سلام نو – سرویس سیاسی: قریب به چهار دهه از مطرح کردن ایده شوراها توسط مرحوم آیت الله طالقانی می گذرد اما هنوز که هنوز است نهاد شورا آن طور که باید و شاید مورد توجه نیست و شوراها آن طور که انتظار می رفت، مرجعیت پیدا نکرده اند.
به گزارش سلام نو، دو ماه پس از پیروزی انقلاب خبری در رسانه های آن زمان منتشر شد که سر وصدای زیادی به پا کرد. در خبر آمده بود که آیت الله طالقانی تهران را ترک کرده است. او پس از بازداشت پسرانش، مجتبی و ابوالحسن در اعتراض به این مسئله تهران را به سمت شهسوار ترک کرد.
ماجرای قهر آیت‌الله طالقانی چه بود؟
از آیت الله طالقانی نقل شده است: " اگر بدون اجرا و رعایت قانون اقدامات خودسرانه توسط نیروهای خودسر انجام شود در آینده سنگ روی سنگ بند نخواهد شد. من می روم تا مسئولین متوجه خطر چنین رفتارهایی باشند."
محمدرضا مهدوی کنی، سرپرست کل کمیته های انقلاب در این باره گفته بود: این دستگیری از طرف کمیته‌های چهارده‌گانه و کمیته مرکزی انقلاب اسلامی نبوده و به وسیله افراد مسلح خاصی صورت گرفته است که هیچ ارتباطی با کمیته‌ها ندارند و هدفشان صرفا ایجاد تحریک و تفرقه است.
هر چه بود با وساطت مرحوم سید احمد خمینی، آیت الله طالقانی از شمال یکسره به قم رفت تا با امام دیدار کند. در آن دیدار مرحوم طالقانی راه حل مشکلات کشور را تشکیل شوراها عنوان کرد. طالقانی با تاسی به آیات شریفه " و شاورهم فی الامر" و " و امرهم شوری بینهم" معتقد بود باید با تشکیل شوراها زمام امور به دست مردم بیفتد.
سخنرانی تاریخی آیت‌الله طالقانی در رابطه با لزوم تشکیل شوراها
آیت الله طالقانی پس از دیدار با امام در مدرسه فیضیه قم یک سخنرانی تاریخی ایراد کرد. در بخش هایی از این سخنرانی آمده است: درباره مساله تشکیل انجمن های ایالتی و ولایتی بعضی ها به عللی مخالفت می کردند و یا تایید نمی کردند. بحمدلله شب گذشته با حضرت امام همین موضوع را بحث کردیم و چاره اندیشی بود که مردم بر سرنوشت خودشان که واقعا باید به دست بگیرند، حاکم باشند. ایشان امر فرمودند که باید تشکیل شود. هر که با این امر مخالفت کند مخالفت با شخصیت امام کرده است، مخالفت با مصلحت انقلاب کرده است"
ویژگی‌های شورای مطلوب طالقانی
مرحوم طالقانی در مدت زمان کوتاهی که پس از انقلاب زنده بود هر جا که دستش می رسید از شوراها می گفت و معتقد بود شورا از اساسی ترین مسائل اسلامی است. او در سخنرانی های خود گفته بود: " این شوراهای محلی موجب می‌شود که افراد و توده مردم که ناشناخته مانده‌اند استعدادهایشان را نشان بدهند. خداوند حتی به پیغمبرش با آن عظمت می گوید با این مردم مشورت کن، به اینها شخصیت بده، بدانند که مسوولیت دارند، متکی به شخص رهبرنباشند. " احسان شریعتی می گوید محصول خوانش طالقانی از قرآن، ارایه یک بدیل و نوعی نظام مردمسالاری شورایی بود.
طالقانی اگرچه تاسیس شوراها را به عنوان راهکاری برای رفع دشواری های ناشی از استبداد می دانست اما با درگذشت او در سال 58 دو دهه طول کشید تا اصل شوراها که در قانون اساسی هم از آن یاد شده احیا شود. سال 78 با تصمیم سید محمد خاتمی رئیس جمهور وقت، شوراهای شهر تشکیل شد و چندی پس از آن صحبت از شوراهای محلی شد.
با این وجود شوراها هنوز نتوانسته اند به معنای واقعی تصمیم ساز باشند و شهر را راهبری و هدایت کنند. مرحوم محمد بسته نگار در گفت و گو با شرق اظهار کرده بود: شورایی که آقای خاتمی تشکیل داد شورای مد نظر آیت‌الله طالقانی نبود. آیا ۱۵ نفر برای اداره شهری به وسعت تهران کافی است؟ مگر مسایل و مشکلات شرق تهران با معضلات غرب یکسان هستند؟ شمال و جنوب تهران مانند دو شهر متفاوت از یکدیگر مسایل و مشکلات مختلفی دارند. با شرایطی که امروز اعضای شورا انتخاب می‌شوند، عده‌ای فعال سیاسی و روشنفکر به شوراها راه پیدا می‌کنند. شورای مطلوب آقای طالقانی شورایی بود که در هر محله از اعضای همان محله تشکیل شود، نمایندگان این شوراهای محلی شوراهای شهر را تشکیل بدهند و نمایندگان شوراهای شهر، شوراهای استان را. یعنی حاکمیت از پایین به بالا.
در مشروح جلسات مجلس خبرگان در قانون اساسی آمده است که آیت الله طالقانی آن قدر به شورا اهمیت می داد که حتی معتقد بود نهادهایی همچون رادیو و تلویزیون نیز باید شورایی اداره شوند. نگاهی گذرا به آرای مرحوم طالقانی و آن چه امروز در کشور می گذرد می تواند گویای خیلی از مسائل باشد. شاید اگر آیت الله طالقانی عمرش کفاف می داد می توانست جلوی مخالفت با کسانی که نگران کم شدن نفوذ خود بر اثر تشکیل شوراها بودند را بگیرد امروز نهاد شوراها به گونه دیگری بود.
