سلامت دارای دو تعریف است که تعریف منفی آن عبارت است از فقدان بیماری و طبق تعریف مثبت، سلامت با ارتقاء promotion بهداشت مرتبط است که باید به این نکته توجه کرد که بهداشت روان فراتر از فقدان یا نبود بیماری روانی است.
یکی دیگر از تعاریفی که برای سلامت روان بیان شده این است که فرد تعادل عاطفی و سازش اجتماعی داشته باشد و احساس راحتی و آسایش کند و بیماری روانی نداشته باشد.
گلدشتاین K GOLDSTEIN سلامت روانی را تعادل بین اعضا و محیط برای رسیدن به خودشکوفایی می داند.
مصطفی ملکیان، فیلسوف و متفکر معنوی و نظریه پرداز در حوزه علوم انسانی مانند فلسفه، دین، اخلاق، عرفان، روانشناسی و... افرادی با سلامت روان را دارای شش ویژگی می داند که این ویژگی ها عبارتند از:
عزت نفس
یعنی این که انسان، به لحاظ اخلاقی در هر مرتبه هم که باشد، نزد خود خفیف نباشد و خود را دارای ارزش بداند. فرق عزت نفس با تکبر در این است که عزت و خفت نفس اساسا در مقایسه خود با دیگری به دست نمی آید، بلکه فقط در نگاه به خود حاصل می شود، اما تکبر وقتی پیش می آید که انسان خود را با دیگری مقایسه کند. بنابراین، ممکن است انسان عزت نفس داشته باشد اما تکبر نداشته باشد، یعنی اصلا ثروت روانی و اخلاقی خود را بالاتر از دیگری نمی داند، اما همین مقدار را که دارد ارج می نهد. به عبارت دیگر، انسان در این حالت به بوده ها و داشته های روانی و اخلاقی خود ارج می نهد بدون این که آن ها را با دیگری مقایسه کند.
یکپارچگی روانشناختی
یعنی این که کل وجود انسان یک آهنگ را کوک کرده باشند. به عبارت دیگر، یعنی عقاید و باورها، احساسات و عواطف و هیجانات، خواسته ها، گفتار و کردار هر فرد که سازنده شخصیت و منش او هستند با هم هماهنگ باشند و به تعبیر خیلی جالب عیسی، خانه های درونش تجزیه نشوند.
خودفرمانروایی شخصی
یعنی انسان در مقام نظر و عمل تابع و تسلیم اقتضائات خود باشد، نه تابع و تسلیم اقتضائات دیگری. به عبارت دیگر، یعنی اگر انسان اتخاذ رأیی در مقام نظر و تصمیمی در مقابل عمل می کند واقعا مجموعه ادراک وجود او اقتضای این رأی یا تصمیم را داشته باشند.
خودشکوفایی
اگر انسان استعدادی را در خود دید سعی کند آن را شکوفا سازد و بالقوه گی هایش را بالفعل بسازد. البته درست است که، به قول روانشناسان رشد، هیچ انسانی نمی تواند همه استعدادهای خود را به فعلیت برساند اما لااقل آنقدر که می تواند بکند.
سازواری اجتماعی
یعنی انسان بتواند در جامعه ای که عقاید، احساسات و عواطف و هیجانات و خواسته ها هیچ کس در آن جامعه مثل او نیست با نرمی در کنار دیگران زندگی کند و به بیشترین حد ممکن زندگی مسالمت آمیز داشته باشد، نه این که اختلاف عقیده با دیگران باعث جدایی عاطفی شود و انسان با کوچک ترین تفاوت بگوید راه من از راه شما جداست و به این ترتیب خود را دچار انزوای روانشناختی کند.
