روابط ترکیه و رژیم صهیونیستی با وجود مذاکرات و دیدارهای متعددی که دو طرف در گذشته با هم داشتند، «دوستی با طعم دشمنی» توصیف می‌شود و این روابط سال‌ها است که دچار نوسان است.
از زمان آغاز عملیات طوفان الاقصی در هفتم اکتبر، درگیری لفظی میان رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه و بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر رژیم صهیونیستی به اوج رسیده و این امر خطر بروز بحران میان دو طرف پس از یک دوره ثبات و بهبود در روابط را به همراه دارد.
جنگ لفظی
در کنار تداوم حملات رژیم صهیونیستی به نوار غزه، اردوغان و نتانیاهو درگیری لفظی با هم داشته و به یکدیگر اتهام می‌زنند. مهمترین مورد آن ۲۷ دسامبر جاری بود که اردوغان گفت، نتانیاهو تفاوتی با آدولف هیتلر ندارد، او همچنین حملات رژیم صهیونیستی به نوار غزه را به رفتار نازی‌ها تشبیه کرده است.
در مقابل نتانیاهو، اردوغان را به ارتکاب کشتار جمعی در حق کُردها و حبس خبرنگاران متهم کرد و گفت: اردوغان آخرین فردی است که باید با ما درباره اخلاق صحبت کند!
همزمان با تداوم جنگ علیه غزه، رئیس جمهور ترکیه بر شدت انتقادهای خود از رژیم صهیونیستی افزود و بارها تاکید کرد که حماس سازمانی «تروریستی» نیست بلکه یک جنبش آزادی‌خواه ملی است، همینطور اردوغان آشکارا اعلام کرد که کشورش حاضر است «اسرائیل» را جنایتکار جنگی اعلام کند.
همچنین اردوغان رژیم صهیونیستی را تروریستی توصیف کرد و گفت: اسرائیل در غزه مرتکب جنایات جنگی شده و قوانین بین‌المللی را نقض می‌کند، او تهدید کرد که ترکیه در محافل بین‌المللی تلاش خواهد کرد تا اطمینان حاصل کند که شهرک‌نشین‌ها «تروریست» قلمداد می‌شوند.
شکست در آشتی
روابط میان تل‌آویو و آنکارا پس از یک دهه تنش به دلیل اقدامات رژیم صهیونیستی در حق فلسطینی‌ها، آرام و همراه با همگرایی دیپلماتیک بود به شکلی که می‌توانیم بگوییم در دو سال گذشته به آشتی رسید.
اوج این بهبود در روابط دیپلماتیک زمان سفر اسحاق هرتزوگ، رئیس رژیم صهیونیستی به آنکارا در سال گذشته بود، او اولین مقام عالی رتبه این رژیم بود که پس از سال‌ها به ترکیه سفر کرد، همچنین تل‌آویو و آنکارا در سال ۲۰۱۸ سفرای خود را تعیین کردند.
تنها چند روز قبل از آغاز جنگ در غزه، اردوغان در حاشیه هفتاد و هشتمین نشست مجمع عمومی سازمان ملل در تاریخ ۲۳ سپتامبر در نیویورک با نتانیاهو دیدار کرد و دو طرف درباره تقویت روابط مشترک خود توافق کردند.
طبق بیانیه منتشر شده از سوی مسوول ارتباطات دفتر ریاست جمهوری ترکیه، اردوغان اظهار کرد، ترکیه می‌تواند در حوزه‌های انرژی، فناوری، نوآوری، هوش مصنوعی و امنیت سایبری، اقدام مشترکی را با «اسرائیل» انجام دهد.
همچنین روابط اقتصادی میان دو طرف محوری است؛ طبق آمار ترکیه، این کشور سال ۲۰۲۲ با ۶.۴ میلیارد دلار در حوزه صادرات به اراضی اشغالی رکورد زد اما پس از جنگ غزه وزیر تجارت ترکیه ماه نوامبر اعلام کرد که تجارت این کشور با رژیم صهیونیستی به نصف رسیده است.
همینطور اردوغان اکتبر سفر خود به اراضی اشغالی را لغو و اعلام کرد که کشورش هیچ مشکلی با «اسرائیل» ندارد و تنها با جنایاتی که در غزه مرتکب می‌شود، موافق نیست.
رئیس جمهور ترکیه در مناسبت‌های بعدی لحن خود را تندتر کرد و گفت که کشورش در راستای مجازات «اسرائیل» بابت کشتارهای شنیعش در غزه و به جریان انداختن پرونده تسلیحات هسته‌ای آن اقدام خواهد کرد.
در ادامه ترکیه چهارم نوامبر در بیانیه‌ای اعلام کرد که به دلیل اینکه رژیم صهیونیستی به درخواست‌هایش برای توقف حملات پاسخ نداده و به حملات خود علیه غیرنظامیان ادامه می‌دهد، سفیر خود در اراضی اشغالی را به آنکارا فراخواند.
اردوغان نیز در سخنرانی ۱۸ نوامبر خود تاکید کرد که ترکیه در حال همکاری با بیش از ۲۰۰۰ وکیل برای تنظیم شکایت‌هایی خطاب به مسوولان مربوطه درباره کشتارهای این رژیم در غزه است.
آینده روابط
مهند حافظ‌اوغلو، پژوهشگر ترکیه‌ای می‌گوید، همزمان با روی کار آمدن حزب عدالت و توسعه در ترکیه، روابط این کشور با رژیم صهیونیستی به دلیل سیاست‌های متفاوت کابینه‌های این رژیم که اکثرا راستگرا و افراطی بوده و بر اقدامات نژادپرستانه و کشتار غیرنظامیان فلسطینی تاکید داشتند، دستخوش تغییرات بزرگی شد، تاجایی که اقدامات افراطی این کابینه به حمله به کشتی «مرمره» ترکیه در سال ۲۰۱۰ رسید.
حافظ‌اوغلو در گفتگو با خلیج آنلاین گفت سیاست‌های کابینه‌های پیاپی تل‌آویو عمدتا تنشی و علیه مساله فلسطین و ترکیه بود، به همین دلیل دولت ترکیه مجبور شد که سقف تنش را بالا برده و با کابینه این رژیم به دلیل این اقدامات برخورد شدیدی کند.
این پژوهشگر ترکیه‌ای اظهار کرد: توافقی میان آنکارا و تل‌آویو درخصوص آغاز برگ جدیدی از روابط وجود داشت اما عملیات وحشیانه «اسرائیل» علیه نوار غزه آغاز شد و در نتیجه آن، این روابط دچار تغییر جدیدی شد و در سایه وجود کابینه راست افراطی فعلی در تل‌آویو، روابط میان دو طرف بیشتر و بیشتر دچار افول شد و پس از آنکه به دلیل حملات علیه غزه دچار تعلیق شد، به قطع روابط رسید.
او توضیح داد: با وجود تنش فعلی در اظهارنظرها و پاسخ‌ها اما دیپلماسی محور اصلی باقی خواهد ماند و اینگونه نیست که دیپلماسی هرگز وجود نخواهد داشت، موضعگیری ترکیه بعد از طوفان الاقصی رویکرد تنشی به خود گرفت چرا که ترکیه نمی‌خواهد این روابط را قطع کند بلکه به دلایل متعددی می‌خواهد که روابط میان آنکارا و تل‌آویو تقویت شوند.
حافظ‌اوغلو بر این باور است که ترکیه هنوز می‌خواهد این روابط را حفظ کند اما نه با کابینه فعلی نتانیاهو چراکه این کابینه یا شرایط به وجود آمده در نوار غزه و در سراسر مناطق فلسطینی باید تغییر کند.
این پژوهشگر ترکیه‌ای ادامه داد: در صورتی که این درگیری گسترش پیدا کند، ما بر سر دو راهی قرار خواهیم گرفت، اما فکر می‌کنم واشنگتن در عملیات فعلی «اسرائیل» اهدافی دارد و به محض اینکه این اهداف محقق شوند، شاهد کاهش عملیات‌های میدانی و دستیابی به راه‌حلی سیاسی برای نوار غزه خواهیم بود.
او در پایان نیز گفت: روزهای آتی با تغییرات بسیاری همراه خواهند بود و احتمالا شرایط نامطمئن، منطقه را به لبه پرتگاه می‌رساند، یا این تحولات یک گام به عقب برگشته و کم کم به نقطه آرامش و ثبات بر می‌گردد یا اینکه به سمتی می‌رود که عواقب ناشناخته‌ای دارد.
نظر شما