در بین تمام رخدادهای سیاسی پیرامون ایران انتخابات ریاست جمهوری افغانستان احتمالا یکی از مهم‌ترین و البته ناشناخته‌ترین رخدادهاست. انتخابات ریاست جمهوری افغانستان همیشه از جنجالی‌ترین انتخابات‌های منطقه بوده که علاه بر رقابت داخلی صحنه کشاکش رقبای منطقه‌ای هم بوده است.
سابقه انتخابات ریاست جمهوری افغانستان و اساسا ریاست جمهوری در افغانستان به دهه 70 باز می‌گردد، هرچند در آن دوران ریاست جمهوری انتخابی نبود. اولین رئیس‌جمهور افغانستان ژنرال محمد داوودخان در سال ۱۹۷۳ بود که قدرت پادشاهی را از پسرکاکایش (پسرعمویش) محمد ظاهر شاه در یک کودتای غیرخشونت‌آمیز گرفته بود. او در سال ۱۹۷۸ توسط اعضای حزب دموکراتیک خلق افغانستان ترور شد و نورمحمد تَرَکی به عنوان رئیس‌جمهور مقرر گشت. در طول دهه ۸۰ و ۹۰ میلادی، کشور توسط چندین رئیس‌جمهور مختلف اداره می‌شد که شامل حفیظ‌الله امین، ببرک کارمل، دکتر محمد نجیب الله و برهان‌الدین ربانی همراه با بسیاری دیگر می‌شدند.
آغاز انتخابات ریاست جمهوری افغانستان
اولین انتخابات ریاست جمهوری افغانستان در سال 1383 برگزار شد و مردم این کشور برای نخستین بار پای صندوق‌های رای آمدند تا رییس جمهور خود را انتخاب کنند.
این انتخابات قرار بود در تاریخ ۱۵ تیر ۱۳۸۳ برگزار شود اما برای دو بار این انتخابات به تعویق افتاد. یک بار در ماه شهریور و بار دیگر به ماه مهر. طبق ماده شصت قانون اساسی جمهوری اسلامی افغانستان، به همراه رئیس‌جمهور دو فرد دیگر به عنوان معاون رئیس‌جمهور نامزد شدند.
حامد کرزای با کسب 55 درصد آرا پیروز اولین انتخابات ریاست جمهوری افغانستان بود. این انتخابات هرچند انتخابات کم شاعبه‌ای نبود و امکان تقلب در آن وجود داشت، اما به هرشکل گام نخست در شکل گیری دمکراسی برای افغانها بود. حامد کرزای در دوران جهاد (جنگ افغانها با اشغالگران شوروی) در پاکستان، در مدارس مجاهدین افغان فعالیتهای آموزشی داشت. با روی کار آمدن دولت مجاهدین در سال ۱۹۹۲، کرزی معاون وزیر خارجه این کشور شد. در سال‌های آخر حکومت طالبان، کرزی به جمع مخالفان این گروه پیوست و مبارزات مسلحانه با طالبان را آغاز کرد.
کرزی در کنار عبدالستار سیرت (از حقوقدانان زمان محمد ظاهرشاه)، از گزینه‌های گروه‌های مذاکره کننده افغان در کنفرانس بن در آلمان بود، که سرانجام، در این کنفرانس، به ریاست دولت موقت افغانستان برگزیده شد؛ نخستین دولتی که پس از طالبان روی کار آمد.
دومین دوره انتخابات ریاست جمهوری افغانستان
دومین دوره انتخابات ریاست جمهوری افغانستان در ۲۹ مرداد ۱۳۸۸ و نزدیک به انتخابات بحث برانگیز ایران برگزار شد. شاید برای همین است این انتخابات آنچنان که باید و شاید مورد توجه قرار نگرفت.
این انتخابات صحنه رقابت حامد کرزای، رییس جمهور، و عبدالله عبدالله مجاهد با سابقه افغان بود. عبدالله عبدالله وزیر امور خارجه دولت حامد کرزی بین سال‌های ۲۰۰۱ تا ۲۰۰۶ بود. از یاران نزدیک احمد شاه مسعود قهرمان ملی افغانستان بود. او در دوران نبرد با طالبان، به‌عنوان سخنگوی ائتلاف شمال و پل ارتباطی آنان با جهان شناخته می‌شد
در ابتدا میزان آرای حامد کرزای حدود پنجاه و پنج درصد آرای واجدین شرایط اعلام شد ولی با برررسی تقلب در انتخابات آراء کرزای به زیر پنجاه درصد رسید و انتخابات به دور دوم کشید، عبدالله عبدالله اعلام کرد که در اعتراض به عملکرد نادرست حکومت و عملکرد نادرست کمیسیون انتخابات، در انتخابات شرکت نخواهد کرد و در نتیجه کرزی رئیس‌جمهور منتخب اعلام شد.
باز هم عبدالله عبدالله باز هم انتخابات ریاست جمهوری افغانستان
کنار کشیدن از انتخابات ریاست جمهوری افغانستان پایان کار عبدالله عبدالله نبود. او بار دیگر به عرصه رقابت انتخابات ریاست جمهوری افغانستان بازگشت و این بار با اشرف غنی وارد رقایتی جدی شد.
سومین انتخابات ریاست جمهوری افغانستان با مخالفت گسترده و اتهام تقلب از سوی عبدالله همراه شد و او نتیجهٔ انتخابات را نپذیرفت. در نهایت و در چند ماه کش‌مکش و توافق‌های گوناگون سرانجام با بازشماری رای‌ها و با پادرمیانی حامد کرزی رئیس‌جمهور و شخصیت‌های جهادی عبدالله و غنی توافق کردند که برنده رئیس‌جمهور شود و فرد پیشنهادی نامزد رقیب با موافقت او رئیس اجرایی که پس از دو سال به نخست‌وزیری تغییر یابد.
دور نخست هم‌زمان با انتخابات شوراهای ولایتی (استانی) در تاریخ ۱۶ حمل در سراسر افغانستان برگزار شد که از میان ۸ نامزد عبدالله با ۴۵٪ با غنی با ۳۲٪ رای‌ها به دور دوم رفتند؛ در این دور زلمی رسول و عبدرب رسول سیاف سوم و چهارم شدند. از میان ۱۱ نامزد سه تن کناره‌گیری کرده‌بودند. از ۷ میلیون شرکت‌کننده حدود ۶۴ درصد رای‌دهندگان مرد و ۳۶ درصد زن بودند.
در دور دوم بسیاری از مقامات و کاندیدان انتخاباتی از عبدالله حمایت کردند، از جمله زلمی رسول و تیم انتخابات رسول سیاف و نیز رئیس مجلس نمایندگان و مجلس سنا. رسول سیاف سردار عبدالرشید دوستم را برای معاون اولی در کنار خود داشت. این دور انتخابات در ۲۴ سرطان برگزار شد.
طالبان این انتخابات را تحریم کرده حملات متعددی را در روزهای قبل از انتخابات و در طول انتخابات ترتیب داد و در برخی مناطق که طالبان قدرت بیشتری دارند اصلاً انتخابات برگزار نشد. با این وجود برگزاری دور نخست این انتخابات بسیار رضایتبخش‌تر از انتخابات سال ۸۸ بود که تنها ۳۸ درصد افراد واجدان شرایط در آن شرکت کردند.
تقلب انتخابات ریاست جمهوری افغانستان
در دور دوم انتخابات ریاست جمهوری افغانستان اوضاع فرق کرد.. طبق نتیجهٔ کمیسیون مستقل انتخابات یک میلیون بیش از دور نخست در انتخابات شرکت کرده‌بودند. در میانهٔ شمارش آرا که رای غنی از عبدالله پیش بود، عبدالله با اعلام تقلب و درخواست مداخلهٔ سازمان ملل ارتباط خود با کمیسیون مستقل انتخابات را قطع کرد.
عبدالله مدارکی را منتشر کرد که باعث شد برخی مقامات بلندپایهٔ کمیسیون انتخابات استعفا کنند. پس از اعلام نتیجهٔ ابتدایی و پیروزی غنی با اختلاف ۱۳٪، عبدالله نتیجه را نپذیرفت و خود را پیروز قطعی انتخابات خواند و اعلام کرد زیر بار تقلب نخواهد رفت. سازمان ملل خواسته‌بود که رای‌های تقلبی از رای‌های پاک جدا شود. رئیس کمیسیون انتخابات نیز تقلب را تأیید کرد و گفت که رای‌های تقلبی را جدا خواهند کرد. در حالی که عبدالله گفته ۲٫۵ میلیون رای ساختگی است.
در نهایت با پا در میانی جان کری، وزیر خارجه وقت ایالات متحده آمریکا، دو طرف رضایت به تقسیم قدرت دادند. قرار شد طرف پیروزی رییس جمهور و رییس شورای وزیران باشد و طرف دیگر رییس هیات اجرایی را پیشنهاد دهد. با این توافق و بدون اعلام تعداد آرا اشرف غنی رییس جمهور تازه افغانستان شد.
دور آینده انتخابات ریاست جمهوری افغانستان در سال 1398 و تحت نظر کمیته انتخابات این کشور برگزار خواهد شد. تاریخ برگزالری این انتخابات فعلا 31 فروردین 1396 است.
