سلام نو _ سرویس گردشگری: کاروانسرا از نوع چهار ایوانی با پلان مربع شکل به ابعاد ۶۹ در ۶۸ متر می باشد و با حدود ۴۹۰۰ مترمربع مساحت از کاروانسراهای نسبتا بزرگ است.
بنا یک حیاط مرکزی دارد و ۲۴ حجره در گرداگرد آن به چشم می خورد.
در قسمت پشت حجره ها اصطبل هایی ساخته شده که چارپایان و احشام در آنجا نگهداری می شدند و سکوهایی در آنجا ساخته شده تا بار و وسایل مسافران بر روی آن ها قرار بگیرد.
در گذشته در قسمت جلوی کاروانسرا آب انباری وجود داشت که دارای دو بادگیر بود اما امروز اثری از این آب انبار وجود ندارد.
کاروانسرای شاه عباسی نیشابور در دوره قاجار مدتی محل نگهداری یتیمان و فقیران بود و در دوره پهلوی هم تبدیل به پادگان نظامی ژاندارمری شده بود تا اینکه در نهایت در سال ۱۳۶۷ در اختیار میراث فرهنگی قرار گرفت و بعد از چند سال بازسازی در سال ۱۳۷۴ به عنوان مجموعه فرهنگی و موزه فعالیت خود را آغاز کرد.
آشنایی با کاروانسرای شاه عباسی نیشابور
این شاهکار چشم نواز که یکی از بزرگترین کاروانسراهای ایران است، ۴۹۰۰ متر مربع مساحت دارد.
سبک معماری این بنا کاملا گویای این است که زمان ساخت به چه دوره‌ای برمی‌گردد.
همانطور که گفتیم کاروانسرای شاه عباسی مربوط به دوره‌ی صفویان است.
بعد از ورود به کاروانسرا پس از طی مسافتی، در حیاطی بزرگ قرار می‌گیرید که در گرداگرد آن حجره‌هایی زیبا طراحی شده است. ۲۴ حجره به گونه ای ساخته شده است که با هم مرتبط هستند.
در گذشته، پشت هر حجره یک اصطبل وجود داشته که برای ورود به آن ها باید از طریق پخ‌هایی (ورودی) که در گوشه حیاط ساخته شده بود، وارد می‌شدند.
این سبک دسترسی به فضای اصطبل ها در کاروانسراهای معدودی وجود دارد که در نوع خود فوق العاده است.
امروزه این بخش کاربردی ندارد چرا که بخشی از این کاروانسرا به موزه تبدیل شده است.
همچنین در قسمت جلوی کاروانسرا یک آب انبار وجود داشته که روی آن دو بادگیر ساخته شده بود تا آبی که داخل بنا وجود دارد، در طول روز خنک بماند. جالب است که از بادگیرها برای اینکه فضای داخل کاروانسرا تهویه و خنک شود نیز استفاده می‌شد.
در نگاه اول بعد از ورود به کاروانسرا، سبک زیبای ستون‌ها توجه شما را جلب خواهد کرد.
معماری طاق و ستون‌های این بنا نیز در نوع خود شگفت انگیز بوده که جلوه‌گر معماری خاص و بینظیر ایرانی است.
ایوان‌های ضلع شمالی و جنوبی این کاروانسرا مرتفع تر از ایوان‌های روبه‌رو هستند. همچنین آجرکاری ایوان‌هایی که در ضلع غربی و شرقی واقع شده‌اند، به زیبایی این بنا افزوده است.
در سال‌های اخیر، قسمت‌هایی از حجره‌ها تخریب شده است که همین سبب ارتباط حجره‌ها به استخرها شده است.
بعد از تغییر کاربری کاروانسرای شاه عباسی به موزه، سازمان میراث فرهنگی تغییراتی را در این بنای تاریخی ایجاد کردند.
در ضلع غربی کاروانسرا سالن اجتماعاتی برای برگزاری نمایشگاه آثار هنر دستی مانند قالی‌بافی، سفالگری، خطاطی، حصیربافی، مرمت سفال، گیره بافی و قلم‌زنی وجود دارد.
کاروانسرای شاه عباسی نیشابور کجاست
کاروانسرای نیشابور مشهور به «رباط شاه عباسی»، از ابنیه تاریخی در نیشابور است که هر چند در گذشته، در خارج از دروازه شهر نیشابور قرار داشته، اما با گسترش شهر، حالا در مرکز این شهر قرار دارد.
این کاروانسرا که در ابتدا موقعیت آن در خارج از حصار دروازه مشهد و خندق اطراف شهر قدیم قرار داشته، اکنون در حاشیه جنوبی خیابان امام خمینی (ره) و نزدیک به میدان خیام در قسمت شرقی بافت مرکزی شهر واقع شده است.
آدرس: ایران، استان خراسان رضوی، نیشابور، حاشیه جنوبی خیابان امام خمینی (ره)، نزدیک به میدان خیام
در مرکز بنا حیاطی مربعی شکل قرار گرفته که در احاطه چهار ایوان و بیست و چهار ایوانچه می باشد. اصطبل‌ها در ردیف دوم در گرداگرد حیاط ساخته شده اند و از فضاهایی ستون دار در گوشه‌های حیاط و فضاهای طویلی تشکیل شده اند که باعث ارتباط آن ها به یکدیگر می شود.
در طراحی این کاروانسرا فضای زیادی در اختیار اصطبل ها قرار گرفته و حجره ها نسبت به آن ها سطح کمی را گرفته اند. ورود به اصطبل ها از طریق پخ های گوشه‌های حیاط و بدون هیچ واسطه ای انجام می شود، دسترسی ای که در کاروانسراهای دیگر کمتر به چشم می خورد.
در چند سال اخیر با از بین رفتن بخش هایی، ایوان‌ها نیز به سمت اصطبل ها باز می شوند.
ورود به کاروانسرا از قسمت مرکزی ضلع شمالی انجام می شود. درست مثل شیوه معماری دوره صفوی، سردر بلند بنا از امتداد افقی نمای ضلع ورودی این جبهه به بیرون آمده است.
در دو طبقه طرفین پخ خورده سردر، طاق نماهایی زیبا به چشم می خورد.
ردیف طاق نماها در دو سمت سردر، تمایزی را بین ظاهر سمت ورودی از دیگر نماهای خارجی ایجاد کرده و بر روی سردر تاکیدی زیبا به وجود آورده است.
در سه ضلع دیگر کاروانسرا هیچ تزئینی استفاده نشده و شیوه معماری آن ها ساده است.
با آجرکاری هایی که در پیشانی و پشت بغل های سردر انجام شده این قسمت زیبایی و تشخص بیشتری پیدا کرده است.
سردر به سمت هشتی بزرگی منتهی می شود که دارای سقف رسمی بندی است.
در گذشته در دو سمت هشتی، غرفه‌ها و اتاق‌هایی وجود داشت که امروز از بین رفته اند پس هشتی هم رو به به اصطبل‌های دو سمت این جبهه گشوده می شود.
هشتی به طور مستقیم به ایوان جبهه شمالی و بعد از آن حیاط کاروانسرا راه پیدا می کند.
نظر شما