علت وجوب روزه
روزه یکی از آداب مذهبی می باشد که به عنوان وسیله‌ای برای تقرب به خداوند است و بدن را تزکیه می بخشد و در راستای درک امور معنوی آماده می سازد. ماه رمضان که ماه خداوند می باشد و قرآن در این ماه نازل شده است . درباره این ماه خداوند در قرآن کریم می فرماید:
"کُتِبَ عَلَیْکُمُ الصِّیَامُ کَمَا کُتِبَ عَلَی الَّذِینَ مِن قَبْلِکُمْ لَعَلَّکُمْ تَتَّقُونَ، ای کسانی که ایمان آوردید! روزه بر شما نوشته و مقرر شده همانگونه که بر کسانی که پیش از شما بودند مقرر د تا شاید با تقوا شوید"
در همین راستا سوالی پیش می‌آید این است که چرا روزه گرفتن بر انسان ها واجب می‌باشد و این سوال را با توجه به بیان حضرت علی علیه السلام پاسخ می‌دهیم
فلسفه روزه از نگاه امام علی علیه السلام در نهج البلاغه
امام علی(ع) در بخشی از خطبه خود در ارتباط با فلسفه روزه می‌فرمایند: "از خدا بترسید و از کیفر تباهکاری در دنیا، و از زیان ستمگری در آخرت ... و خداوند بندگان مومنش را حفظ میفرماید، به وسیله نمازها و زکات‌ها، ( و سپس فواید و پارهای از علل و فلسفه روزه را بیان میفرماید) و کوشش در گرفتن روزه در روزهای واجب، برای آرام ماندن دست و پا و اندام دیگر ایشان (از معصیت و نافرمانی) و چشم به زیر انداختنشان و فروتنی جان‌هاشان، و زبونی دل‌هاشان، و بیرون کردن کبر و خودپسندی از آنان، و در نماز است مالیدن رخسارهای نیکو برای فروتنی، و (هنگام سجده نمودن) چسبانیدن اعضاء شریفه (هفت موضع) را به زمین برای اظهار کوچکی و «ذلت به پیشگاه با عظمتش»
امیرالمومنین(علیه السلام) در جائی دیگر روزه را اسبابی برای آزمایش اخلاص مردم عنوان می‌کنند و می‌فرمایند: "خداوند روزه را برای آزمایش اخلاص مردم واجب فرموده است، که روزه در اخلاص عمل بسیار موثر است، یعنی کسی که روزه میگیرد و تمامی روز را با همه امکان به خوردنی‌ها و آشامیدنیهایی که در اختیار دارد، در عین حال امساک مینماید، جز اخلاص به پیشگاه حضرت حق مفهومی دیگر ندارد.
فلسفه روزه از نگاه امام رضا علیه السلام
امام رضا (ع) در پاسخ به پرسش فضل بن شاذان نیشابوری در خصوص فلسفه روزه هنگامی که فضل بن شاذان به امام رضا (ع) عرض کرد چرا فرمان به روزه داده شده و در اسلام واجب شد؟ فرمود:
برای اینکه گرسنگی و تشنگی را بشناسند و به فقر و ناداری (خود) در آخرت پی ببرند و برای اینکه روزه دار (به درگاه الهی) خاشع، فروتن و خوار شود و نیازمندی نشان دهد، پاداش برد، حسابگر بار آید، در برابر سختی ها که از گرسنگی و تشنگی به او می رسد صابر باشد تا مستحق ثواب شود. علاوه بر این، در روزه چیزهای دیگری هست از قبیل شکستن شهوت ها، کنترل هوای نفس، پیشگیری از طغیان آن و اینکه در دنیا موجب پند و عبرت آنان شود و مایۀ ریاضت و سخت کوشی و تمرینی برای آماده کردن آنان بر انجام تکالیف باشد، دلیل و راهنمای آنان بر سختی و شدت جهان دیگر شود و در پرتو روزه شدت فشار و سختی گرسنگی و تشنگی را بر فقیران و بینوایان در دنیا احساس و درک کنند و بشناسند و آنچه را خداوند در اموالشان برای مساکین و تهی دستان واجب کرده ادا کنند.
متن حدیث:
«وَ فِی الْعِلَلِ وَ عُیُونِ الْأَخْبَارِ بِأَسَانِیدِهِ الْآتِیَهِ عَنِ الْفَضْلِ بْنِ شَاذَانَ عَنِ الرِّضَا ع قَالَ:إِنَّمَا أُمِرُوا بِالصَّوْمِ لِکَیْ یَعْرِفُوا أَلَمَ الْجُوعِ وَ الْعَطَشِ فَیَسْتَدِلُّوا عَلَی فَقْرِ الْآخِرَهِ وَ لِیَکُونَ الصَّائِمُ خَاشِعاً ذَلِیلًا مُسْتَکِیناً مَأْجُوراً مُحْتَسِباً عَارِفاً صَابِراً عَلَی مَا أَصَابَهُ مِنَ الْجُوعِ وَ الْعَطَشِ فَیَسْتَوْجِبَ الثَّوَابَ مَعَ مَا فِیهِ مِنَ الْإِمْسَاکِ عَنِ الشَّهَوَاتِ وَ لِیَکُونَ ذَلِکَ وَاعِظاً لَهُمْ فِی الْعَاجِلِ وَ رَائِضاً لَهُمْ عَلَی أَدَاءِ مَا کَلَّفَهُمْ وَ دَلِیلًا لَهُمْ فِی الْآجِلِ وَ لِیَعْرِفُوا شِدَّهَ مَبْلَغِ ذَلِکَ عَلَی أَهْلِ الْفَقْرِ وَ الْمَسْکَنَهِ فِی الدُّنْیَا فَیُوَدُّوا إِلَیْهِمْ مَا افْتَرَضَ اللَّهُ لَهُمْ فِی أَمْوَالِهِمْ».
(شیخ صدوق، عیون اخبار الرضا، ج 2، ص 247)
