اخیراً آقای روحانی رئیس جمهور محترم در سخنرانی خود در دفاع از وضعیت فعلی اقتصاد فرمودند :ایران یکی از ارزان ترین کشورهای دنیاست .بر خود واجب دیدیم قدری در خصوص ارزانی دقیق تر صحبت کنیم . در مبانی اقتصاد فقر را به دو دسته فقر نسبی و فقر مطلق تقسیم می‌نمائیم . فقر نسبی را به ناتوانی در کسب استانداردهای لازم برای زندگی در جامعه‌ی فعلی تعریف کرده‌اند. فقر نسبی ناشی از اختلاف شدید درآمدی در یک جامعه است . فقر مطلق ناشی از فقدان منابع است ولی فقر نسبی ناشی از کمود منابع برای بخشی از جامعه جهت داشتن یک زندگی استاندارد است. در واقع فقر نسبی همان چیزی است که احساس فقر نامیده می‌شود. احساس فقر یا فقر احساسی زمانی شروع به رشد و نمو می‌کند که منابع بزرگی از ثروت در اختیار گروه کوچکی از افراد جامعه قرارگیرد و از بخشی از جامعه دریغ شود .
در فقر احساسی با افرادی رو به رو هستیم که ممکن است از لحاظ اقتصادی هیچ مشکلی نداشته باشند اما از زندگی خود رضایت خاطر مطلوب را کسب نکرده اند. اینجاست که اقتصاد میان رفاه و رضایت تفاوت قائل می‌شود. وقتی درآمد فردی یا خانواری افزایش می‌یابد این امکان بوجود می‌آید که از امکانات رفاهی بیشتری استفاده نمایند اما لزوماً به همان میزان رضایت خاطر افزایش نمی‌یابد.تحقیقات عملی نیز نشان می‌دهد آهنگ رشد شادی افراد از آهنگ رشد درآمد آنها کمتر است. همانطور که می‌دانیم تورم بر امنیت روانی اقتصاد اثر منفی بر جای می‌گذارد و بنیان‌های اخلاقی جامه را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
از آقای رئیس جمهور باید پرسید که هزینهی پایین بودن هزینهی زندگی در ایران چه قدر است ؟ به عبارتی این ارزانی به چه قیمتی برای اقتصاد ما حاصل شده؟
طی چند دهه‌ی بعد از انقلاب سیاست گذاران اقتصادی با دستکاری قیمت ارز و پائین نگه داشتن آن ایران را به بهشت واردات تبدیل کردند.بزرگ شدن بخش واردات به نحیف شدن بخش صنعت انجامید و اقتصاد ایران صنعت زدایی شد . این مسأله خود را در نرخ رشد اقتصاد نشان می‌دهد.متوسط نرخ رشد سالانه از 1358 تا 1396 معادل2/2% بوده است.بنابراین اقتصاد ایران تبدیل به یک اقتصاد توزیعی شد که از زایش و خلق ثروت ایستاد .
نکته مهم اینکه یک مقایسه ساده نشان می‌دهد که 5 کشوری که در صدر گران‌ترین کشورهای دنیا قراردارند (سوئیس،ایسلند،نروژ،دانمارک و سنگاپور)،در صدر برترین کشورهای دنیا از لحاظ شادی و کیفیت زندگی نیز قرار دارند.
هیچ ارزانی بی‌دلیل نیست. زندگی در ایران ایران به واسطه‌ی دستکاری قیمت‌ها توسط دولت و اخلال در نظام تخصیص بهینه و به تبع آن اتلاف منابع، ارزان شد. در واقع پول نفت را خوردیم و احساس کردیم داریم ارزان زندگی می کنیم. این است علت آنکه امروز تحریم ها اینگونه به اقشار مختلف جامعه فشار می آورد. وقتی منابع خدادادی مان را از ما بگیرند به تلاطم می افتم چون به مصرف آن بجور عادت کرده بودیم.
آقای رئیس جمهور، این ارزانی در ایران یکی از مهمترین مولفه‌های پائین آوردن کیفیت زندگی در ایران بوده است و بهای سنگینی برای آن داده ایم.
به قلم:
دکتر محمدرضا حسینی
اقتصاددان
