سلام نو _ سرویس گردشگری: دریاچه بختگان نی ریز بزرگترین دریاچه در تمام استان فارس است. این دریاچه در طی خشکسالی های اخیر بسیار آسیب دیده است.
دریاچه بختگان نی ریز در زمره باارزش ترین تالاب های منطقه و استان فارس است که از ارزش زیست محیطی بسیار بالایی برخوردار است.
دریاچه بختگان نی ریز در حدود ۳۵۰۰ کیلومتر مربع وسعت داشته و رودخانه سیوند و کر اصلی ترین منبع تغذیه آن است.
رودخانه سیوند در مسیر حرکت خود به رودخانه کر متصل شده و سپس به دریاچه بختگان وارد می شود.
این دریاچه دارای جزایر کوچک متعددی در درون خود بوده است. احداث سد، حفر چاه های غیر مجاز و همچنین خشکسالی های چند سال اخیر به شدت به این دریاچه صدمه زده و گاه آن را به کویری خشک مبدل کرده است.
آشنایی با دریاچه بختگان نی ریز
دریاچه های بختگان و طشک دو فرونشست میانکوهی هستند که ارتفاع آنها از سطح دریای آزاد حدود ۱۵۵۸ متر است.
دریاچة بختگان که در باختر نیریز قرار داردو به صورت یک فروافتادگی کشیده به طول تقریبی ۷۰ تا ۱۰۰ کیلومتر است که روند شمال باختر – جنوب خاور دارد و سطح زیر پوشش آن حدود ۲۰۰۰ کیلومترمربع است.
سواحل این دریاچه با رسوبات سفیدرنگ تبخیری پوشیده شده اند ولی در سواحل نزدیک به سنگهای افیولیتی، رنگ تیره تر است.
دریاچة طَشک با وسعت تقریبی ۸۰۰ کیلومترمربع در شمال باختری دریاچة بختگان و ۱۶۰ کیلومتری خاور شیراز قرار دارد. تنها راه ارتباطی این دو دریاچه، از طریق دلتای رودکُر است که بخشی از آن به دریاچة بختگان و بخش دیگر به دریاچة طشک میریزد.
تعدادی جزیره و شبه جزیرة کوچک و بزرگ از جنس رادیولاریت، سنگهای پلاژیک و آهکهای سروک در این دو دریاچه وجود دارند که مهمترین آنها جزایر نرگس و گنبان (در دریاچة طشک) و جزیرة مناک در دریاچة بختگان است که مساحت آنها، تابع شرایط بارندگی سالانه است.
بلندترین نقطة جزیرة گنبان ۱۷۳۴ متر از سطح دریا است که از سطح دریاچه حدود ۱۸۵ متر بلندتر است.
دریاچة طشک ژرفایی کمتر از بختگان دارد و در فصول خشک، ارتباط آن با بختگان قطع میشود.
تأمین کنندة اصلی آب این دو دریاچه، «رودکُر» است که از کوههای برآفتاب و موسیخانی، در ۵۰ کیلومتری جنوب باختری دهبید سرچشمه میگیرد و در شمال باختری مرودشت، پس از یکی شدن با رود شادکان (شادکام)، و عبور از دشت مرودشت به دریاچه ها میریزد.
از طریق چشمه سارها که از سنگآهکها و دولومیتهای پیرامون دریاچه سرچشمه میگیرند نیز مقدار قابل توجهی آب وارد دریاچه ها میشود.
ویژگی‌های جالب دریاچه بختگان نی ریز
به دلیل قرار گرفتن نی ریز در میان کوهستان های بلند این منطقه از رطوبت کمتری برخوردار است اما دریاچه بختگان نی ریز کمبود رطوبت این منطقه را جبران کرده و سبب رشد درختان و مزارع اطراف می شده است.
خشک شدن بختگان این منطقه را با خطرات زیست محیطی گوناگونی روبرو کرده است.
دریاچه بختگان محلی مناسب برای پرندگان مهاجری است که از سیبری و روسیه خودشان را به نی ریز می رسانند. فلامینگو، مرغابی، غاز، درنا، کبوتر دریایی و چیلک تنها بخشی از پرندگان مهاجر بختگان را تشکیل می دهند.
درناهای مهاجر اصلی ترین ساکنان فصلی بختگان بودند که با وجود خشک شدن دریاچه هنوز هم به تالاب بختگان نی ریز می آیند.
وجود زمین های کشاورزی مناطق نزدیک دریاچه سبب شده تا درناهای مهاجر بتوانند با وجود کاهش محسوس سطح آب دریاچه غذای مورد نیاز خود را تامین کنند اما سایر پرندگان دیگر قادر به ادامه حیات در دریاچه نبوده و آن را ترک کردند.
خشک شدن این دریاچه شور سبب شده تا شوره زاری وسیع در منطقه پدیدار شود و باعث ایجاد گرد و غبار فراوان شود.
این دریاچه در هنگام ترسالی، زیستگاه زمستانه پرندگان مهاجر از روسیه، دشت های سیبری و برخی از مناطق دیگر کشورمان است.
در سال های پُر بارش انواع فلامینگو، درنا، کبوتر دریایی، آب‌چلیک، مرغابی و غاز در این منطقه فرود آمده و زمستان گذرانی می کنند.
دریاچه بختگان نی ریز، همچنین در زمان ترسالی، باعث افزایش رطوبت هوا میشود و به علت بلند بودن ارتفاع کوههای پیرامون شهرستان نیریز، رطوبت حاصله در هوای همان منطقه باقی می ماند و موجب ثمردهی درختان انجیر، بادام، رز و زیتون در کوه‌ها شده که می‌توان به نوعی آن را آبیاری مصنوعی کوه‌ها نامید.
دریاچه بختگان در ۱۶۰ کیلومتری شیراز و در ۱۰ کیلومتری نی ریز واقع شده است. محل اتصال این دو دریاچه در میان کوه های پیچگان واقع شده ودر تمام فصول سال دارای آب است. در سال های اخیر فعالیت هایی برای احیای این دریاچه صورت گرفته است.
از سال ۱۳۵۱ خورشیدی با احداث سد دوزن، دیگر آبی از رودخانه کُر به دریاچه بختگان نی ریز نرسید.
از آن پس، تنها راهی که بختگان را از آب‌های جاری برخوردار می‌کرد، سیلاب‌های گستره‌ی پیرامونش بود.
در سال ۱۳۷۴، با ساخت سد سیوند در تنگه بلاغی، راهِ همان سیلاب‌ها هم بسته شد و گلوی بختگان از تشنگی خشکید. همچنین در سال ۱۳۸۶ با ساخت سد ملاصدرا کمر به نابودی بختگان بسته شد.
جالب است بدانید که در شمال باختری دریاچه‌ی بختگان، دریاچه‌ی دیگری به نام «طشک» جای دارد و همواره این دو دریاچه به هم پیوسته بوده‌اند. با ساخت سدها، آن پیوستگی از میان رفت و نه‌تنها بختگان، که طشک را هم دچار خشکی و شوری کرد.
نظر شما