۲۹ اسفند ۱۳۹۸ - ۱۵:۱۰
کد خبر: 44066462

یکی از رشته های هنری قدیمی ایرانی که در رده هنرهای صنایع فلزکاری قرار دارد قلم زنی است. قلم زنی عبارت است از تزیین و کندن نقش ها بر روی اشیای فلزی مخصوصاً مس، طلا، نقره و برنج توسط قلم با ضربه چکش. اسوه هنر قلم زنی استان مرکزی یک باد یاب مسی بود که در ورودی سازمان مالکیت‌های معنوی سازمان جهانی مالکیت فکری در سوئیس قرار دارد.

سابقه قلم زنی به دوران سکاها یا سیت‌ها که نژاد آریایی داشتند، برمی‌گردد. از کارهای اصلی به دست آمده در هزاره اول، جام طلای حسن لو می باشد که در ۱۳۳۶ مشهود شد و دارای نقش های برجسته همانند خدایان سوار بر گردونه یا ارابه ‌است؛ و دیگر، جام‌های طلای مارلیک از آثار قلم زنی به جای مانده از این دوره هست. در دوره ماد ها که در قرن هفتم قبل از میلاد در شمال ایران حکومت می کردند، مقدار کمی آثار قلم زنی به یادگار مانده است. تحول در هنر قلم زنی در زمان تشکیل حکومت هخامنشی به وجود آمد، در دوره ای که اوج هنرمندی بر روی فلز را شاهد هستیم ولی متأسفانه با حمله ی وحشیانه ی اسکندر مقدونی به ایران و مخصوصاً تخت جمشید بسیاری از این آثار از بین رفت. به دلیل حمله اسکندر و آتش زدن تخت جمشید آثار بسیاری نابود شد و به دستور او گداخته و به سکه تبدیل شد.

هنر قلم زنی در دوره اسلامی

در قرون اولیه اسلامی، عرب‌ها، هنر قلم زنی را از ساسانیان تقلید کردند که بعد ها و در اثر مسلمان شدن ایرانیان، تلفیق فرهنگ ایرانی و اسلامی باعث شکوفا شدن این هنر و به وجود آمدن شاهکارهای کم نظیر شد.

حمایت از رشته های هنری همچون قلم زنی در زمان سلجوقیان نیز ادامه یافت، در این زمان ویژگی عمده‌ی ظروف مسی، طلا، نقره و مفرغ و حتی مفتول یکی خوشنویسی خط‌ها بود و یکی دیگر قلم زنی با استفاده از خط کوفی.

به تبعیت از دوران حکومت سلجوقیان حمایت از رشته های هنری چون ترصیع در نشاندن ظروف در ایام حاکمیت مغول ها و تیموریان نیز ادامه یافت. همچنین هنر خوش نویسی نیز وارد مرحله و گام جدیدی شد و گسترش فراوانی یافت. شهر هرات نیز با حمله تیمور گورکانی به پایتخت هنری آن زمان تبدیل شد. سنگاب‌هایی نیز از قرن هشتم در مسجد جامع هرات و در موزه آستان قدس رضوی یافت می شود.

نقره‌کوبی روی فلزات، در زمان صفوی به منتهای شکوفایی و کمال خود رسید. در این دوره، اقسام تنگ ها و کاسه‌های قلم زنی رایج شده بود و همچنین ابتکارات قلم زنی در این زمان می‌توان به کاسه‌ی چهل کلید و طبل باز شکاری اشاره کرد. کاسه‌ی چهل کلید به دلیل اوهام بودن شاهان دوره‌ی صفویه و اعتقادات آن‌ها، به رمل و اسطرلاب عرف شده بود به شکلی که شاه عباس صفوی تصمیم گیری خود را منوط به اجازه‌ی منجمان و غیب گویان و ساحران قرار می‌داد. در دوره‌ی صفویه، تذهیب به خصوص استفاده از اسلیمی متداول شده بود و چنان که در این زمان از خط نستعلیق و ثلث در کارهای قلم‌زنی بهره گرفته می شد.

کد خبرنگار: ۱
۰دیدگاه شما

برچسب‌ها

پربازدید

پربحث

اخبار عجیب

آخرین اخبار

لینک‌های مفید

***