سلام نو – سرویس سیاسی: چهره محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه، در جلسه بررسی لایحه پالرمو در مجمع تشخیص مصلحت به نمادی از گفتمان دولت اعتدال تبدیل شد که این روزها تحت فشار است، گفتمانی که به ویژه در حوزه سیاست خارجی با فشارهای هدف‌مند و برنامه ریزی شده رقبا نیز رو به رو است.
پرسشی که این روزها پیش روی ناظران سیاسی قرار دارد این است که آیا به پایان دوران جواد ظریف در سیاست خارجی جمهوری اسلامی نزدیک می‌شویم؟ ظریفی که پرونده هسته‌ای ایران را به نتیجه رساند، برجام را به ارمغان آورد و گفت‌وگو و تعامل با دنیا را به دکترین سیاست خارجی ایران تبدیل کرد این روزها دوران سختی را از سر می‌گذراند و هر روز بیش از روز پیش افول می‌کند.
نخستین پرسشی که این روزها پیش روی ما قرار می‌گیرد این است که آیا افول حسن روحانی و ظریف منجر به ظهور مجدد سعید جلیلی و یارانش خواهد شد؟
پایان دوران اعتدال فرا خواهد رسید
اردشیر سنایی، کارشناس روابط بین الملل و استاد دانشگاه در گفت‌وگو با سلام نو با تایید افول اعتدالیون می‌گوید: من معتقدم مجموعه‌ای از عوامل داخلی و خارجی دست به دست هم خواهد و باعث خواهد شد تا پایان دوران اعتدال فرا برسد و این پایان منجر به این شود تا در انتخابات ریاست جمهوری سال 1400 شاهد ظهور گفتمان جدیدی باشیم که پیش زمینه آن را احتمالا در انتخابات مجلس آینده خواهیم دید.
وی با اشاره عوامل موثر در افول گفتمان اعتدال گفت: به نتیجه نرسیدن برجام و تلاش ترامپ برای جلوگیری از عملیاتی شدن آن بدون آمریکا در کنار نگاه خوش بینانه ما به اروپا از جمله مهم‌ترین عوامل پایان دهنده به گفتمان اعتدال خواهد بود.
این استاد دانشگاه در ادامه گفت: ما فکر می‌کردیم می‌توان اروپا را در برابر آمریکا تصور کرد و بیش از اندازه به توان اروپا در برابر آمریکا امیدوار بودیم، در حالی که در آینده خواهیم دید اروپا نه تمایل چندانی و نه توان چندانی برای ایستادن در برابر آمریکا به ویژه آمریکای ترامپ ندارد.
وی با اشاره به دیگر عوامل تعضیف کننده گفتمان دولت در عرصه بین المللی و داخلی گفت: چین و روسیه هم آن‌چنان که ما فکر کردیم و فکر می‌کنیم توان و تمایل مقابله با غرب به خاطر حفظ برجام را ندارند. این عوامل را بگذاریم کنار مجموعه‌ای از عوامل داخلی از جمله مدیریت و تصمیمات غیر منطقی و غیرعالمانه‌ای که توسط دولت دوازدهم صورت گرفت.
شاهد دوره‌ای از تنش‌های شدید و انزوای بین المللی ایران خواهیم بود
سنایی در ادامه با بیان اینکه در این شرایط احتمال ظهور یک گفتمان جدید وجود دارد، گفت: بر مبنای همین تحولات من گمان می‌کنم در ابتدا در انتخابات مجلس 98 و بعد در انتخابات ریاست جمهری 1400 شاهد ظهور گفتمان جدیدی خواهیم بود که البته بعید به نظر می‌رسد چهره‌هایی که به عنوان نماد گفتمان مقاومت مشهورند پرچمدار آن باشند، بلکه چهره‌هایی با بازنگری در مواضع پیشین این گفتمان ظهور خواهند کرد.
وی گفت: من معتقدم تفکر و اندیشه اعتدال کنار خواهد رفت و چهره‌هایی جدید با تفکراتی ظهور خواهند کرد و اساسا گفتمان غالب در سال 1400 ظهور خواهد کرد که دست روی همین نقاط ضعف میگذارد.
این استاد دانشگاه در تحلیل ویژگی‌های این گفتمان گفت: نقاط ضعف دولت به خصوص در حوزه اقتصاد باعث ظهور چهره‌های جدیدی خواهد شد که با شعارهای عوام پسندانه دنبال جلب رای طبقه متوسط رو به پایین می‌روند، طبقه‌ای که در دولت اخیر با رشد رو به رو بوده و رای قابل توجهی هم دارد.
وی در پاسخ به این سوال که شیوه احتمالی این گفتمان در تعامل با دنیای چگونه خواهد بود، گفت: این که بخواهیم از هم اکنون درباره آینده صحبت کنیم کمی زود است ولی به نظر می‌رسد با این گفتمان دوره‌ای از تنش‌های شدید، تقابل با نظام بین الملل و انزوای بین المللی ایران را شاهد خواهیم بود، دوره‌ای که می‌تواند فشارهایی به مراتب شدیدتر از دوره 84 تا 92 را به کشور وارد کند.
سنایی در ادامه با اشاره به اینکه این معادله یک سویه نخواهد بود، گفت: باید طرف مقابل را هم دید و دوره ترامپ و پسا ترامپ را هم در نظر گرفت ولی علی القاعده دیگر نباید شاهد حرف‌های دولت یازدهم و دوازدهم مبنی بر تعامل سازنده با جهان باشیم.
تیم روحانی نمی‌تواند تغییر خاصی در شرایط ایجاد کند
این استاد دانشگاه با بعید دانستن تغییر جدی در شرایط موجود گفت: بعید می‌دانم بتوان انتظار برگ برنده‌ای را از روحانی داشت. سیر حوادث را که نگاه می‌کنیم از 92 به این سو تا وقتی به برجام می‌رسیم شاهد یک اوج هستیم ولی پس از برجام شیب نزولی‌ای شکل گرفت که با آمدن ترامپ این شیب تشدید شد و امروز هم هم‌چنان در حال رشد است و بعید به نظر می‌رسد تیم روحانی بتواند تغییری در شرایط ایجاد کند.
وی در ادامه گفت: اگر هم از سوی ایران بخواهد کاری صورت بگیرد باید به طرف مقابل هم نگاه کرد. ما در آن سوی میز ترامپ را با نوعی خاص از تفکر ملی‌گرایی داریم آن هم با تیمی عجیب‌تر از خودش که برنامه‌های مشخصی درباره جمهوری اسلامی دارند که دور نمای مثبت در این عرصه را مورد تردید جدی قرار می‌دهد.
سنایی در انتها در پاسخ به این پرسش که آیا می‌توان انتظار تغییر رفتار کلان از نظام تصمیم‌گیری در حوزه سیاست خارج را داشت یا خیر، گفت: آن روز که ترامپ روی کار آمد من گفتم حتی با ترامپ هم می‌شود تعامل کرد و مذاکره کرد و نباید فرصت ترامپ را از دست داد چون با توجه به سابقه‌اش حاضر به مذاکره و گفت‌وگو و تعامل می‌شود. چنین آدمی با این ویژگی‌هایی امکان مذاکره دارد چون بیش از محتوای مذاکره دنبال ظواهر مذاکره است ولی امروز شرایط ما در حال پیچیده شدن است و در این شرایط هر چه پیش‌تر می‌رویم امکان نرمش کم‌تر می‌شود.
