سلام نو – سرویس اجتماعی: حاشیه نشین ها در کشور ما به ویژه اطراف پایتخت در طی سال های اخیر رشد مضاعفی داشته اند. در این بین عدم کنترل کافی باعث شده تا آسیب های اجتماعی زیادی همچون اعتیاد گریبانگیر این نواحی بشود.
به گزارش سلام نو، به جای آنکه مبنا را بر توسعه روستاها قرار بدهیم کاری کرده ایم تا توسعه شهرها با اختلال مواجه شده و اطراف شهرها زاغه نشینی و آلونک نشینی فراگیر شود. همه اینها به واسطه نابرابری هایی بوده که ضعف در فراهم آوردن امکانات اولیه عامل آن بوده است.
اسکان غیررسمی البته مشکل خیلی از کشورها است اما حاشیه نشینی با شکل و شمایل کنونی که در ایران وجود دارد به مراتب نگران کننده تر است چرا که این نواحی به شدت آسیب پذیر است و ناهنجاری های زیادی در آن وجود دارد.
داوود میرزایی مقدم، رئیس اداره پیشگیری از اعتیاد در محیط های آموزشی ستاد مبارزه با مواد مخدر ریاست جمهوری با تشریح اعتیاد شدیدی که در بین شمار زیادی از حاشیه نشین ها وجود دارد بیان کرده است: در چهار دهه گذشته حاشیه نشینی به خصوص در اطراف شهرهای بزرگ کشور به دلیل گسترش بی ضابطه این شهرها افزایش یافته است. در حقیقت شهرهای حاشیه‌ای حاصل تجمعات گروه های کم درآمد است که اغلب آنها مهاجر هستند و در این نقاط به صورت کاملا خود رو و فاقد مجوز از ناحیه‌های رسمی، اقدام به ساخت خانه‌های بی کیفیت می کنند که به دلیل عدم نظارت دستگاه‌های اجرایی به سرعت رشد کرده‌اند.
شهرهای تهران، مشهد، اصفهان و شیراز بیش از باقی شهرها با معضل حاشیه نشینی دست و پنجه نرم می کنند. نکته مهم این است که در این شهرها هیچ پیوستگی خاصی در مناطق حاشیه ای مشاهده نمی شود. دکتر سلمان کونانی، استاد دانشگاه و آسیب شناس اجتماعی هم با اشاره به همین مساله به ایسنا گفته هیچ پیوستگی بین شکل گیری مناطق حاشیه نشین و کلان شهرها وجود ندارد. بیش از ۹۰ درصد مناطق حاشیه نشین در شهرهای زیر ۵۰ هزار نفر هستند و تهران، اصفهان و شیراز تنها ۱۰ درصد جمعیت حاشیه نشین را در اختیار دارند. به گفته او سکونتگاه‌های غیر رسمی در مرکز و شمال تهران یعنی مناطق ۱ تا ۱۰ بسیار بیشتر از سکونتگاه‌های غیر رسمی در کمربند مرزی شهر تهران است.
کمبود امکانات رفاهی در مناطق حاشیه‌نشین تنش زیادی در این مناطق ایجاد کرده به طوری که نباید انتظاری بیش از این داشت که اکنون در زمینه های مجرمانه در این مناطق می بینیم. چنانچه به دنبال پایین آوردن آمار جرم هستیم باید حداقل شرایط اقتصادی موردنیاز را در بین حاشیه نشین ها فراهم کرد. تا زمانی که دغدغه اصلی این بخش از جامعه تهیه نان شب باشد انتظار نهادینه شدن فرهنگ در این مناطق انتظاری بیهوده است.
بیراه نیست اگر بگوییم بیش از آنکه اقتصاد دغدغه مقابله کنندگان با این معضل باشد بحث های فرهنگی و اجتماعی مساله اصلی است. واقعیت این است که خشم موجود در بسیاری از افراد حاشیه نشین به خاطر نبودن ابتدایی ترین امکانات بهداشتی، آموزشی و ... می تواند مشکلات اجتماعی زیادی ایجاد کند.
در چنین شرایطی به نظر می رسد یکی از مهم ترین کارهایی که نیاز است در این مناطق به صورت جدی به آن اهتمام ورزیده شود بحث هویت محلی است. شاید اگر برای این مناطق هویت محله ای تعریف شود و به مقوله آموزش و سلامت توجه بیشتری شود بتوان تا حد قابل توجهی مقابل آسیب های بی شماری که در مناطق حاشیه ای شهر وجود دارد، ایستادگی کرد. در حال حاضر تصور بسیاری از حاشیه نشین ها نادیده گرفته شدن توسط اقشار جامعه و مسئولان است. تصوری که جز با بهبود شرایط اقتصادی برای حاشیه نشین ها از عوض نخواهد شد.
