سلام نو _ سرویس گردشگری: آسبادهای حوض‌دار نیز یکی دیگر از جاهای دیدنی زابل هستند که ما را به ۲۸۰۰ سال پیش می‌برند، یعنی هنگامی که مردم این شهر با به‌کارگیری نیروی باد، گندم و ذرت انبار غله سیستان امروزی را آسیاب می‌کردند.
وزش بادهای دائمی در این منطقه در کنار بادهای ۱۲۰ روزه، وجود چنین ساختمان‌هایی را عملی ساخته است.
در حال حاضر دو عدد از این مکان‌های زیبا بازسازی شده و مرمت آسبادهای دیگر نیز در برنامه وجود دارد.
جالب است بدانید که بعضی از این آسبادها دو طبقه هستند که خود نمونه‌ای از عظمت هنر معماری و مهندسی در ۲۸۰۰ سال پیش است. برای بازدید از این بخش باید به ۵۵ کیلومتری جاده زابل به سیستان در حوالی شهر سوخته بروید.
آشنایی با آسبادهای حوض دار
آسبادها در منطقه گردشگری «حوض‌دار» در نزدیکی شهر سوخته قرار گرفته، به طوری که گردشگر با یک ساعت کویر نوردی می‌تواند نمادی از زندگی نظامند در ۲۸۰۰ سال قبل را تاریخی مشاهده کند.
آسبادهای منطقه سیستان نمادی از زندگی نظامند در ۲۸۰۰ سال قبل در منطقه «حوض‌دار» در فاصله هفت کیلومتری جنوب شهر سوخته بقایای شهر قدیمی که از دوران ساسانیان شکل گرفته و تا زمان صفویه به زندگی ادامه وجود آسبادها در کنار قلعه‌ها، بقایای معماری مسکونی، وجود نظام‌مند انتقال آب و کشاورزی و بوده و نشان از تمدن غنی در این محل بوده که حد فاصل بین سیستان و دیگر نقاط استان و استان‌های همجوار بوده که در این میان میراث فرهنگی استان اقدام به ثبت این آسبادها در فهرست آثار ملی کرده است.
روزگار بهره‌گیری از نیروی باد مشخص نیست لیکن به گواه تاریخ و برخی از محققان داخلی و خارجی ایرانیان (سیستانیان) نخستین انسان‌هایی بودند که باد را مهار کردند و از آن به عنوان محرک سنگ و چرخ چاه بهره‌گرفتند.
بی گمان خاستگاه نخستین آسبادها منطقه سیستان انبار غله ایران است، این آسبادها در گذشته و در چندین هزار سال پیش ساخته شده است.
با این وجود بسیاری بر این باور هستند که کشور هلند با وجود آسبادهای بسیار زادگاه آسبادها است، این در حالیست که گذشته این آسبادها به ۳۵ سال پیش بر می‌گردد در حالی که آسبادهای ایران به ۲ هزار و ۸۰۰ سال پیش بر می‌گردد.
سرزمین سیستان بادهای معروف ۱۲۰ روزه را دارد که به طور قطع همین امر منطقه را به فکر بهره‌گیری از این نیرو انداخته و موجب اختراع آسیای بادی در دور دست تاریخ در این بخش از سرزمین ایران شده است.
با فرض اینکه مبدا وزش بادها از پیامبر (ص) است نخست در سرحد ایران و افغانستان ظاهر می‌شود و سریع‌ترین جریان آن در سیستان است.
ویژگی‌های جالب آسبادهای حوض دار
در حدود ۱۰۰ سال پیش اختراع آسبادها در سیستان برای عالم شناخته شده بود که از راه افغانستان، چین و هند و اسپانیا و فرانسه و پرتقال رفته و تنها در ساخت آن تغییراتی شامل شده است.
در زمینه سیستان و آسبادها می‌گویند: سیستان سرزمین شن و باد است و باد آسیاب‌ها را در می‌آورد همچنین استخری در جای می‌نویسد: در آنجا بادهای شدید می‌وزد و زمینی حاصل خیز و آب فراوان که از کوه‌های هندوکش افغانستان واسطه آرد کردن گندم و در جای ذرت شکل گرفته است.
دو مورد از این آسبادها را مورد مرمت و بازسازی قرار داده و در طرح احیا، یکی از آسبادها به عنوان موزه باد یاد شده است که درراستای برنامه کاری معاونت میراث فرهنگی راه‌اندازی شده است.
از دیگر اقداماتی که در دست بررسی و اقدام است تهیه پروپزال برای ایجاد پایگاه آسبادها در سیستان است که تخصص و پژوهش در این مورد بپردازد.
یکی دیگر از خصوصیات آسبادهای سیستان دو طبقه بودن برخی از آنها است که میتوان در منطقه میان کنگی سیستان آنها را مشاهده کرد.
وجود سنگ آسیاب از محوطه‌هایی مانند شهر سوخته، زاهدان کهنه، آتشکده کرکوکشف شده و گواه این امر است.
نوع آسبادهای سیستان به شکل عمودی و افقی است.
آس بادها به لحاظ کالبدی کامل مرمت شده و معماری خاصی را در منطقه تاریخی نمایان کرده و این نشان هوش و تفکر مردم به منظور استفاده بهینه از انرژی باد است.
آنها از نظر اندازه در مقیاس‌های کوچک و بزرگ بوده‌اند که این تفاوت در اندازه‌ها با توجه به سطح درآمد مردم آن زمان بوده است.
جهت قرار گیری این آسبادها در گذشته طوری بوده که در راستای بادهای ۱۲۰ روزه قرار داشته که معمار توانسته به بهترین نحو باد خشن را برای چرخاندن سنگ بزرگ آس‌باد توسط پره‌ها کنترل کند.
آسبادها به لحاظ مساحت با هم متفاوتند و در فاصله‌های کوتاه از هم بنا شده‌اند که این نشان از یک اقتصاد پویا در منطقه حوض‌دار در گذشته‌ای نه چندان دور خبر می‌دهد.
وجود این آس‌بادی‌ها به تعداد فراوان علاوه بر اینکه نشان از اقتصادی پویا و فعال در این منطقه دارد، اثبات می‌کند که این منطقه واقعا روزی انبار غله ایران بوده است.
آسبادها در منطقه تاریخی و گردشگری «حوض‌دار» در ۵۵ کیلومتری جاده زابل به زاهدان و در نزدیکی شهر سوخته قرار گرفته، به طوری که گردشگر با یک ساعت کویر نوردی می‌تواند تلفیقی از معماری و باستان شناسی را در دوره‌های مختلف تاریخی مشاهده کند.
نظر شما