پایه مغز
پایهی مغز در قاعده جمجمه و درست در بالای نخاع واقعشده است .پایهی مغز از چندین مسیر پیچیدهی عصبی و هستهها (انبوهی از نرونها) تشکیلشده و مسوولیتهای مهمی را بر عهده دارد که عبارتاند از:اعمال متابولیکی . کنترل دستگاه قلبی تنفسی و تعداد زیادی از بازتابهای عصبی.پیاز مغز . پل مغزی و مغزمیانی اجزا اصلی پایهی مغز هستند.
علاوه بر این گروهی از نورونهایی که در پایهی مغز بهطور پیچیدهای گسترده شدهاند تشکیلات شبکهای نامیده میشوند.این تشکیلات نقش مهمی در هوشیاری انسان ایفا میکنند.بهطورکلی به نظر میرسد که شبکه عصبی پایهی مغز مسئول کنترل حرکت چشم و تنوس عضلات، حفظ تعادل، کنترل بدن در مقابل نیروی گرانش و بسیاری از بازتابهای عصبی است .یکی از وظایف مهم پایهی مغز کنترل تنوس عضلات در حفظ وضعیت بدن در حالت سکون و اجرای حرکات است.
بخشهای مرکزی پایهی مغز فعالیت عصبی لازمی را برای حفظ وضعیت بدن به هنگام ایستادن طبیعی و کنترل بدن در مقابل نیروی گرانش بر عهدهدارند. بدیهی است که برای کنترل وضعیت بدن به هنگام ایستادن لازم است اطلاعاتی از گیرندهها (مانند دستگاه دهلیزی گیرندههای فشار چشم)به پایهی مغز برسد.بروز آسیب در هر بخش از پایهی مغز موجب اشکال در کنترل حرکت بدن میشود.
مخ
مخ بخش بزرگی از مغز را دربرمی گیرد که به دو نیمکره راست و چپ تقسیم میشود.لایهی خارجی مخ را قشر مخ مینامند و از نورونهایی که بهطور منظم در کنار یکدیگر قرارگرفتهاند تشکیلشده است.اگرچه ضخامت قشر مخ حدوداً هشت میلیمتر است اما بیش از هشت میلیون نورون را در خود جایداده است.قشر مخ سه عمل مهم حرکتی را اجرا میکند:
1.سازماندهی حرکات پیچیده
2.ذخیرهی تجارب فراگرفته شده
3. دریافت اطلاعات حسی
در این قسمت تنها به سازماندهی حرکات توسط قشر مخ پرداخته میشود.قشر مخ که کنترل حرکات ارادی را بر عهده دارد قشر حرکتی نامیده میشود.اگرچه قشر حرکتی نقش مهمی را در کنترل حرکات ایفا میکند اما به نظر میرسد که رسیدن اطلاعات از بخش زیرین قشر حرکتی (یعنی مخچه و غیره ) یک امر لازم برای هماهنگی حرکات به شمار میآید.
بنابراین میتوان استنباط کرد که قشر حرکتی آخرین بخش کنترل حرکات است و قسمتهای زیرین نظارت دقیق بر اعمال آن دارند. هنگامیکه قشر حرکتی اطلاعات رسیده از قسمتهای زیرین را جمعبندی میکند طرح نهایی اجرای حرکت ترسیم میشود و دستورات لازم به نخاع ارسال میگردد.
مخچه
مخچه در بخش خلفی پل مغز و پیاز مغز واقعشده و ظاهری درهمپیچیده دارد. مخچه در هماهنگی و نظارت حرکات پیچیده نقش مهمی را بر عهده دارد.این نقش از طریق ارتباط میان مخچه با قشر حرکتی پایه مغز و نخاع به انجام میرسد. یافتههای بسیاری دلالت بر این نکته دارند که نقش اولیه واصلی مخچه از راه پاسخ به پیامهای گیرندههای عمقی بهمنظور کنترل حرکات ایفا میشود . علاوه بر این مخچه ممکن است حرکات سریع و پرتابی را از طریق قشر مخ آغاز کند. بروز آسیب در مخچه سبب تضعیف کنترل حرکات و لرزش عضلانی مخصوصاً به هنگام اجرای حرکات میشود .