سلام نو – سرویس اقتصادی: آفت اقتصاد نفتی این روزها و در شرایطی که کشور درگیر تحریم های یکجانبه آمریکا است، بیش از پیش مشهود است. واقعیت این است که اگر رشد اقتصادی از نفت تبعیت کند ناگزیر وضعیت اقتصاد کشور به اراده داخل ارتباطی نخواهد داشت.
به گزارش سلام نو، وابستگی کشور به درآمدهای نفتی باعث می شود اقتصاد کشور به نرخ ارز سنجاق شود. کلیدواژه هایی امنیت اقتصادی و اقتصاد بدون نفت سالهاست که در کلام مسئولان ذکر می شود با این حال در عرصه عمل اتفاق خاصی نیفتاده است و هنوز هم اقتصاد نفتی بلای جان کشور است.
یکی از معضلات موجود در اقتصاد نفتی ایجاد بستر وسیع برای توزیع رانت و فساد در کشور است. مشکل اینجاست که جدا شدن از این اقتصاد تک محصولی زمان بر است و در کوتاه‌مدت اتفاق نمی‌افتد. برای تحقق این خواسته هم نیازمند استفاده از تمامی ظرفیت های موجود در اقتصاد کشور هستیم. متنوع سازی اقتصاد برای همه کشورهای تولیدکننده نفت یک ضرورت غیرقابل انکار است که در این بین رونق تولید بدون شک یکی از کارآمدترین راهکارها برای مقابله با این معضل است.
ظرفیت های اقتصادی قابل قبولی در کشور وجود دارد می توان عمده درآمد کشور را از محلی غیر از درآمد نفتی تامین کند. توسعه گردشگری و آی تی از جمله کارآمدترین راهکارها در این باره است. جلوگیری از فرار مالیاتی، بها دادن به استارت آپ ها، رونق تولید به معنای واقعی کلمه و ... باید در کشور پا بگیرد تا از آفت اقتصاد نفتی تا آنجا که ممکن است دور شویم. هرچند این مهم تنها با عزم و اراده همه دستگاه ها در کشور صورت می گیرد و نباید آن را منحصرا وظیفه دولت دانست.
کشوری مثل ترکیه در دو دهه اخیر رشد قابل توجهی در اقتصاد داشته است. این کشور بدون توان تولید یک بشکه نفت از نساجی، کشاورزی و گردشگری به عنوان مهم ترین منابع درآمدی ترکیه استفاده می کنند. هم اکنون اقتصاد کره جنوبی یازدهمین اقتصاد جهان و عضو گروه 20 و همچنین یازدهمین کشور در تولید ناخالصی است و تنها درآمد این کشور از صنعت خودروسازی است. درآمدی که بسیار بیشتر از درآمد نفتی ایران است. در این شرایط بسنده کردن به درآمدهای نفتی به نظر دوراندیشانه نباشد.
آمار و ارقام حکایت از آن دارد که سهم نفت در تولید ناخالص داخلی 10 درصد است هرچند این عدد خیلی قابل باور نیست و یقینا اتکای اقتصاد به نفت بیشتر از این عدد است. البته در حال حاضر تنها مشکل وابستگی به نفت نیست بلکه وابستگی به خام فروشی اهمیت بسیار بیشتری دارد . خام فروشی ها فرصت استفاده از درآمدهای ارزی قابل توجه ارزش افزوده یک کالا و صادرات آن را از کشور می گیرند.
خام فروشی آن قدر به کشور ضربه زده است که بسیاری از کارشناسان اقتصادی این نکته را مطرح کرده اند که ای کاش در کشور نفت نداشتیم. نکته عجیب و ناراحت کننده این است ما به عنوان کشوری که 4 دهه است در آماج حملات آمریکا و دیگر کشورها قرار داشته و داریم چرا نباید فکر جدی برای دوری از اقتصاد نفتی کرده باشیم.
علی سرزعیم، اقتصاددان در این باره معتقد است وقتی یک استخوان کج رشد می‌کند، برای درست شدن باید آن را بشکنید. حالا می‌توان سختی ها را فرصتی دانست که به دلیل اقدامات دشمن فروش نفت‌مان کم شود. باید این استخوان کج را بشکنیم و درست آن را شکل دهیم. این‌ها فرصت‌هایی است که از این شرایط می‌توان بدست آورد..
در حال حاضر راهکار جلوگیری از صادرات نفت خام، صادرات فراورده‌های آن است. فرآورده هایی که تحریم آن به آسانی تحریم نفت نیست. سناریوی دیگر هم افزایش مصرف درست و هدفمند نفت خام در داخل کشور و صادرات غیرمستقیم کالاهای نفتی است. در این بین نیاز است تمام درآمدهای نفتی در سرمایه گذاری های مولد مورد استفاده قرار گیرد و از واردات بی رویه به صورت جدی جلوگیری شود.
