اگر این علائم را دارید به سرطان مغز استخوان مبتلا شده اید؟

مغز استخوان یک بافت اسفنجی است که داخل تعدادی از استخوان‌ها از جمله مفصل ران و استخوان ران وجود دارد. مغز استخوان در بر دارنده سلول‌های بنیادی است که به انواع سلول‌های خونی موجود در بدن توسعه پیدا می‌کند، مانند:

• گلبول‌های قرمز که وظیفه انتقال اکسیژن و دی اکسید کربن را به سراسر بدن دارند.

• گلبول‌های سفید که مسئولیت مقابله با عفونت‌ها را دارند.

• پلاکت‌ها که به لخته شدن خون کمک می‌کنند.

بدن هر فرد معمولا این گلبول‌ها را هنگام نیاز تولید می‌کند، همانند زمانی که گلبول‌های قبلی از بین می‌روند. برخی مواقع این سلول‌ها با سرعت بسیار بالایی و یا به صورت غیر طبیعی رشد می‌کنند که آن را به نام سرطان مغز استخوان می‌شناسند.

سرطان مغز استخوان براساس نوع سلول‌های آسیب‌دیده دسته‌بندی می‌شود:

۱. مولتیپل میلوما

مولتیپل میلوما گونه‌ای از سرطان است که در پلاسماسل‌ها اتفاق می‌افتد. پلاسماسل‌ها در مغز استخوان ساخته می‌شوند.

۲. لوکمیا

لوکمیا سرطان‌های گلبول سفید هستند. برخی مواقع این نوع سرطان‌ها می‌توانند در انواع گلبول‌ها نمایان شوند.

لوکمیاهای حاد سرطان‌هایی با رشد سریع و لوکمیاهای مزمن سرطان‌هایی با رشد آهسته هستند. چندین گونه مختلف لوکمیا وجود دارد:

• لوسمی حاد لنفاوی (ALL): این نوع لوکمیا در کودکان بیشتر از بزرگ‌سالان شایع است.

• لوسمی حاد مغز استخوان (AML): این نوع لوکمیا در بزرگ‌سالان شایع‌تر است، در حالی که در کودکان هم ممکن است اتفاق بیفتد.

• لوسمی مزمن لنفاوی (CLL): این نوع لوکمیا در لنفوسیت‌ها (نوعی گلبول سفید) دیده می‌شود و در بزرگ‌سالان شایع‌تر است.

• لوسمی مزمن مغز استخوان (CML): این نوع لوکمیا کمیاب است که در مغز استخوان آغاز می‌شود و به خون و سایر بافت‌های بدن گسترش می‌یابد.

• لوسمی مزمن میلومونوسیتیک (CMML): این نوع لوکمیا در آن دسته از سلول‌های مغز استخوان یافت می‌شود که دیگر گلبول‌ها را می‌سازند. به طور عمده بزرگ‌سالان را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

• لوسمی اطفال: لوسمی اطفال شایع‌ترین نوع سرطان است که کودکان و نوجوانان را درگیر می‌کند. در بسیاری موارد لوسمی اطفال ALL یا AML هستند.

علائمی که فرد مبتلا به بیماری تجربه می‌کند، براساس نوع سرطان و اینکه در چه مرحله‌ای قرار دارد و چه میزان تهاجمی است، تفاوت دارند.

نشانه‌های مولتیپل میلوما عبارت‌اند از:

• درد یا شکستگی‌های استخوان

• خستگی

• افزایش عفونت

• تغییر در تعداد دفعات ادرار

• سر گیجه

• تشنگی

• حالت تهوع یا استفراغ

• کاهش وزن

علائم لوکمیا عبارت‌اند از:

• ضعف

• خستگی

• تنگی نفس

• تب

• درد استخوان

• کاهش وزن

• تعریق شبانه

• بزرگ شدن غدد لنفاوی یا طحال

• عفونت‌های مکرر

• چهره رنگ پریده

• کبودی مکرر و بدون دلیل

• خونریزی طولانی زخم‌های کوچک

• بدن درد

نشانه‌های لنفوم شبیه به نشانه‌های لوکمیا هستند؛ اما ممکن است شامل موارد زیر باشد که عبارت‌اند از:

• سرفه مزمن

• خارش پوست

• عرق شبانه

• خستگی

• تب

• درد غده لنفاوی پس از مصرف الکل

• بزرگ شدن غدد لنفاوی

• کاهش اشتها

• شکم درد

• جوش یا غدد پوستی

• احساس پر شدن یا پف کردن از طحال بزرگ شده

در صورتی که یک فرد در حال تجربه چنین نشانه‌هایی است، باید فورا برای معاینه به پزشک مراجعه کند.

آزمایش‌هایی که برای تشخیص سرطان مغز استخوان انجام می‌شوند، عبارت‌اند از:

• آزمایش خون و ادرار: آزمایش خون یا ادرار می‌تواند پروتئین خاصی را که با مولتیپل میلوما در ارتباط است، مشخص کند. آزمایش خون می‌تواند عملکرد کلیه، سطح الکترولیت یا سایر سطوح گلبولی را هم بررسی کند.

• آسپیراسیون مغز استخوان: پزشک‌ها از سوزن مخصوصی استفاده می‌کنند تا یکی از استخوان‌ها را برای نمونه‌گیری از مغز استخوان سوراخ کنند و نمونه کوچکی را بردارند. یک متخصص این نمونه را زیر میکروسکوپ بررسی و ارزیابی می‌کند و به دنبال سلول‌های غیر طبیعی یا سرطانی می‌گردد. این نمونه‌گیری به منظور به حداقل رساندن ناراحتی یا درد با بیهوشی انجام می‌شود.

• آزمایش‌های تصویربرداری: اشعه اکس، اسکن توموگرافی کامپیوتری (CT)، تصویرسازی تشدید مغناطیسی (MRI) و اسکن برش‌نگاری با گسیل پوزیترون (PET) می‌توانند برای یافتن استخوان‌های غیر طبیعی یا آسیب دیده مورد استفاده قرار می‌گیرند.

این آزمایش‌ها در طول دوره درمان نیز به طور متوالی انجام می‌شوند تا چگونگی روند درمان یا چگونگی پیشرفت بیماری کنترل شود.

درمان سرطان مغز استخوان بسیار منحصر به فرد است و به عوامل فراوانی از جمله میزان پیشرفت سرطان و سلامت عمومی فرد مبتلا بستگی دارد.

درمان می‌تواند به منظور مغلوب کردن بیماری، جلوگیری از انتشار یا برخی مواقع صرفا برای به‌حداقل رساندن علائم استفاده شود تا فرد راحت‌تر باشد.

هنگامی که دیگر هیچ سلول غیر طبیعی در خون یا مغز استخوان وجود نداشته باشد، می‌توان گفت که فرد مورد نظر بهبود یافته است.

انواع درمان سرطان مغز استخوان عبارت‌اند از:

۱ – شیمی درمانی

در شیمی درمانی از داروها برای از بین بردن سرطان یا جلوگیری از پیشرفت و گسترش آن استفاده می‌کنند. انواع گوناگونی از درمان‌های شیمی درمانی وجود دارند.

۲ - پیوند مغز استخوان (سلول‌های بنیادی)

پیوند مغز استخوان هم یکی از گزینه‌ها در برخی از موارد محسوب می‌شود؛ اما تمامی بیماران نمی‌توانند از این نوع درمان بهره ببرند. در این درمان شیمی درمانی در دُزهای بالا روی فرد مبتلا انجام می‌شود تا بخش‌های آسیب دیده و سلول‌های سرطانی از بین بروند؛ سپس سلول‌های پیوندی به صورت وریدی به فرد بیمار تزریق شود.

۳ - پرتو درمانی

این درمان شامل اِعمال پرتو مستقیم به سلول‌های سرطانی است که برای جلوگیری از تکثیر آن‌ها صورت می‌گیرد.

پزشک یا انکولوژیست پس از تشخیص سرطان مغز استخوان درباره گزینه‌های پیش‌ رو درمانی با بیمار صحبت می‌کند و یک طرح درمان را ارائه می‌دهد. ممکن است این برنامه به صورت دوره‌ای نیاز به تجدید نظر داشته باشد که به چگونگی واکنش سرطان به درمان و چگونگی واکنش فرد به داروها بستگی دارد.

پس از تشخیص سرطان مغز استخوان چشم‌انداز موجود از هر فردی به فرد دیگر متفاوت است. بسیاری از افراد با تشخیص زود هنگام واکنش خوبی به درمان نشان می‌دهند و پس از بهبودی هم سال‌های سال پس از رهایی از سرطان به زندگی ادامه می‌دهند.

در موارد دیگر که سرطان تهاجمی است، ممکن است واکنش خوبی به درمان نشان داده نشود. علاوه‌بر این هم سرطان و هم درمان‌های سرطان می‌توانند عواقب خطرناکی همچون عفونت شدید یا نارسایی کلیه را به دنبال داشته باشند.

تحقیقات سرطان دائم در حال توسعه و یافتن درمان‌های جدید و داروهای امیدوارکننده است. برای گزینه‌های مختلف درمان باید پزشک متخصص را ملاقات کنید.