفن قرمز پرداخت و گفت: هر پیشنهادی که بتواند تنش را به حداقل برساند، فعلاً ترامپ را مهار کند تا از بحران ترامپ بگذریم اتفاق خوبی خواهد بود.
در این میان برخی پیشنهاد ایجاد یک میز قرمز در یکی از کشورهای مورد توافق دو طرف را دادند. حشمت‌الله فلاحت پیشه، رئیس کمیسیون امنیت ملی مجلس دهم ایران پیشنهاد کرد که برای «مدیریت تنش» بین ایران و آمریکا و جلوگیری از رخ دادن یک جنگ بین دو کشور بر اثر درگیری برنامه‌ریزی نشده، یک «میز قرمز در عراق یا قطر» ایجاد شود.
او در توییتر خود نوشت:
بالاترین مقامات ایران و آمریکا جنگ را رد کرده‌اند اما بازیگران ثالثی برای ویران کردن بخش بزرگی از دنیا عجله دارند. باید یک میز قرمز در عراق یا قطر از مسئولان دو طرف تشکیل شود. کار ویژه این میز مدیریت تنش است.
همان زمان سخنگوی شورای‌عالی امنیت ملی با رد سخنان فلاحت پیشه گفت که سیاست‌های راهبردی نظام از سوی شورای‌عالی امنیت ملی تعیین و ابلاغ می‌شود و اظهارات شخصی افراد حقیقی و حقوقی غیر مرتبط، تأثیری بر تصمیمات ذکر شده ندارد و فاقد وجاهت است.
حالا با اوج گرفتن تنش‌ها بین ایران و آمریکا بار دیگر ضرورت ایجاد یک خط تلفن یا یک میز قرمز بین دو طرف به چشم می‌خورد، به ویژه با توجه به تحرکات اسرائیل و عربستان که ظاهراً عزم خود را برای درگیری بین ایران و آمریکا جزم کرده‌اند. اما سوال این‌جا است که در فاصله دو هفته‌ای به پایان کار ترامپ، تهران و واشنگتن دست به چنین کاری می‌زنند؟ به شکل جدی می‌توان به این سوال پاسخ منفی داد. ترامپ که دیگر اصلا فکر چنین چیزی نیست و تهران هم بیشتر مایل است که پیام‌های خود را به صورت عمومی منتقل کند و بعید است تا آمدن بایدن تغییر خاصی در رویه اعلان مواضع خود بدهد.
نظر شما