سلام نو _ سرویس گردشگری: مسجد جامع میبد یزد از نظر بسیاری از معماران و باستان شناسان یکی از کهن ترین مناطقی است که اهالی این شهرستان در زمان های دور در آن تجمع و سکونت می کردند.
آنان قدمت این مجموعه را به ۷۰۰۰ سال تخمین زده اند و دلیل از اینکه گفتیم مجموعه این است که در این مسجد تعدادی مسجد دیگر قرار دارد و همچون دژی مستحکم، مسئولیت برقراری امنیت و آسایش ساکنانش را به عهده داشته است.
اثری تاریخی که امروزه با وجود گذشت قرون بسیار، همچنان استوار و باشکوه، با کوله باری از خاطرات تلخ و شیرین گذشتگان، چشم امید به فردای روشن آیندگان دوخته است.
در این شهرستان، علاوه بر نارین قلعه در این شهرستان جاذبه های گردشگری دیگری نظیر عمارات ارزشمند دیگری همچون برج کبوترخان، آتشکده ی حسن‌آباد، مجموعه ی کاروانی رباط، پیر چراغ و نارین قلعه نیز وجود دارد که همگی جزئی از فرهنگ و تاریخ این شهرستان با قدمت هستند.
درباره مسجد جامع میبد
مسجد جامع میبد مجموعه ای از بناهای مذهبی است که در میدان مرکزی شارستان قدیم میبد ساخته شده است و شریان های اصلی شهر که در واقع چهار راسته منشعب از چهار دروازه قدیم شهربوده است در محل مسجد جامع با هم تلاقی داشتند.
کاوشهای اخیر باستان شناسی نشانه هایی از معماری ویژه مساجد اولیه اسلامی را در این مجموعه نشان می دهد.
مسجد جامع شهرستان میبد، مجموعه عماراتی است از تعدادی مسجد که با معماری صورت گرفته در هر بخش ویژگیها و فضاهای متنوعی دارد.
با توجه به مستندات تاریخی این بنا یکی از قدیمی ترین مساجد تمدن اسلام بشمار میرود که سازندگان این اثر تاریخی، پیکره و پایه های نخستین آن را در قرن دوم هجری بنا نهاده اند.
به مرور زمان، معماران و طراحان دوران گذشته، اقدام به ترمیم یا اضافه کردن بخش های مختلف آن کردند تا مسجدی با معماری، ساختار و ترکیب کنونی برای آیندگان به یادگار بماند.
از مهم ترین ویژگی های این عمارت می توان به دوران اوج استفاده از آن اشاره نمود که طبق کاوش های انجام شده توسط باستان شناسان، به قرون هفتم تا نهم هجری قمری باز می گردد.
در این دوران گرم خانه مسجد توسط معماران و هنرمندان حکومت آل بویه و ایوان و گنبد اصلی آن به وسیله استادکاران فرمانروایی آل مظفر (مورخان معتقدند که آغاز حکومت آل مظفر در شهرستان میبد صورت گرفته است) احداث شده است.
از اقداماتی که در ساخت و ساز این عمارت ارزشمند صورت گرفته می توان به تغییر طرح فضا و نقشه اولیه مسجد جامع اشاره کرد که در طی قرون مختلف شکل گرفته است.
پرواضح است که با سیر تحولات اجتماعی و فرهنگی، بسیاری از علوم نیز دچار تغییر و تحول اساسی شد که معماری ایرانی را نیز شامل می شود.
مسجد جامع میبد یزد نیز از این قاعده مستثنی نبوده و بارها مورد مرمت یا تغییر بخشی از بنا قرار گرفته است به گونه ای که نقشه اولیه‌ی مسجد از صورت شبستان به مسجدی گنبدی شکل همراه با ایوان، تغییر یافت و پس از آن به سمت غرب وسعت داده شد.
این اقدام باعث شد تا صحن این بنای ارزشمند از فضای بیشتری نسبت به قبل برخوردار شود. همچنین سازندگان و طراحان این مجموعه، مناره های رفیع و قطور را در قسمت پایانی شمال مسجد به آن اضافه نمودند.
این در حالی است که بسیاری از مورخان، دوران پس از قرن هفتم هجری را، زمان اوج تغییرات ایجاد شده توسط هنرمندان ایران معرفی کرده اند.
از دید آنها، بیشترین و در عین حال اساسی ترین ساخت و ساز که منجر به گسترش و وسعت کنونی مسجد شده است، در دوران پس از قرن هفتم هجری انجام شده است.
چند بخش زیبا و دیدنی مسجد جامع میبد
مسجد جامع میبد مساحتی حدود سه هزار متر مربع دارد که شامل بخش‌هایی همچون گنبدخانه، چند شبستان از جمله شبستان زمستانه (گرم‌خانه) و شبستان تابستانه، ایوان، چندین ورودی، هشتی، مسجد حسنعلی، مسجد امام حسن (ع) و بخش‌های دیگر می‌شود.
مسجد جامع میبد یزد از جمله مساجد ایوان‌دار استان یزد به حساب می‌آید که نقشه و طرح این نوع بناها در استان یزد بسیار رایج و مرسوم بود.
با توجه به تغییرات و تعمیراتی که در بخش‌های مختلف ساختمان اولیه مسجد جامع میبد صورت گرفته، جهت قبله نسبت به جهت قبله مسجد اولیه دچار انحراف شده است.
برخی از کارشناسان معماری و باستان‌شناسان معتقدند که این مجموعه تاریخی باشکوه و ارزشمند از بخش‌های دیگری همچون کاروان‌سرا و آب‌انبار نیز برخوردار بوده که متاسفانه این فضاها امروزه از بین رفته و هیچ اثری از آنها باقی نمانده است.
بخش تابستانه
معمار این اثر کهن، گنبدخانه، شبستان‌های کناری و نیز ایوان عظیم و رفیع آن را به‌عنوان مکانی برای استفاده در فصل گرما و مشهور به بخش تابستانه احداث کرده بود که در جهت قبله قرار داشتند.
گرم‌خانه
در قسمت‌های دیگر مسجد، شبستان‌های زمستان معروف به گرم‌خانه تعبیه شده که از ویژگی‌های آن می‌توان به در ورودی اصلی با سردر نسبتا رفیع اشاره کرد.
این بخش از سمت کوچه شرقی و با عبور از محوطه هشتی به صحن مسجد منتهی می‌شود. با گذشت زمان و الحاق بخش‌هایی به این مجموعه، وسعت آن افزایش یافته و جمعیت بیشتری از مردم را در خود جای می‌دهد.
مسجد حاجی حسنعلی
مسجد حاجی حسنعلی که از لحاظ وسعت بسیار کوچک‌تر از مسجد اصلی ساخته شده است، در بخش شمال شرقی مجموعه مشاهده می‌شود. سازندگان و هنرمندان مسجد جامع میبد، صحنی متشکل از طاق‌نما را نیز برای این مسجد کوچک در نظر گرفته بودند.
مسجد امام حسن (ع)
مسجد دیگری که از آن به مسجد امام حسن (ع) یاد می‌کنند، در بخش شمال غربی مجموعه قرار گرفته که از گنبدخانه و تعدادی شبستان برخوردار است.
این عمارت در قسمت غرب و شرق، دو ردیف شبستان و در بخش شمال، یک ردیف شبستان دارد. ورودی این مسجد که به مسجد حسنی نیز شناخته می‌شود، در قسمت شمال شبستان احداث شده است.
مسجدی در غرب مجموعه
در گذشته در قسمت غربی مجموعه، مسجدی وجود داشته که امروزه هیچ‌گونه آثاری از آن بر جا نمانده است.
به نظر می‌رسد که سازندگان این مجموعه باشکوه، ساختمان و بنای اولیه مسجد را با مصالحی همچون خشت و گل احداث کرده بودند؛ چراکه با توجه به کاوش‌ها و بقایای بخش‌های مختلف آن، مصالح دیگری مشاهده نشده است.
نظر شما