بازدید از مزار سلطانی بیدخت را از دست ندهید

سلام نو _ سرویس گردشگری: مزار سلطانی بیدخت گناباد یکی از بناهای معروف در شهر بیدُخت گناباد ایران است .

این مزار آرامگاه «ملا سلطان محمد بیدختی گنابادی» ملقب به سلطان علیشاه، عارف سده ۱۳ هجری، مفسر قرآن مجید، قطب سلسله نعمت اللهی سلطان علیشاهی مشهور به گنابادی است.

در کنار وی و در همین بقعه سه تن از اخلاف وی نیز دفن شدهاند؛ « شیخ محمد حسن بیدختی گنابادی» ملقب به صالح علیشاه «سلطان حسین تابنده گنابادی» ملقب به رضا علیشاه و «علی تابنده» ملقب به محبوب علیشاه جانشین رضا علیشاه.(قطب فعلی این سلسله « نور علی تابنده» ملقب به مجذوبعلیشاه، فرزند صالح علیشاه است.)

بیدخت شهری کوچکی واقع در ۵ کیلومتری گناباد در خراسان است. هر ساله در مناسبت های مختلف پیروان و علاقه مندان سلسله نعمت اللهی سلطان علیشاهی گنابادی برای زیارت به این شهر مقدس می روند.

گفته شده که طبق اعلام رسمی سال گذشته ۱۳۸۴ پس از مشهد پربازدیدکننده ترین شهر استان خراسان بزرگ بوده است. دلیل این امر، سفر فقرا و دراویش برای زیارت مجذوب علیشاه بوده است.

کتابخانه مزار سلطانی بیدخت گناباد که یکی از قدیمی ترین کتابخانه های استان خراسان و ایران است سال گذشته در بنای جدید بزرگی در کنار مزار سلطانی گشایش یافته است.

آشنایی با مزار سلطانی بیدخت

مزار سلطانی بیدخت از دیدنی‌های مشهور شهر بیدخت در فاصله پنج کیلومتری غرب گناباد است.

مزار سلطانی مجموعه‌ای از چند بنا است که بقعه گنبدار آن، با دیوارهای سفید، گنبد و مناره‌های کاشی‌کاری فیروزه‌ای رنگ زیبا و چشم‌نواز، همانند نگینی در شهر بیدخت می‌درخشد.

شهر زیبای بیدخت به‌دلیل وجود بقعه سلطانی، هر سال در مناسبت‌های گوناگون، پیروان سلسله نعمت‌اللهی گنابادی و دراویش پیرو مجذوب‌علیشاه را برای زیارت، جذب خود می‌کند.

طبق اعلام رسمی در سال ۱۳۸۴، بیدخت بعد از مشهد، یکی از شلوغ‌ترین و پربازدیدترین شهرهای استان خراسان رضوی است.

مجموعه مزار سلطانی بیدخت کانون معنوی فعال تصوف در ایران است. این مجموعه با تلاش قطب‌های فرقه ساخته شد تا از طریق آن، برخی از قطب‌های فرقه تصوف و اطلاعات مربوط به آن‌ها و سلسله نعمت‌اللهی در خاطره پیروان تصوف حفظ شود.

تپه‌ای که مزار سلطانی روی آن ساخته شده است، در زمان تشییع سلطان علیشاه، تپه‌ای مرتفع و خالی از ساختمان در کنار قبرستان بیدخت بود.

نورعلیشاه جانشین سلطان علیشاه، تپه را تسطیح کرد. جای تسطیح شده که مقبره در وسط آن است، «صحن بالا» نامیده شد.

نورعلیشاه به‌طور موقت اتاقی را روی مزار سلطان علیشاه ساخت و بعد از آن، دیوارهایی محکم با راهروهایی بزرگ در اطراف آن بنا کرد.

او حسینه‌ای کوچک به‌شکل چهارطاقی در ضلع غربی صحن و رباطی برای اسکان زائران در بخش شمال غرب آن ساخت؛ اما پیش از پایان یافتن بنا، در سال ۱۳۳۷ هجری قمری از دنیا رفت.

بعد از نورعلیشاه، فرزند و جانشین او مشهور به صالح علیشاه ساختمان مزار سلطانی بیدخت را به پایان رساند. گنبد مقبره و گلدسته‌های آن در این دوره ساخته شدند.

در کنار ملاسلطان محمد بیدختی معروف به «سلطان علیشاه»، سه تن دیگر از اخلاف او نیز دفن شده‌اند که عبارت از شیخ محمد حسن بیدختی گنابادی معروف به «صالح‌علیشاه»، سلطان حسین تابنده معروف به «رضاعلیشاه» و علی تابنده ملقب به «محبوب علیشاه» هستند.

این چهار نفر که در دوره‌های تاریخی متفاوتی می‌زیستند، از معروف‌ترین قطب‌های سلسله دراویش گنابادی محسوب می‌شوند.

بازدید از مزار سلطانی بیدخت

امکان بازدید از مزار سلطانی بیدخت و بخش‌های آن برای همه افراد فراهم است. بیشتر کسانی که از بقعه سلطانی بازدید می‌کنند، پیروان فرقه هستند که به زیارت بزرگان فرقه دراویش گنابادی می‌روند.

بازدید از همه بخش‌های مجموعه، هر روز از ساعت ۸ تا ۲۲ امکان‌پذیر است و بازدید از تمام قسمت‌ها در حدود یک ساعت زمان می‌برد.

مجموعه وسیع مزار سلطانی شامل بقعه، اتاق‌های پذیرایی زائران، حسینیه و کتابخانه است. ساختمان بقعه وسط مجموعه بنا قرار دارد.

داخل بقعه، مربعی شکل و وسعت آن در حدود هشت در هشت متر و ارتفاع سقف آن حدود ۱۴ متر است.

سقف بنا جزو زیباترین بخش‌های بقعه محسوب می‌شود که آیینه‌کاری زیبا و جذابی دارد.

روی کاشی‌های درون بقعه، اسامی ائمه اطهار و اولیا را با خط ثلث و طلاکاری حک کرده‌اند.

چهار در نفیس منبت‌کاری از چوب گردو و شمشاد در چهار طرف بقعه دیده می‌شود که آن‌ها را از چوب گردو و شمشاد ساخته‌اند.

عرض هر یک از درها ۲٫۵ متر و ارتفاع آن‌ها بدون در نظر گرفتن هلال، در حدود سه متر است.

مزار سلطانی سه صحن بزرگ و متصل به هم دارد. صحن بالایی آن را «صحن کوثر» می‌گویند و یک حوض نیز به نام «حوض کوثر» در وسط آن است.

آب حوض از آب قنات بیدخت پر و در ادامه مسیر خود، به صحن مزار وارد می‌شود. صحن پایینی بنا به نسبت صحن دیگر، ارتفاع کمتری دارد.

این صحن نیز دارای حوض است و اتاق‌هایی برای اقامت پیروان فرقه دارد.

صحن فردوس نیز در پشت حسینیه و در ضلع غربی آن قرار دارد و به‌عنوان حیاط تکیه محسوب می‌شود.

مهمان‌خانه‌ای در ضلع غربی بنا قرار دارد که از آن برای مراسم‌های مذهبی استفاده می‌کنند.

اتاق‌هایی نیز در صحن وسط و در اطراف بنا قرار دارند که آن‌ها را برای اسکان زائران در نظر گرفته‌اند.

اتاق اجتماعات وسط صحن است و دو طرف آن، سراچه‌های کوچکی با سه یا چهار اتاق قرار دارند که درب آن‌ها به صحن باز می‌شود.

در سال‌های اخیر کتابخانه‌ای مشهور به کتابخانه سلطانی در کنار مزار سلطانی افتتاح شده است.