سلام نو - سرویس اقتصادی: بعد از ده سال دوباره کوپن به اقتصاد ایران بازمی گردد. در حالی که چند ماهی است از گوشه و کنار اخباری مبنی بر بازگشت کوپن به اقتصاد کشور شنیده می شود امروز کمیسیون تلفیق خبر از موافقتش برای «کوپنی شدن» کالاهای اساسی داد.
به گزارش سلام نو، نمایندگان مجلس با اختصاص 14 میلیارد دلار برای تامین کالاهای اساسی و دارویی با نرخ ارز ترجیحی موافقت کرده اند و مصوب کردند که دولت از کوپن الکترونیکی برای تامین کالاهای اساسی استفاده کند.
در شرایطی که وضع اقتصادی کشور به واسطه تحریم، نوسانات ارزی و البته کاهش قدرت خرید مردم در سایه عدم مدیریت صحیح وضعیت نامساعدی دارد بازگشت به اقتصاد کوپنی موافقان بیشتری پیدا کرده است.
موافقان بازگشت کوپن به عرصه اقتصاد معتقدند در روزهایی که معیشت مردم با سختی ها و تنگناهای زیادی دست و پنجه نرم می کند یک لنگه کفش هم در بیابان نعمت است. در حال حاضر قشر کارگر و بعد از آن کارمندان در تامین نیازهای اولیه خود دچار مشکل شده اند. انتشار عکس صف های گوشت منجمد با قیمت ارزان تر که سروصدای زیادی به پا کرده است نشان از آن دارد که بازبینی سیاست های حمایتی نیاز جدی برای بهبود معیشت کسر قابل توجهی از اقشار مردم است.
در سال های سخت دفاع مقدس با همه مشکلاتی که وجود داشت خیال مردم از تامین کالاهای اساسی راحت بود. این در حالی است که در شرایط ثبات فعلی، التهابات اقتصادی باعث شده بسیاری از مردم در تامین ابتدایی ترین نیازهای زندگی خود با مشکلات جدی مواجه باشند.
در دوران جنگ بسیاری برای تخریب میرحسین موسوی شعار کوپنیسم یعنی کمونیسم را سر می دادند. بهزاد نبوی، سرپرست ستاد بسیج اقتصادی در دهه 60 می‌گوید: در تمام آن شرایط سهم کالاهای اساسی دست نخورد چون مشکل قحطی پیش می‌آمد. مجبور بودیم برای دفاع و زنده ماندن مردم سهم کالاها و دفاع را بدهیم.
ابتدای جنگ کالاهایی نظیر بنزین، برنج، روغن، قند، شکر، صابون، پودر شوینده، پنیر، تن ماهی، گوشت، مرغ و تخم‌مرغ شامل کوپن می شد. رفته رفته پس از پایان جنگ از تعداد این کالاها کم شد و تنها سه کالای روغن، شکر و برنج کوپنی باقی ماندند. این کاهش کوپن ها به صورت تدریجی برای کنترل کردن بازار و جلوگیری از شوک بازار انجام شد.
کوپن ها کارشان را نهایتا در سال 88 به پایان رساندند و حالا پس از ده سال قرار است با ساختار جدید دوباره مورد استفاده قرار بگیرد. کوپن های سابق قرار است جای خود را به کالابرگ های الکترونیکی بدهند تا از آنها برای تامین کالاهای اساسی مردم با نرخ ارز 4200 تومانی استفاده شود.
سیاست های دولت در اقتصاد با توفیق زیادی مواجه نبوده و حالا قرار است برای مهار بحران در وضعیت کنونی سیاست های جدیدی اتخاذ شود. دولت هنوز برنامه ای درباره جزئیات مبلغ و اینکه چگونه و تا چه مدتی کوپن الکترونیکی اجرا خواهد شد، ارائه نکرده است.
اقتصاددانان معتقد به بازار آزاد احیای کوپنیسم را به ضرر کشور می دانند. آنها می گویند کوپنیسم و تثبیت قیمت به تولید لطمه می‌زند. از سوی دیگر برخی اقتصاددان ها سیاست‌های تثبیتی و مدیریت متمرکز دولتی را راهکار عقلانی و منطقی برای کشور می دانند.
غنی نژاد، اقتصاددان در مخالفت شدید با احیای سیستم کوپنی گفته است: بازگشت به کوپن از رویکردهایی کاملاً ایدئولوژیک برخاسته است. این افراد که چنین پیشنهادهایی را مطرح می‌کنند به‌جای آنکه، راه‌حل مشکلات اقتصادی را در علم اقتصاد جست‌وجو کنند، راه‌حل را صرفاً در مدیریت متمرکز دولتی و جیره‌بندی می‌بینند.
عزیز آرمن، استاد دانشگاه از مدافعان توزیع کوپن در شرایط فعلی کشور معتقد است زمانی که اقتصاد با شوک های روانی در نوسان شدید قرار می گیرد دولت با توزیع کوپن می تواند مازاد تقاضای موجود در بازار را کنترل کند و به موازات آن سیاست های کلان برای کنترل تورم و نابسامانی اقتصادی نیز اجرا کند.
در شرایط نامساعد فعلی کشور به اعتقاد بسیاری از کارشناسان اقتصادی اگر چه بازگشت کوپن نمی تواند تاثیر خاصی بر اقتصاد کشور بگذارد اما کارکرد کوپن در برهه حساس کنونی این است که از آسیب پذیری بیشتر اقشار مختلف جامعه جلوگیری کند.
