سلام نو - سرویس سیاسی: این روزها فضای سیاسی و اقتصادی کشور متاثر از بررسی لوایح مرتبط با مبارزه با پولشویی و به طور خاص پالرمو و CFT است. این لوایح که پیش از این حامیانی در میان اعضای مجمع تشخیص مصلحت نظام داشت حالا حامیانی در حداقلی‌ترین شکل و تعداد ممکن دارد.
با این همه به نظر می‌رسد مجمع در یک دور راهی دشوار قرار دارد و نه مایل به پذیرش مسئولیت رد این لوایح است و نه شجاعت کافی برای پذیرش آن‌ها را دارد.
این وضعیت نه تنها باعث ایجاد برخی تنش‌های سیاسی شده بلکه کمک کرده تا شیب بحران اقتصاد تندتر شود، شیبی که تندتر شدنش فقط باعث افزایش فشار روی مردم است.
این روزها این پرسش مطرح است که اگر رییسی به جای روحانی رییس جمهور بود امروز این لوایح راحت‌تر تصویب نمی‌شد؟ با این وضعیت نامناسب اقتصاد آیا اصلاح طلبان و روحانی برای انتخابات پیش رو شانسی دارند؟ این فشارهای اقتصادی آیا رضا پهلوی را به یک اپوزسیون خطرناک تبدیل می‌کند؟
برای پاسخ به این سوالات با صادق زیباکلام استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران به گفت‌وگو نشستیم و در گپ و گفت کوتاهی که داشتیم به چالش‌های حال و آینده کشور پرداختیم. در ادامه گفت‌وگوی صادق زیبا کلام با سلام نو را بخوانید.
با توجه به وضعیت فعلی کشور وضعیت لوایح مرتبط با پولشویی در مجلس چگونه خواهد شد؟ آیا مجمع تشخیص حاضر می‌شود مسئولیت رد این لوایح را بپذیرد؟
خیر حاضر نمی‌شود. البته مشکل اساسی نظام این است که پیامد بسیاری از تصمیمات اساسی ما به خصوص در سیاست خارجی را نمی‌پذیرد. شما ببینید نه مجمع، نه شورای نگهبان و نه دیگر نهادهای بخش انتصابی حاکمیت هیچ وقت پاسخگوی سیاست‌ها و تصمیم‌هایی که اعمال می‌کنند نیستند و مشکل اصلی ما با این لوایح هم اکنون همین است.
فرض کنید در خراد 96 به جای حسن روحانی این ابراهیم رییسی بود که رییس جمهور می‌شد. آیا با این فرض امکان تصویب شدن این لوایح وجود داشت؟
قطعا همینطور است. شما ببینید در دوران آقای احمدی‌نژاد قوه قضاییه، مجمع تشخیص و مجلس نسبت به شخص ایشان و دولت ایشان برخورد منعطفی داشتند، در حالی که ما چنین انعطاف و همکاری‌ای را نه در دولت اول و نه در دولت دوم آقای روحانی نمی‌بینیم.
با این تفاسیر آیا امکان دارد در صورت به قدرت رسیدن یک رییس جمهور به اصطلاح انقلابی در سال 1400 شاهد یک نرمش قهرمانانه دیگر از نظام باشیم؟
آن چه که مسلم است این است که همیشه سخت‌گیری‌ها نسبت به دولت‌های غیر اصولگرا بیشتر بود، حتی در دولت آقای خاتمی ما شاهد بودیم جریان راست نسبت به مذاکره با اروپا هم سخت‌گیری داشت و حتی نسبت به گفت‌وگوی تمدن‌ها هم استقبال نکرد. در مجموع می‌توان گفت جریان اصولگرا با دولت‌هایی که در آن نقش کم‌تری داشت انقلابی‌تر برخورد کرد.
با این وضعیت آیا شانسی برای اصلاح طلبان در انتخابات مجلس قائل هستید؟
بعید به نظر می‌رسد با ادامه این مسیر اصلاح طلبان بتوانند بدنه اجتماعی خود را مجاب کنند که در انتخابات سال آینده شرکت کنند، چون ناامیدی که با انتخاب روحانی به وجود آمد هنوز وجود دارد و مردم اصلاح طلبان را مسئول انتخاب روحانی می‌دادند.
بسیاری از کسانی که در انتخابات اردیبهشت 96 شرکت کردند تمایلی به حضور در انتخابات نداشتند و اگر به پای صندوق آمدند و به روحانی رای دادند به خاطر تشویق و ترغیب اصلاح طلبان بود و حالا عملکرد روحانی به گونه‌ای است که مطلوب نیست و بعید است کسانی که دیروز با اکراه پای صندوق رفتند با این عملکرد حاضر شوند در زمستان آینده هم رای دهند.
با این اوصاف تکرار باخت گسترده اصلاح‌طلبان پس از سال 84 را محتمل می‌دانید؟
بله. با این وضعیت آن چه که پس از دوران خاتمی رخ داد و اصولگرایان مجلس، دولت و شورا را در دست گرفتند در آستانه تکرار شدن است. هرچند باید دید در عرصه خارجی اوضاع به چه صورت است؟ آیا ترامپ فشار را نگه می‌دارد؟ یا روحانی در داخل کاری می‌کند؟ اگر ترامپ فشار را همینطور حفظ کند و روحانی هم در داخل کاری نکند ماجرای مجلس هفتم برای مجلس یازدهم هم تکرار می‌شود و اصولگرایان بهارستان را فتح می‌کنند و بعد از آن احتمالا پیروز انتخابات ریاست جمهوری 1400 هم خواهند بود.
این روزها برخی از فتنه 98 سخن می‌گویند. با وضعیت فعلی آیا تکرار التهاباتی از جنس التهابات سال 88 یا دی ماه 96 را محتمل می‌دانید؟
رویدادهای پس از انتخابات 88 نشان داد نارضایتی عمیقی از عملکرد محافظه کاران در سطح جامعه وجود دارد. حوادث سال 96 هم نشان داد که اگر 88 قشر مرفه‌تر علیه اصولگرایان به میدان آمدند در 96 اقشار دیگر هم نشان دادند که نارضایتی اقتصادی گسترده‌ای دارند و مثل آتش زیر خاکستر هستند.
تحریم‌ها سال آینده را دشوار خواهد کرد و واقعا اکنون نمی‌توان گفت سال بعد چه خواهد شد. ما در سال 96 فهمیدیم به جز مطالبات سال 88 دهه هفتادی‌ها هم مطالباتی ناشی از سرخوردگی‌های اقتصادی دارند که مثل آتش زیر خاکستر است و اگر چاره‌ای اندیشه نشود در سال آینده هم بعید نیست شاهد اعتراضاتی از جنس اعتراضات دی ماه سال 96 باشیم.
در این وضعیت تحرکات رضا پهلوی علیه نظام را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
فکر نمی‌کنم او موفق به انجام کاری شود، در مجموع من فکر نمی‌کنم اپوزسیون خارج از کشور موفق شود کاری کند. به نظر من نگاه باید به داخل باشد و باید از امکانات داخل نظام برای گسترش دموکراسی و آزادی استفاده کنیم.
در پایان، چهره سیاسی سال 97 چه کسی است؟
به نظر من نه در داخل حکومت نه در خارج آن نمی‌توانم کسی را به عنوان چهره سیاسی سال معرفی کنم چون کسی حرکت خاصی انجام نداده است.
