سلام نو – سرویس سیاسی: اخیرا در یک میزگرد تلویزیونی که در شبکه تلویزیونی المیادین برگزار می‌شد دو کارشناس این برنامه خبری از تلاش پنج کشور مختلف برای مذاکره ایران و آمریکا دادند، تلاشی که منجر به سفر دونالد ترامپ به تهران شود.
به گفته مهمانان این برنامه رئیس جمهور آمریکا با این که از برجام خارج شده به شدت دنبال گرفتن موافقت ایران برای دیدار و گفت‌وگوی مستقیم است، اما تهران به آمریکا اعتماد ندارد و معتتقد است که واشنگتن به دنبال مذاکره برای مذاکره است و با این کار به دنبال مشروعیت‌بخشی به خود در منطقه است.
امیر موسوی دیپلمات پیشین ایران که در این برنامه حضور داشت با اشاره به تلاش آمریکا برای مذاکره گفت: طبق اطلاعی که دارم هفته گذشته پیامی از واشنگتن (از طریق واسطه‌هایی) رسید برای گفت‌وگوی مستقیم با آقای روحانی. حتی آقای ترامپ اعلام آمادگی کرده که به تهران سفر کند.
او تایید کرد که دو کشور عربی از جمله عمان و دو کشور اروپایی به همراه یک کشور در جنوب شرق آسیا پیام‌هایی را به تهران رسانده‌اند که ترامپ آماده مذاکره با روحانی است و حتی برای این دیدار حاضر است به تهران سفر کند.
ترامپ به دنبال چیست؟
اما اگر واقعا ترامپ حاضر باشد به تهران سفر کند و آن طور که موسوی گفته 12 شرط پمپئو را هم کنار گذاشته باشد ایران در واکنش به این تصمیم چه خواهد کرد؟
آن طور که مقامات ارشد جمهوری اسلامی ایران تاکنون اعلام کرده‌اند فعلا قصدی برای مذاکره با آمریکا ندارند و دنبال مذاکره برای مذاکره نیستند.
در یکی از آخرین موارد این دست از موضع گیری‌های علی شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی پس از بازگشت از افغانستان به خبرنگاران گفت: در افغانستان دو نماینده آمریکا به بنده مراجعه کردند و گفتند آمریکا می خواهد با شما مذاکره کند اما ایران با آنها مذاکره نخواهد کرد.
با این همه ترامپ به شدت عجله دارد تا مسئله مذاکره با ایران را به نقطه مشخصی برساند تا شاید بتواند از آن به عنوان برگ برنده‌ای در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا استفاده کند.
تهران آماده مذاکره می‌شود؟
با تمام مواضع محکم و جدی تهران این مواضع به معنای بی میلی تهران به مذاکره نیست، البته با شرط و شروط خاص خودش که بارها به طور غیرمستقیم آن را تبیین کرده است، از جمله بازگشت، یا حداقل احترام آمریکا، به برجام، احترام به نظام جمهوری اسلامی و وضعیت سیاسی ایران، کنار گذاشتن تحریم‌های اقتصادی و کنار کشیدن از پشت اپوزسیون‌هایی مثل مجاهدین خلق یا رضا پهلوی.
پیش ازاین و در ابتدای تحریم‌های جدید آمریکا اسحاق جهانگیری، معاون اول رییس جمهور و علی مطهری، نایب رییس مجلس گفته بودند که مردم مدتی شرایط جدید را تحمل کنند تا مشکلات حل شود. آنان تلویحا اشاره کرده بودند که اگر یک سال یا کمی بیشتر شرایط جدید را تحمل کنیم آمریکا به میز مذاکره باز می‌گردد.
حال نزدیک به یک سال از شرایط جدید می‌گذرد و به نظر می‌رسد نشانه‌های حداقلی مذاکره از تهران و واشنگتن به چشم می‌خورد. از جمله این نشانه‌های تاکید مقامات ایرانی به کشاندن آمریکا به سر میز مذاکره است.
در جدیدترین موضع‌گیری در این باره حشمت‌الله فلاحت پیشه، نماینده اصولگرای مجلس شورای اسلامی و رییس کمیسیون امنیت ملی به ایلنا گفت: بنده معتقدم که از بعد از راهپیمایی بزرگ ۲۲ بهمن ماه با سیاستی که توام با اصلاحات ضدفساد و مدیریت سازنده در داخل باشد و همچنین تعامل سازنده با دنیا غیر از آمریکا می‌توانیم به تدریج شرایطی را فراهم کنیم که آمریکایی‌ها به سمت مذاکره با ایران بیایند.
سوالی که اینجا مطرح است این است که با توجه به بدعهدی آمریکا آیا ایران حاضر است با چنین فاصله کمی دوباره دست به مذاکره‌ای با این کشور آن هم به شکل مستقیم بزند؟
به نظر می‌رسد رخ دادن چنین اتفاقی هرچند مشکل است، اما محال نیست، آن چنان که سیاستمداران و تصمیم‌گیران ایرانی در چهل سال گذشته هم ثابت کرده‌اند که برای بقا و کاهش فشارها حاضر به اتخاذ تصمیمات خاص و محکمی هستند.
از جمله این تصمیمات می‌توان به پذیرش قطنامه 598 و پایان جنگ توسط امام خمینی، باز شدن باب مذاکره مستقیم با آمریکا در مورد برجام و به نتیجه رسیدن آن و در نهایت عدم خروج از برجام آن هم بعد از خروج آمریکا اشاره کرد.
به نظر می‌رسد هرچه زمان جلوتر می‌رود عقلانیت و درایت در سیاست خارجی بیشتر نمایان می‌شود و واقع‌گرایی با غلبه بر آرمان‌گرایی تخیلی نقش بیشتری درتصمیمات سیاسی ایران در عرصه بین الملل بازی می‌کند.
با این پیش زمینه مذاکره مستقیم ایران و آمریکا دور از انتظار نیست، اما باید این را در نظر داشت لایه‌های قدرت در ایران و البته آمریکا منافع و علایق خود را مدنظر دارند.
در ایران گروهی به هیچ وجه مایل به مذاکره با آمریکا نیستند و گروهی دیگر به هیچ وجه مایل نیستند این مذاکره و امتیاز احتمال آن مانند برجام به حساب چهرهای چون حسن روحانی یا جواد ظریف گذاشته شود و تمایل دارند باب مذاکره احتمالی با ترامپ پس از ریاست جمهوری روحانی و در دوران رییس جمهوری نزدیک‌تر به آنان گشوده شود.
در آمریکا هم خود ترامپ مایل به مذاکره است، در حالی که بولتون با تمام وجود جنگ، نابودی نظام مستقر در ایران و پاره پاره شدن سرزمینی ایران را خواهان است. باید صبر کرد و دید دست آخر معادلات منطقه‌ای دست بالا را به مذاکره می‌دهد یا تقابل؟
