تنش های قره‌باغ چه پیامدهایی برای اروپا دارد؟

به گزارش سلام نو به نقل از ایرنا، ازسرگیری درگیرها بین ارمنستان و جمهوری آذربایجان در قره‌باغ پیامدهای مختلفی در منطقه قفقاز و همچنین جامعه جهانی داشته که از جمله نگرانی اروپایی‌ها و پیامدهای منفی این بحران علیه اروپا بوده است.

تشدید مجدد تنش‌ها در قره‌باغ در حالی نگرانی‌های جدی را نسبت به وخامت این بحران ایجاد کرده که اروپایی‌ها نیز به دلایل مختلف نگران هستند. از زمان ازسرگیری تبادل آتش میان ارمنستان و جمهوری آذربایجان، مقامات اروپایی بر ایجاد آتش‌بس میان این دو کشور و توقف فوری درگیری‌ها تاکید کرده‌اند.

گروه مینسک و اتحادیه اروپا همواره تلاش کرده‌اند با میانجی‌گری به تنش‌ها میان ارمنستان و جمهوری آذربایجان پایان دهند اما راه به جایی نبرده است. در این میان اروپایی‌ها نگران هستند تشدید درگیری میان این دو کشور پیامدهای سیاسی و اقتصادی منفی برای اروپا به همراه داشته باشد. در حال حاضر امنیت و نفع اروپا به دلیل نزدیکی به منطقه مورد مناقشه در آن است که از تشدید اختلافات در منطقه قفقاز جلوگیری کند و نقشی در افزایش اختلافات میان طرفین ایفا نکند.

به نظر می رسد باید منتظر تحولات ژئوپلتیکی جدید در این منطقه بود. کارشناسان معتقدند که راه حل واقعی حل مناقشات موجود میان باکو و ایروان اولا توسل به امکانات درون منطقه ای و ثانیا فراهم کردن بستری برای مذاکره و گفت‌وگو است و این نکته نیز که « مناقشه قره باغ را نمی توان از طریق راه حل‌های نظامی حل کرد»، مورد تاکید بسیاری از کارشناسان و صاحب نظران می باشد، چرا که بروز هرگونه تنش و درگیری میان جمهوری آذربایجان و ارمنستان به معنای واقعی یک تهدید جدی برای منطقه و فراتر از آن به شمار می رود.

نگرانی اروپا از بی‌ثباتی منطقه قفقاز

مقامات اروپایی در موضع‌گیری‌های اخیر خود در مورد تنش قره‌باغ نگران گسترده شدن درگیری‌ها و تنش در منطقه قفقاز هستند. صرفا عضویت فرانسه در گروه میسنک را نمی توان دلیل اصلی اعلام این نگرانی دانست. منطقه قفقاز از جهات مختلقی برای اروپایی‌ها مهم به شمار می رود و ثبات این منطقه به نفع اروپایی‌ها نیز است.

جوسپ بورل مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا نیز طی چندین موضع‌گیری خود توقف درگیری‌ها میان جمهوری آذربایجان – ارمنستان را خواستار شده و اعلام کرده در مسیر تنش‌زدایی میان این کشور گام برمی دارد. قطعا تداوم درگیری میان ایروان- باکو چالش‌های امنیتی درازمدتی را برای برخی کشورهای اروپایی ایجاد خواهد کرد. یکی از این نگرانی‌ها مشارکت نیروهای مزدور در این مناقشه بوده که گمانه‌زنی‌های ضدونقیض مختلفی در این راستا مطرح شده است. در صورت تایید حضور این مزدوران و تثبیت حضور آنها در منطقه قفقاز می تواند برای اروپایی‌ها در مورد به کشیدن شدن احتمالی پای این مزدوران به خاک اروپا دغدغه ایجاد کند.

تجربه دو دهه اخیر نشان می دهد که تروریسم و تروریست‌ها در نقاط مستعد رشد می کنند و تنش ها و منازعات محلی زمینه ورود این نیروها را به بحران فراهم می کند؛ چنانچه تروریسم در افغانستان، عراق، سوریه و اکنون در لیبی بر بستر جنگ ها و منازعات داخلی و منطقه ای رشد کرد.

تهدید راهبرد امور انرژی اروپا

تشدید تنش‌ها در قره‌باغ نگرانی‌های اقتصادی نیز برای اروپایی‌ها ایجاد می‌کند. باید به این مسئله اشاره کرد که تهدید امنیت منطقه قفقاز و آسیای میانه، تهدید سرمایه‌گذاری اروپاست. در صورت وقوع جنگی تمام عیار میان جمهوری آذربایجان و ارمنستان، قطعا در انتقال نفت و گاز از این منطقه به اروپا اختلال جدی ایجاد خواهد شد که در نتیجه امنیت تامین انرژی اروپا به مخاطر خواهد افتاد.

در سوی دیگر کارشناسان بر این باورند که آمریکا می‌خواهد وابستگی انرژی اروپا به روسیه کمتر شود و از خط انرژی قفقاز جنوبی حمایت کرده است.

"ولی کوزه گر کالجی" کارشناس حوزه قفقاز در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنا تصریح کرد: ناآرامی در این منطقه مسیر انتقال انرژی خزر از قفقاز به ترکیه و اروپا یعنی کریدور انتقال انرژی به اروپا را با خطرات جدی مواجه می‌کند.  وی با اشاره به درگیری‌های دو ماه گذشته بین دو کشور یادآور شد که درگیری‌های دوماه گذشته، نزدیک خط لوله گازی بود که از منطقه طاووس آذربایجان عبور می‌کند و خط راه‌آهن باکو-تفلیس نیز از این مسیر میگذرد، اگر ارمنستان  به این منطقه حمله کند، شاهرگ انتقال انرژی قفقاز به ترکیه دچار آسیب می‌شود.

 خطر تشدید تنش‌ ترکیه و اروپا

نقش آنکارا در مناقشه قره‌باغ ممکن است موجب تشدید تنش ترکیه با اروپا شود. ترکیه در حالی بر حمایت از جمهوری آذربایجان تاکید داشته که اروپاهایی خواستار برقراری آتش‌بس میان ایروان- باکو هستند و این در حالی است که آنکارا هنوز تمایلی به توقف درگیری‌ها نداشته است.

در همین راستا "سید محمدرضا دماوندی" کارشناس مسائل قفقاز در گفتگو با خبرنگار ایرنا تصریح کرد که اروپایی‌ها در مناقشه قره‌باغ بیشتر از آنکه نگران اخلال در روند انتقال نفت و گاز باشند، نگران امتیازگری ترکیه در این بحران و استفاده آنکارا از این امتیاز علیه اروپا هستند.  

دماوندی خاطر نشان کرد: همزمان با تنش ترکیه با اروپا در شرق مدیتراینه، اروپایی‌ها نگران هستند در صورتی که ترکیه بتواند دست برتر را در مناقشه قره باغ به واسطه حمایت از جمهوری آذربایجان بدست بیاورد، آنکارا احتمالا از این امتیاز علیه اروپایی‌ها استفاده خواهد کرد و در مسیر قدرت‌نمایی به کشورهای اروپایی فشار می‌آورد. در میان اروپایی‌ها در بحبوحه مناقشه قره باغ نگران سیاست‌های توسعه طلبانه ترکیه در این مقطع زمانی و آینده نیز هستند.

این کارشناس مسائل منطقه همچنین خاطر نشان کرد، چالش دیگر مناقشه قره باغ برای اروپایی‌ها می‌تواند نگرانی از تثبیت حضور نیروهای مزدور در منطقه قفقاز و گسیل شدن آنها به سوی شهرهای اروپایی برای انجام فعالیتهای خرابکارانه باشد.

اتحادیه اروپا اخیرا ترکیه را تهدید کرد، در صورتی که «اقدامات تحریک‌آمیز» در شرق مدیترانه را متوقف نکند با تحریم‌های این اتحادیه روبرو می‌شود. تنش‌ها میان آتن و آنکارا در پی اقدام ترکیه در شروع برنامه اکتشاف نفت و گاز در شرق مدیترانه به اوج خود رسیده است. یونان این برنامه را غیرقانونی دانسته است. اظهارات مقامات اروپایی در مخالفت با عملیات حفاری ترکیه در شرق مدیترانه در حالی است که رجب طیب اردوغان رئیس جمهوری ترکیه می‌گوید فعالیت کشتی‌های لرزه ‌نگاری و حفاری ترکیه به مجوز دیگران نیازی ندارد و آنکارا تاکنون در چارچوب قوانین بین‌المللی دریایی و حقوق خود در دریای مدیترانه عمل کرده و به این اقدامات ادامه خواهد داد.

مناقشه میان جمهوری آذربایجان و ارمنستان بر سر منطقه قره باغ کوهستانی در سال ۱۹۸۸ میلادی آغاز و در سال ۱۹۹۲ به درگیری نظامی تبدیل و تا ماه می سال ۱۹۹۴ ادامه یافت. بر اثر این مناقشه که صدها تن از هر دو طرف جان خود را از دست داده‌اند.

در ماه می سال ۱۹۹۴ میلادی با دخالت گروه میانجی مینسک سازمان امنیت و همکاری اروپا که در سال ۱۹۹۲ میلادی با هدف برقراری صلح  میان جمهوری آذربایجان و ارمنستان تاسیس شده بود، رژیم آتش بس میان طرفین مناقشه برقرار شد و با وجود این که آمریکا، روسیه و فرانسه از سال ۱۹۹۷ میلادی ریاست مشترک این گروه میانجی را بر عهده دارند، اما تلاش های ۲۸ ساله این گروه  برای پایان دادند به این مناقشه تا به حال هیچ نتیجه ای نداشته است

درگیری های اواخر تیر ماه گذشته نیروهای ارمنستان و جمهوری آذربایجان در مسیر شهرستان مرزی "تاووز " این کشور بزرگترین عملیات نظامی پس از درگیری های ماه آوریل سال ۲۰۱۶ میان نیروهای این دو کشور که در جریان آن دهها تن از هر دو طرف جان خود را از دست دادند، به شمار می رود.