به گزارش سلام نو جشن دیگان یکم نخستین روز از هر ماه است که به نام “اورمزد” یا اهورامزدا نامگذاری شده و برابر با یکم دی ماه است.
دومین جشن دیگان دی به آذر نام دارد و در گاهشماری زرتشتی، هشتم دی ماه است.
سومین جشن دیگان، دی به مهر نام داردو در گاهشماری زرتشتی، پانزدهم دی ماه است.
در هر ماه سه روز با نام «دی» شناخته می شود. برای باز شناختن هر یک از این سه روز، نام روز پس از آن به واژه ی دی داده می شود مثلا فردای روز دی بآذر روز آذر است.
دی به دین نام جشن دیگان چهارم است که به معنای آفریننده وجدان می باشد و در گاهشماری زرتشتی، بیست و سوم دی ماه است که در گاهشماری امروز ایران به روز ۱۷ دی ماه می افتد.
بین هر «دی روز»، ۷ روز فاصله بوده و به همین خاطر بسیاری فکر می کنند که گاهشمار زرتشتی «روزهای هفته» داشته است.
جشن های ماهانه با آداب و تشریفات فراوان برگزار می شد و در این روزها مردم به نیایش همگانی و استراحت می پرداختند.
همه جشن های ماهانه به خصوص جشن دیگان چهارم با سرور و شادی و نیایش اهورامزدا همراه بود.
در این جشن مردم پس از نیایش همگانی، جشن را آغاز کرده و خوراکی هایی تهیه می کردند و در کنار هم روز را می گذراندند.
امروزه زرتشتیان در برخی از شهرها و روستاها، یکی از روزهای دی در ماه دی یا همه آن را جشن می گیرند.
جشن دیگان؛ جشن آفرینش زیبایی
روز اول ماه دی که مصادف است با اولین روز فصل زمستان، روزی ویژه است زیرا شب قبل آن شب یلدا و شب چله ایرانیان است و ایرانیان در مناطق مختلف تمام طول شب را به خوشگذرانی و دورهمی و داستان سرایی مشغول بوده اند و با انواع خوردنی و خوراکی شب خود را صبح کرده‌اند و در نتیجه در اولین روز فصل زمستان با شادی مضاعفی همراه می‌شوند.
ایرانیان باستان به منظور این که خوشی شب یلدا را نیز بهتر حس کنند روز دیگان را هم جشن میگیرند و در این روز به استراحت می‌پردازند تا خستگی شب یلدا به طور کامل از آن‌ها بر طرف شود و خوشی آن‌ها نیز کامل گردد. از این جهت جشن دیگان بسیار مورد استقبال ایرانیان است و در این روز بزرگ پادشاهان و حاکمان با مردم دیدار میکردند.
جشن دیگان از جمله جشن‌هایی است که برای ایرانیان از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است، با ورود به فصل زمستان و فصل سرما فضای طبیعت دلگیر و سرد میشود و جشن و سرور می‌تواند این سرما را تبدیل به گرمایی دلپذیر کند.
همانطور که گفته شد علاوه بر روز اول دی ماه که به نام خداوند یعنی اورمزد است، روزهای هشتم، پانزدهم و بیست و سوم ماه دی نیز به ترتیب مصادف میشود با دوم دی ماه هجری خورشیدی، روز نهم دی هجری خورشیدی و روز هفدهم دی هجری خورشیدی.
در ایران باستان رسم بود، هر روزی را که نام ماه با نام روز یکی شود جشن بگیرند و در آن روز شادی کنند. روزهایی مانند جشن فروردینگان، تیرگان، مهرگان، آذرگان و ... به این طریق در هر ماه یک روز به این نام‌ها اختصاص داشته است و مردم به این بهانه آن روز را به جشن می‌پرداختند.
اما در ماه دی که سر آغاز فصل زمستان نیز است ۴ روز از ماه با نام دی همراه شده است و دلیل آن نیز اهمیت نام دی است که تنها اسمی است که در میان اسامی ماه‌ها، نام یکی از صفات خداوند است. بنابراین این ماه از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و جشن دیگان که پس از شب چله برگزار میشود بسیار خاطره انگیز و دلنشین است.
علت اختلاف ماه‌ها تقویم باستانی با تقویم شمسی نیز دلیل وجود ۶ ماه ۳۱ روزه در تقویم شمسی است، در حالی که در در تقویم باستانی تمام ماه‌ها ۳۰ روزه لحاظ شده‌اند و در نتیجه آن روز هشتم دی در تقویم زرتشتی و باستانی با روز دوم دی هجری شمسی مقارن است.
همچنین زرتشتیان معتقدند که این ۴ روز (یعنی اورمزد (هورمزد) و نام سه دی دیگر یکی بر نام، یکی بر گاه، یکی بر دین و دیگری بر زمان دلالت دارد) همیشه بوده‌اند و فنا ناپذیرند.
دی به دین روز
در گاهشماری ایران باستان غیر از روز اول هر ماه که هرمزد روز نامیده میشود، سه روز دیگر به نام اهورامزدا است که به‌صورت دی آمده و برای باز شناختن هر یک از این سه روز به نام روز بعد الحاق شده و دی به آذر (روز هشتم)، دی به مهر (روز پانزدهم) و دی به دین (روز بیست و سوم) گفته میشود. دی یکی از نام‌های اهورامزداست و در اوستا به‌صورت دَثوش یا دَدوش یا دَذوه صفت و به معنی آفریننده آمده است.
روز هشتم، پانزدهم و بیست و سوم ماه دی برای آنکه نام این روزها با نام ماه یکی شده، اعیاد دانسته می‌شد.
ایرانیان باستان همواره شیفته شادی و جشن بوده‌اند و این جشن‌ها را با روشنایی و شید (نور) می‌آراستند. در تاریخ ایران باستان ۳۶ جشن داشتیم. آنان خورشید را نماد نیکی می‌دانستند و در جشن‌هایشان آن را ستایش میکردند.
«دی» (اوستایی:«دَثوش») به چم (:معنی) پروردگار، دادار، آفریننده و جهاندار زیبایی‌ها است. در گاه شماری زرتشتی، روز نخست هر ماه اورمزد روز نامیده میشود، سه روز دیگر به نام اهورامزدای بی‌همتاست که به واژه‌ی دی آمده و از آن سخن گفته شده است.
در هر ماه سه روز با نام «دی» شناخته میشود. روزهای هشتم، پانزدهم و بیست و سوم ماه زرتشتی به نام «دی» است مانند دی به آذر، روز هشتم هر ماه، دی به مهر، روز پانزدهم از هرماه، دی به دین، روز بیست و سوم از هر ماه. برای باز شناختن هر یک از این سه روز، نام روز پس از آن به واژه‌ی دی پیوند داده شده است برای نمونه فردای روز دی بآذر روز آذر است.
پیام تبریک برای روز جشن به دین روز
روز دی است خیز و بیار ای نگار می
ای ترک، می بیار که ترکی گرفت دی
می ده برطل و جام که در بزم خسروی
بنشست شاه شاد ملک ارسلان به می
درباره جشن دیگان
از سال ۱۷۳۸ قبل از میلاد یعنی در حدود ۳۷۴۶ سال پیش، یکم دی ماه را با نام " روز خور " یا " دی گان " می شناسند؛ روزی که خورشید دوباره بعد از بلندترین شب سال طلوع می کند و باز به دنیا زندگی می بخشد. اگر بخواهیم نام دی را تفسیر کنیم به اینگونه است که : "دی" از مصدر "دا" به معنای آفریدن ، ساختن و همچنین بخشیدن است که در اوستا و پارسی باستانی این چنین معنی شده.
"دی" یعنی خالق و آفریننده که منظور از آن اهورامزدا، خدای بزرگ در ادیان زرتشتی میباشد، به همین دلیل دی ماه برای زرتشتیان باستان از اهمیت بسیاری برخوردار بوده و در گذشته کنار هم جمع شده و اهورامزدا را به شکرانه این ماه و بزرگی ویگانگی اش میستایند تا خداوند ، اهالی ایران زمین را در این ماه سرد یاری و حفاظت کند.
جشن دیگان در ایران باستان
جالب است بدانید که دی یکی از صفات برجسته خداوند بوده است و از اولین روزی که وارد ماه دی میشویم جشنی به این مناسبت میگیرند.
از آنجایی که ایرانیان باستان همیشه ترسی از شب ، ترس از ظلمت وهمچنین ترس از بلندترین شب سال و اینکه شاید هیچگاه طلوع خورشید را نبینند، درشبانگاه شب را به اسم شب یلدا در کنار بزرگان جشن میگیرند و در صبحگاه نیز روز یکم دی ماه را "روز خور" یا دی گان مینامند و آن روز را نیز تعطیل میکردند.
روزهای ماه دی و نامگذاری دیگان
جشن دیگان و این سه روز برای ایرانیان از اهمیت بسیار بالایی برخوردار بوده ، به این صورت است که :
- اولین روز دی ماه که (اورمزد) نامیده میشود = اولین روزجشن دیگان و خرم روز
- روز هشتم دی ماه (دی به آذر روز) دومین جشن دیگان
- روز پانزدهم : دی به مهر روز : سومین جشن دیگان : جشن تبیکان
- و در روز بیست وسوم دی ماه: دی به دین روز : چهارمین جشن دیگان میباشد.
تفاوت تقویم زرتشتی و ایرانی
در ماه دی سه جشن نیایشی است که در ستایش اهورامزدا صورت میگیرد. علت اختلاف روزها در به این صورت است که همه ماه های زرتشتی سی روزهستند و این در حالی هست که در تقویم رسمی کشور شش ماه و سی و یک روز داریم.
این چهار روز در دی ماه هورمزد و سی دی نامیده شده اند، یکی برنام ، یکی برگاه و دیگری بردین پایه گذاری شده اندو از گذشته تا به امروز بر همین پایه بوده اند.
ویژگی‌های جالب جشن دیگان
بسیاری از دانشمندان از این که «دی» نخستین ماه سال نبوده است، اظهار شگفتی کرده‌اند. به نظر بسیاری از آنان، از جمله مارکوارت، دانشمند آلمانی، در اصل چنین نبوده و انتظار می‌رود که اهورامزدا جای برجسته‌ای را در سال تقبّل کند، یا در آغاز یا در وسط.
گایگر دیگر دانشمند آلمانی معتقد است که ماه دی در آغاز یا زمانی در دوره ساسانیان است و مصادف با اعتدال بهاری بوده است و به همین دلیل در این ماه جشن دیگان برگزار می‌شده است.
«آرتور کریستن سن» ،دانشمند دانمارکی، از مجموع نظریاتی که در خصوص تقویم ایرانی ارائه شده، نتیجه میگیرد که ایرانیان دو تقویم سالیانه داشته‌اند.
یکی سال عامه که از انقلاب تابستانی آغاز می‌شده و نخستین ماه آن فروردین بوده و دی، یعنی ماه دهم، از اعتدال بهاری شروع می‌شده و یکی سال دینی که مانند سال بابلیان از اعتدال بهاری آغاز می‌شده و در نتیجه، نخستین ماه آن دی یعنی ماه آفریدگار و اول دی، یعنی خرم روز، روز اول آن بوده است.
ماه دی در هر دو تقویم نخستین ماه سال بوده. بعدها با تلفیق دو تقویم، تقویم جدیدی به دست آمد که سال در آن از اول فروردین آغاز می‌شد و مانند سال عامه، این تاریخ با اعتدال بهاری برابر به شمار می‌آمد، به طوری که آغاز نجومی سال دینی حفظ می‌شد.
به هر حال، مسئله تقویم ایرانیان به دلایل مختلف از جمله مراعات نکردن کبیسه و برخی جابه‌جایی‌های تقویمی یا احتمال وجود دو نوع تقویم، امروزه به مسئله‌ای پیچیده برای دانشمندان تبدیل شده است.
به خصوص که در منابع قدیم اشاراتی که به برخی ماه‌ها میشود با آب و هوای امروزی آن ماه‌ها مطابقت نمی‌کند و گاه بسیار گیج‌کننده است. اما آنچه اهمیت دارد، باقی ماندن این تقویم با همان نام‌های اعتقادی آن است.
نام‌هایی که مفاهیم آن با اعتقادات ایرانیان مسلمان نیز هماهنگ بوده و حفظ شده است. نام «دی» (=آفریننده)، صفت خدای تعالی، چه در آغاز سال بوده و چه حالا در سردترین ماه سال، به هر حال نام خود را در تقویم رسمی ایرانیان حفظ کرده است. ماهی که تقدس آن با نام خدا و همچنین با سالگرد آفرینش چهارپای مفید مطابق با اعتقادات زرتشتی کامل میشود.
به جز سه جشن دیگان، جشن دیگری به نام «مِدیاریم گاه» به معنای «میان سال» در این ماه برگزار می‌شد معروف به گاهانبار پنجم که به یادبود آفرینش چهارپایان بوده است. این جشن از روز دی به مهر (۱۵ دی مطابق با نهم دی در تقویم رسمی) به مدت پنج روز برگزار می‌شد و یکی از اعمال آن، فراهم کردن انبار زمستان برای دام‌ها بوده است.
بیرونی علاوه بر جشن دیگان جشن دیگری را هم در روز پیش از آغاز گاهانبار پنجم، روز چهارده دی ماه (مطابق با ۸ دی در تقویم رسمی) که روز «گوش» باشد، ثبت کرده است به نام «سیر شور». این جشن را مرتبط با سوگواری عمومی برای مرگ جمشید، پادشاه آرمانی ایران می‌دانند.
در این روز مردم سیر می‌خورند و آب انگور می‌نوشند و سبزیجات را با گوشت می‌پزند و با این کار، خود را از شیطان حفظ می‌کنند. دلیل این جشن این بود که مردم می‌خواستند که از اندوهی که پس از کشته شدن جمشید بر آنان رسیده بود، و سوگند خورده بودند که به هیچ چربی دست نزنند، خویش را برهانند و این رسم در میان آنان برجای ماند و با آن غذا از بیماری‌هایی که از ارواح بد ناشی میشود، خود را شفا می‌بخشند.
اهورا مزدا کیست
اگر نگاهی به تاریخ کشورمان داشته باشیم، نام آیین «زرتشت» را به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین و برجسته‌ترین ادیان الهی می‌بینیم که در کشور تبلیغ می‌شده است. در این آیین، زرتشت خود را به‌عنوان پیامبری مبعوث از سوی «اهورامزدا» معرفی می‌کند. زرتشت پیامبری یکتاپرست است که از میان خدایان متعدد آریاییان آن دوران، تنها یک خداوندگار را که سرور و برتر از بقیه است، برمی‌گزیند و آن خدا را «اهورامزدا» خطاب می‌کند.
اهوزامزدا در آیین زرتشتی، دقیقا هم‌عرض با «خدای واحد» در ادیان دیگر است. نکته جالب این است که ویژگی‌های ذکرشده برای اهورامزدا در «اوستا و گاتا» (کتب مقدس زرتشتیان) شباهت‌های بسیاری با ویژگی‌های خداوند یکتا در کتب مقدس دیگر ادیات دارد.
با توجه به آموزه‌های زرتشت، اهورامزدا خدایی حکیم و برتر است؛ خالق آسمان‌ها و زمین که بسیار مهربان است و ضمن سلطه بر اسرار آشکار و نهان، تک تک موجودات حاضر در این دنیا را آفریده است.
طبق آموزه‌های زرتشت، اهورامزدا خالق تمام زیبایی‌ها و خوبی‌ها است که در برابر او، اهریمن یا «مینویا» قرار میگیرد که آفریننده تمام زشتی‌ها و پلشتی‌ها است؛ خدای ظلمت.
زرتشت که پیامبر آیین زرتشتی بود، نه‌تنها سایر خدایان باستانی را کنار زد و اهورامزدا را به‌عنوان تنها خداوندگار عالم معرفی کرد، بلکه در راستای تبلیغ و شناساندن اهورامزدا به مردم دنیا، مسیر زندگی خودش را شکل داد. در تقویم اوستایی ایرانیان باستان، اولین روز از هر ماه، بنام اهورامزدا ثبت شده است.
آموزه‌های زرشتی، اهورامزدا را والاترین مقام جهان هستی معرفی می‌کند. خداوندگاری بی‌مانند و آفریننده همه‌چیز که در بالاترین نقطه از جهان هستی ساکن است. در ادبیات ایران باستان از اهورامزدا به‌عنوان یک شخص «مذکر» یاد شده است.
تا پیش از اهورامزدا، ایرانیان باستان به‌این باور اعتقادی نداشتند که یک «خدا» می‌تواند از همه کارهای طبیعت بربیاید و همه چیز را خلق کرده باشد.
واژه «اهورامزدا» مرکب از واژه هندوایرانی «اهوره» و واژه اوستایی «مزدا» است که معنی سرور و دانا را می‌دهد.
ترکیب اهوره و مزدا در کتاب اوستا به‌صورت اهورامزدا آمده است. این نام در کتب و متون پهلوی به‌شکل‌های «اهورمزد» و «هرمز» نگاشته شده و در سنگ‌نبشته‌های پادشاهان هخامنشی می‌توان نام «ائورمزده» را دید که به این ماهیت اآسمانی و الهی نسبت داده شده است.
این واژه هم‌تراز با «زئوس» و «ژوپیتر» در اساطیر یونانی و رومی است و در فرهنگ‌های فارسی با معنی «برجیس و زاوش» به‌معنی «سیاره مشتری» ترجمه شده است.
معنی اصلی اهورامزدا، «سرورِ دانا» است. نامی که به خدای بزرگ ایرانیان باستان و زرتشتیان که خالق آسمان‌ها و زمین است، نسبت داده میشود.
جهانی که در آن زندگی می‌کنیم، صحنه تقابل نیکی‌ها و بدی‌ها است. از تقابل قطب‌های مثبت و منفی در ریزترین مقیاس‌های اتمی گرفته تا رویارویی ایدئولوژی‌های مختلف در عرصه‌های جهانی و نبرد خیر و شر در قصه‌ها، همگی از جوهره زندگانی ما در این دنیا استخراج شده‌اند؛ رویارویی خیر و شر.
تقریبا هیچ آیین و مسلکی را نمی‌توان پیدا کرد که چنین مسئله‌ای در آن مطرح نشده باشد. رویارویی «اهورامزدا و اهریمن» نیز از این جنس تقابل‌ها و مبارزه‌ها است.
بر اساس اعتقادات و آموزه‌های زرتشت، اهورامزدا که سرلوحه خوبی‌ها و پاکی‌ها است، از آغاز دنیا، درگیر یک نبرد عظیم با «اهریمن» بوده است؛ که در آیین زرتشت آن را با نام‌هایی مثل «انگره مینو» و «روح ویرانگر» هم می‌شناسند.
اهورامزدا و اهریمن دو روح هم‌زاد هستند؛ با این حال، اهریمن یک موجودیت به‌خصوص است که پس از سقوط از جایگاه پیشین خود، حالا به تقابل با اهورامزدا برخاسته و در نقطه مقابل یگانه ایزد زرتشتیان قرار گرفته است. گفتنی است که نبرد میان اهریمن و اهورامزدا، پایه‌واساس اساطیر رزتشتی را شکل داده است.
نظر شما