تأثیر رژیم کاهش وزن بر استخوان

نمایه توده بدنی به عنوان عامل مهمی بر توده استخوانی مطرح است. نمایه توده بدنی بالا ناشی از فعالیت ورزشی(ورزشکار حرفه ای) و یا چاقی هر دو می تواند چگالی توده استخوانی را افزایش دهد به این علت که وزن زیاد فشار بالایی بر استخوان ها تحمیل می کند که می تواند منجر به استحکام بیشتر استخوان ها شود. امّا به این نکته اذعان کرد که اضافه وزن ناشی از تجمع چربی بیش از آن که بر استخوان تأثیر مثبت داشته باشد، می تواند اتلاف استخوانی و خطر شکستگی را در پی داشته باشد. امروزه به افرادی که دچار اضافه وزن یا چاقی هستند توصیه می شود که ۱۰درصد از وزن خود را به علت فاکتورهای خطر ناشی از چاقی(دیابت، پرفشاری خون، بیماری قلبی - عروقی) کاهش دهند که ضمیمه این کاهش وزن اتلاف ۱-۲درصدی توده استخوان خواهد بود. مطالعات متعددی در این زمینه انجام شده است، به طور مثال در مطالعه ای که شرکت کنندگان ۵درصد وزن خود را کم کرده بودند با ۱،۷درصد کاهش توده استخوانی مواجه شدند، در حالی که افرادی که ثبات وزن داشتند این کاهش توده استخوان ۱درصد گزارش شده بود.

میزان شدت کاهش توده استخوان به وزن اولیه فرد، جنس، سن، شرایط برنامه غذایی مانند میزان محدودیت انرژی و دریافت مواد مغذی، همچنین جراحی هایی مثل Bariatric که برای کاهش وزن صورت می گیرد بستگی دارد.

در این مطلب به برخی از این عوامل و در مطلب بعدی به عوامل دیگر می پردازیم.

سن

کاهش بیشتر توده استخوانی و خطر شکستگی همزمان با کاهش وزن در سنین بالا خصوصا سالمندی بیشتر گزارش شده است. که به این سبب کاهش کفایت جذب کلسیم غذا و دریافت ناکافی کلسیم به علت محدودیت کالری دریافتی و کاهش توده ماهیچه ای(سارکوپنی) می باشد.

وزن اولیه فرد

مطالعات نشان داده اند که وزن اولیه پایین نه تنها پیشگویی برای کاهش توده استخوان است، بلکه کاهش توده استخوانی بیشتری را نسبت به سایر افراد به همراه دارد.در مطالعه ای افرادی با وزن اولیه ۶۰کیلوگرم در مقایسه ای با افرادی با وزن اولیه ۷۰کیلوگرم کاهش چگالی توده استخوانی بیشتر بوده است.

جراحی و کاهش وزن شدید

تعداد قابل توجهی از افراد با چاقی شدید برای کاهش وزن قابل توجه، عمل جراحی Bariatric حذف معده از شرکت در روند هضم غذا را انجام می دهند این جراحی در مقایسه با جراحی که تنها سایز معده های کوچک می شود، به علت روند سوجذب مواد مغذی، کاهش وزن بیشتر و در نتیجه اتلاف استخوانی بیشتری را در پی خواهد داشت.

میزان محدودیت دریافت انرژی و مواد مغذی

هرچه میزان محدودیت دریافت انرژی و مواد مغذی بیشتر باشد، به علت کاهش وزن شدید کاهش بیشتر توده استخوانی را خواهیم داشت، که این شرایط در مبتلایان به بی اشتهایی عصبی بیشتر مشاهده می شود.

عواملی که منجر به کاهش توده استخوانی در طول کاهش وزن می شوند: هورمون ها، سیتوکبین و پپتیدها در طول محدودیت دریافت کالری بر استخوان ها تأثیر گذار هستند.

استروژن

کاهش چربی بدن منجر به کاهش استروژن در گردش و افزایش پروتئین های متصل شونده به این هورمون می شود که به صورت مستقیم یا غیر مستقیم تأثیرات منفی بر فعالیت استخوان سازها (استئوبلاست) و تخریب کنندگان استخوان (استئوکلاست ها) به علت افزایش در سطح TNF,6-IL,1-ILدارد.

پاراتیروئید

محور کلسیم - پاراتیروئید در طول محدودیت دریافت انرژی در افرادی که کلسیم کمی دریافت می کنند منجر به افزایش بازجذب استخوانی کلسیم می شود.

فاکتور رشد شبه انسولینی سرم

که در افزایش چگالی توده استخوانی و تمایز استئوبلاست ها نقش دارد در طول کاهش وزن میزان آن کاهش پیدا کرده و در نتیجه این روند تأثیرات منفی بر استخوان خواهد داشت.