خودکشی به عملی عمدی گفته می شود که باعث مرگ فرد شود. از علل خودکشی می توان به یأس اشاره کرد که علت آن اغلب به اختلال روانی نظیر افسردگی، اختلال دوقطبی، اسکیزوفرنی، شکست عشقی، اعتیاد به الکل، یا سوء مصرف دارو نسبت می دهند؛ اما باید گفت که عوامل استرس‌زا مانند مشکلات مالی و یا مشکلات ارتباط بین فردی در این میان نقش به سزایی دارند. تلاش جهت جلوگیری از خودکشی فرد شامل موارد زیر است: ایجاد محدودیت برای دسترسی به سلاح گرم، پیگیری پزشکی برای درمان بیماری‌های روانی و سوء مصرف دارو و کاهش تنش های وضعیت اقتصادی است.
اما چرا انسان نمی تواند خودکشی کند؟
حیات آدمی اولین و عظیم ترین نعمتی است که خداوند آن را برای رسیدن به تکامل و صعود به قلّه‌های رفیع و عالی معنوی به انسان عطا فرموده است. ازاین رو نه تنها دیگران نمی توانند صدمه ای به این نعمات الهی وارد کنند، بلکه خود شخص نیز به هیچ عنوان حق ندارد آن را از بین ببرد و بر وی واجب است همیشه از جان خویش نگهداری و محافظت کند. صاحب اصلی انسان خداوند کریم است و نفس انسانی امانتی است الهی؛ از این رو باید از آن خوب نگهداری و پاسداری کرد و از بین بردن آن خیانت در امانت الهی محسوب می شود.
عقل و فطرت هر انسانی، متوجه می شود که از بین بردن هر نعمتی از نعمت های جهان، امری ناپسند و مذموم است و این مطلب به قدری روشن است که تمام افراد بشر، در سنین و مذاهب مختلف، آن‌را درک کرده و به همین دلیل، در دنیا سازمان‌های زیادی برای حفظ احسان خدادادی با اسم‌های متفاوتی؛ همچون انجمن حفظ محیط زیست، انجمن دفاع از حیوانات و... وجود دارد.
برای بقای جلوه‌های حیات در کرۀ زمین و... سازمان های بین المللی متعددی تشکیل شده است تا با وضع قوانین مختلف، بتوانند نعمت‌های طبیعی خدادادی را در سطح جهانی حفظ و کنترل کنند.
در صورتی که عقل انسان از بین بردن کوچک‌ترین نعمت اللهی را مضر دانسته و زشت می پندارد، انسان چگونه اجازه به از بین بردن بزرگترین نعمت خداوند یعنی زندگی خود است؟
با توجه به مقدمه فوق، روشن می شود این تفکر که انسان، مجاز به کشتن خود است، در واقع نشانۀ انحراف انسانی و نوعی بیماری روانی است که باید تحت درمان قرار گیرد و امروزه در دنیا مراکزی برای درمان این نوع بیماری های روانی راه اندازی شده است و پزشکان از راه‌های گوناگون روانشناسی، به دنبال درمان این بیماران هستند.
دین اسلام که همه دستوراتش بر پایه عقل و منطق است نیز خودکشی را ممنوع و حرام می داند.
از نظر بینش اسلامی و بر اساس معارف قرآن، خداوند خالق و صاحب جهانی هستی است[1] و خداوند این نعمت‌ها را در اختیار ما قرار داده که در راه تکامل و سعادت خود به کار گیریم؛ بنابراین ضایع نمودن نعمت‌ها و از بین بردن آن‌ها کاری برخلاف رضایت خالق آن است و عقل ما حکم می کند که باید رضایت مالک را در اموری که به ما به امانت سپرده است، رعایت کنیم وبر خلاف نظر او عمل نکنیم.
نکتۀ مهم تر این‌که حکمت ممنوعیت خودکشی در اسلام فقط حفظ حیات فردی که قصد خودکشی دارد نیست، در صورتی که اسلام با این حکم، خواسته است حیات کل جامعۀ بشری را از خطر و نابودی حفظ کند.
توضیح این‌که وقتی خودکشی حرام و ممنوع است بنابراین فرد علاوه بر این که مجاز به کشتن خود که در نظرش مالک و صاحب اختیار آن است نباشد، قطعاً اجازۀ کشتن دیگران را نخواهد داشت و ممنوعیت خودکشی، مانع رشد و پیشرفت این نوع بیماری در جامعه و در این افراد خواهد شد.
در نتیجه افرادی دست به خودکشی می‌زنند که دچار بیماری و انحرافات روحی و عقلی شده اند و فردی که به حیات خود رحم نمی کند نمی توان از او انتظار رحم به دیگران را داشت. ارگ چه در این مورد استثنا هم وجود دارد ولی اگر قانون و شرع نسبت به خودکشی از خود واکنش نشان ندهند و آن را جایز بدانند در واقع نسبت به نابودی بشر اقدام نموده اند.
به همین دلیل اسلام خودکشی و یا از بین بردن حیات خویش را از بزرگترین گناهان می داند و برای کسی که این عمل را انجام دهد عذاب های سختی را برشمرده است. [2]
[1] "و لله ملک السموات و الارض". آل عمران، 189.
[2] امام صادق(ع) میفرماید: هر کس به عمد خودکشی کند، در آتش دوزخ جاودانه خواهد بود؛ شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، ج 3، ص 571، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ دوم، 1413 ق.
