پشت‌پرده لابی‌های بودجه‌/ گروگان‌گیری برای بودجه بیشتر!

سلام نو – سرویس اقتصادی: هر سال در نزدیکی های بستن بودجه سال بعد هر نهاد و شخص ذی نفوذی تلاش می کند تا با چانه زنی سهمی برای خود از بودجه کشور را فراهم کند. به تعبیر حسام الدین آشنا بودجه، مظهر تعارض و تفاوت ها در کشور و تجسم واقعی نظام قدرت است.

به گزارش سلام نو، ایراداتی که متوجه نظام بودجه ریزی در کشور بوده مربوط به سال های اخیر نیست، همان طور که تلاش برای رفع این ایرادات هم از همان ابتدای انقلاب محل بحث و گفت و گوی زیادی بوده است.

نکته مثبتی که در سال گذشته در رابطه با بودجه سال 97 وجود داشت انتشار جزئیاتی از بودجه بود که مردم را از بودجه های کلان بسیاری از نهادها آگاه ساخت. بودجه نهادهای فرهنگی بیش از همه بین مردم با واکنش همراه بود. مشخصا بودجه بیش از سیصد میلیارد تومانی جامعه المصطفی مورد انتقادات بسیاری قرار گرفت. نهادهای معاف از مالیات نیز برای خیلی از مردم این پرسش را ایجاد کرده بود که چه تفاوتی بین این نهادها با دیگر مجموعه ها وجود دارد.

در روزهایی که بحث بر سر بودجه سال آتی زیاد است، حسام الدین آشنا موضع گیری های متفاوتی در قبال بودجه داشته که بررسی آن می‌دهد که چه معضلاتی بر سر راه بستن بودجه در کشور وجود دارد. رئیس مرکز بررسی های استراتژیک ریاست جمهوری گفته است: در طول زمان ردیف‌ های بودجه ‌ای پایدار شده‌ اند. به این صورت که در ابتدا فردی با لابی، فشار، تماس و توافق یک بند در بودجه سالانه کشور به عنوان کمک به فلان موسسه باز کرد که در آغاز نیز اعتبار این بند 10 میلیون تومان بوده، اما به مرور زمان این بند و مبلغ اعتبار آن رشد کرده است. هر رییس جمهوری فکر کرده که دوستانی دارد و باید آنها را تقویت کند به همین دلیل نیز در بودجه ردیف ‌هایی برای حمایت از آنها قرار داده است.

آشنا همچنین با بیان اینکه پشت هر ردیف بودجه یک قبیله و یک پدر و مادر قرار دارد، گفته است: برخی کل بودجه دولت و کشور را به اسارت و گروگان می‌ گیرند تا تکلیف یک ردیف از بودجه که به طور مثال دولت بنا به دلایلی قصد دارد از پرداخت آن جلوگیری کند، معلوم شود.

مشاور رئیس جمهور در حالی از مسائل پشت پرده، پرده بر می دارد که سالهاست بسیاری از کارشناسان، بودجه کم آموزش و پرورش را یک آفت می دانند. در عین حال نهادی مثل صدا و سیما با ساختاری عریض و طویل با حداقل خروجی و بودجه ای کلان هیچ گاه نتوانسته متناسب با هزینه ای که برای این نهاد می شود، مثمر ثمر باشد.

بودجه و اولویت های کشور

بی راه نیست اگر نحوه بودجه ریزی را از مهم ترین مسائل اقتصاد کشور بدانیم. بسیاری معتقدند نظام بودجه ریزی ما نیازمند تغییر و تحول است. رئیس مجلس با تاکید بر لزوم اصلاح نظام بودجه ریزی گفته است: نیازمند اصلاح بودجه هستیم. باید بودجه بر اساس عملکرد باشد تا نتیجه واقعی حاصل شود. علی لاریجانی همچنین گفته است: نظام بودجه ریزی کشور قدیمی شده و باید بر اساس عملکرد روز باشد، دیوان محاسبات و مرکز پژوهش های مجلس در حال کار مستمر روی این موضوع هستند و طرحی به کمیسیون برنامه و بودجه داده شده است.

در بستن بودجه مهم ترین مساله توجه به اولویت های کشور است. طبیعتا سهم خواهی های بی مورد بدون توجه به نیازهای اساسی کشور و درک نکردن محدودیت‌ها در منابع موجود نه به مصلحت کشور است و نه به منافع ملی را تامین می‌کند. با این حال هنوز تا به سرانجام رسیدن بودجه سال آینده راه زیادی وجود دارد. در این مسیر نطق های پوپولیستی برخی نمایندگان مجلس و برخی اشخاص از نهادهای مختلف در کنار خواسته های استانی می تواند دولت را با محدودیت های زیادی رو به رو کرده و منجر به صرف حجم زیادی از درآمدهای نفتی شود. آن هم در شرایطی که باید اذعان داشت که شرایط نفتی ما نسبت به سال های قبل خیلی مساعد نیست.

در حالی که دولت قصد دارد هم حقوق کارمندان را تا 20 درصد بالا ببرد، هم بسته حمایتی به اقشار ضعیف تر بدهد، هم به یارانه دادن ادامه دهد، به نظر می رسد با توجه به ایراداتی که در نظام بودجه ریزی ما وجود دارد لازم است مجلس و دولت بیش از همه مراقب باشند تا اسیر رویکردهای پوپولیستی نشوند چرا که در این صورت کسری بودجه در سال آینده می تواند از آنچه تصور می شود به ما نزدیک تر باشد.