پناهنده پذیری ایران اکنون تبدیل به تهدید شده است / متاسفانه در موضوع مهاجران با مافیای یقه‌سفید مواجه هستیم

به گزارش سلام نو به نقل از ایلنا، حشمت‌الله فلاحت‌پیشه نماینده پیشین مجلس شورای اسلامی ، در پاسخ به این سوال که با توجه به نگرانی‌هایی که در اثر ازدیاد مهاجران افغانستانی به کشور به وجود آمده است، دلیل به وجود آمدن این نگرانی را در کجا می‌بینید و وظیفه دستگاه دیپلماسی در این خصوص چیست، گفت: فقط موضوع به وزارت خارجه ارتباط ندارد. دستگاه‌های مختلف از جمله وزارت خارجه، وزارت کشور و دستگاه‌های دیگر در این رابطه مسئول هستند. اتفاقا یکی از دلایلی که الان می‌بینیم یک موضوع انسانی که ایرانی‌ها بارها به آن افتخار می‌کردند که ایران یکی از پناهنده‌پذیرترین کشورهای دنیا است و این یکی از خصایص انسانی خوب برای ایرانی‌ها بود در حال حاضر تبدیل به تهدید شده است. دلیل آن همین، نگاه بخشی است.

وی افزود: البته دلایلی دارد که یکی از مهم ترین آن، نگاه بخشی‌نگر است. یعنی هیچ‌وقت هیچ‌ سیاست جامعی در این رابطه شکل نگرفته و من معتقد هستم در درجه اول باید دستگاه‌ها سیاست جامعی را در راستای منافع ملی کشور و البته با رعایت حسن همجواری و اصول انسانی در پیش بگیرند. لذا الان شما با هرکدام از مسئولان وزارتخانه‌ها و دستگاه‌های مختلف مصاحبه کنید، هرکدام یک موضع حق به جانب می‌گیرند و دستگاه‌های دیگر را به عنوان مسئول معرفی می‌کنند. این آشفتگی در بخش‌های مختلف سیاست خارجی ایران دیده شده و این هم یکی از مسائل است.

این تحلیل‌گر مسائل سیاسی تصریح کرد: موضوع دومی که وجود دارد این است که واقعا موضوع مهاجران در ایران تبدیل به یک مافیا شده است. یعنی من برخی از مصاحبه‌ها و خبرها را می‌بینم، بعضی از آن‌ها لاپوشانی است. واقعیت این است که ما الان با یک مافیای قاچاق انسان مواجه هستیم نه فقط با موضوعی تحت عنوان پناهندگی و خیلی از این مافیا سود می‌برند، من زمانی که موضوع را بررسی می‌کردم، به کمپ‌ها در نقاط صفر مرزی می‌رفتم، خیلی از مهاجران کشورهای همسایه که عمدتا از افغانستان و بعضا از پاکستان و جاهای دیگر هم بودند، برای چندمین‌بار بود که وارد می‌شدند، بازداشت می‌شدند و به افغانستان برگشت داده می‌شدند. می‌گفتند برای هربار به افراد و برخی شبکه‌ها پول پرداخت می‌کنند یعنی حداقل ۵۰۰ دلار برای هر بار ورود پرداخت می‌کردند، بنابراین یک مافیا شکل گرفته است.

وی افزود: تعریف مافیا از نظر من این است که هر پدیده‌ای وقتی به حدی قوی شد که امکان برخورد قانونی و سیاست‌گذاری مؤثر را از یک کشور گرفت، یعنی مافیا به وجود آمده است. وقتی عده‌ای سودشان در قاچاق انسان باشد، این قاچاق به راحتی قابل کنترل نیست و متأسفانه ما نه با موضوع پناهندگان، بلکه با مافیایی مواجه هستیم که از مظلومیت این مهاجران و پناهندگان سوء‌استفاده می‌کنند. لذا باید با رخنه این مافیا و قدرت و نفوذشان حتما برخورد شود.

فلاحت‌پیشه تصریح کرد: موضوع سوم سوء‌استفاده‌های سیاسی‌ است که اخیرا شنیده می‌شود. مثلا برخی از افراد را می‌بینیم که با یک نگاه کاملا سیاسی – انحرافی حتی این موضوع را مطرح می‌کنند که به این اتباع حق رأی بدهند که در انتخابات حضور پیدا کنند یا غیره. این نگاه، کاملا نگاه ضدمنافع ملی است. یعنی مشروعیت‌بخشی به تغییر بافت جمعیتی در کشور که باید اصل این موضوع جرم‌انگاری شود. یعنی کسانی که سعی می‌کنند از موضوع آوارگان استفاده سیاسی کنند به نظر من جرم علیه منافع ملی دارند و متاسفانه کسانی با اتهامات خیلی سبک‌تر محاکمه شدند که به نظر من، این اتهام خیلی سنگین‌تر از آن اتهام است. یعنی یک عده سعی می‌کنند سوءاستفاده سیاسی کنند. اگر یک نظام سیاسی توانایی لازم را نداشته که بتواند مردم را پای صندوق‌های رأی بیاورد، باید در جای دیگر مسأله را بررسی کرد نه آنکه شلوغی صندوق را با حق رأی دادن به اتباع خارجی شکل بدهند.

نماینده پیشین مجلس در ادامه گفت: موضوع بعدی که خیلی مهم است و به آن دامن زده می‌شود، وصل کردن این موضوع به کینه و اختلاف است و طبق امر این کار صورت می‌گیرد. می‌بینیم برخی این موضوع را تحلیل می‌کنند و کسانی که به بی‌سامانی مهاجران در کشور، نقد دارند را افراد سنگدل و افراد کینه‌توز معرفی می‌کنند. در صورتی که من معتقدم چنین افرادی که این هشدارها را می‌دهند،‌ دلسوز این کشور هستند، نمی‌شود یک‌دهم تا یک هشتم جمعیت ایران از اتباع خارجی باشد و کشور این را به عنوان یک آسیب امنیتی نشناسد. ایرانی‌ها در گذشته نشان داده‌اند که با یک دید انسانی سال‌ها منابع‌شان را صرف پناهندگان از اغلب کشورهای همسایه کردند؛ اما الان یک تهدید امنیتی و تغییر بافت جمعیتی دیده می‌شود که خطرناک است.

وی افزود: موضوع آخری که می‌خواهم بگویم، این است که از یک زمانی این موضوع تبدیل به تهدید شد و برخی از مسئولان ما را از خواب بیدار کرد دلیل آن هم این بود که شاید بخش اعظم نظامیان افغانستان که نتوانستند در مقابل طالبان مقاومت کنند، به ایران مهاجرت کردند. به عبارتی با توجه به اینکه عملا فقط دو کشور برای مهاجرت وجود داشت، یکی پاکستان و دیگری ایران، چون موج طالبان از مرزهای پاکستان وارد شد، عملا هیچ نظامی افغانستانی از مرز پاکستان وارد افغانستان نشد و اغلب نظامی‌ها وارد ایران شدند. پاکستان در مرزهای خودش شرایط جنگی اعلام کرده و با زور یک میلیون مهاجر افغانستانی را اخراج می‌کند. من معتقدم این مهاجران به طور طبیعی مقصد بعدی‌شان ایران خواهد بود.

این تحلیل‌گر مسائل سیاسی در پاسخ به این سوال که راهکار دیپلماسی و وزارت کشور برای حل این معضل چیست، گفت: اعتقادم بر این است، همان‌طور که در سراسر دنیا برای مهاجران و پناهندگان ساماندهی وجود دارد، در ایران هم باید این کار صورت بگیرد و هرگونه مقابله با این ساماندهی جرم‌انگاری شود.

وی ادامه داد: راه حل این است که ابتدا فراخوانی که وزارت کشور داد، حتی اگر تمدید شد به عنوان یک فراخوانی که همراه با هشدارهای اجرایی است اعلام شود. همه مهاجرانی که در ایران هستند، به صورت اظهارنامه‌ای حضور خودشان را اعلام کنند. موضوع بعدی این است که مانند همه کشورهای دیگر باید برای مدیریت پناهندگان چه بخشی که در کشور حضور دارند و چه بخشی که حضورشان در کشور قابل قبول نیست و باید به افغانستان بازگردند سازوکاری شکل بگیرد. تمام کسانی که ثبت‌نام نمی‌کنند باید همه آنان را به عنوان حضور غیرقانونی قلمداد کرد که باید به کشور خودشان بازگردانده شوند. یعنی به عبارتی اولین قانون‌شکنی آنها بزرگترین قانون‌شکنی آنهاست که حاضر نیستند حضور خود را در کشور اظهار کنند و اگر این کار را نکردند، دولت موظف است این افراد به خاک افغانستان استرداد کند.

وی افزود: البته واقعیتی هم وجود دارد، من معتقدم یک معضلی که همه سازوکارهای داخلی را به شکست کشانده موضوع انسداد مرزها است. ترکیه در طول ۳ سال بین مرز خود و ایران را دیوارکشی کرد. دیوارهای ۳ متری با ۲ متر سیم‌خاردار و البته روی همین دیوار مسلسل خودکار قرار داده و در طول ۳ سال این کار عظیم را انجام داده است. اما ۳۰ سال است که ردیفی تحت عنوان انسداد مرزها در بودجه ایران وجود دارد که هیچ‌وقت منجر به انسداد مرز نشد و من معتقدم نه بی‌کفایتی عمرانی که معمولا در خیلی از پروژه‌های عمرانی وجود دارد مانع این کار است و نه کمی نقدینگی و بودجه بلکه مافیا اولین کار پرکاری که کرد جلوگیری از شکل‌گیری انسداد مرزها بود. چون حتی اگر بپذیریم عمر پروژه‌های عمرانی در ایران در بدترین شرایط ۵ تا ۸ برابر زمان مقرر شده است، عمر پروژه انسداد مرزها به شاید ۱۷-۱۸ برابر زمان مقرر رسیده است.

وی تصریح کرد: من معتقدم در شرایط کنونی، کشور ما به راحتی می‌تواند این مشکل را حل کند و البته راه‌حل آن این است که در درجه اول مجلس شورای اسلامی، دو تحقیق و تفحص را در دستور کار قرار دهد؛ یک تحقیق و تفحص از سرنوشت طرح‌های مربوط به انسداد مرزها که به چه روزی دچار شده، چه موانعی داشتند و چرا نهایی نمی‌شوند؟ و دومین تحقیق و تفحص از عدم‌اجرای سیاست‌های مهاجرتی کشور که منجر به شکل‌گیری بحران کنونی شده است. من معتقدم مجلس و دولت حداقل در بودجه امسال که ۱۵ آذر به مجلس می‌آید، باید ردیف ویژه‌ای را برای تکمیل انسداد مرزها شکل بدهند تا این مشکلات حل شود. چون من از همان کمپ‌های پناهندگان که دیدار می‌کردم، کسانی بودند که بعضا سابقه بیش از ۳ بار ورود به ایران و استرداد را داشتند و می‌گفتند حتی اگر مسترد شوند بار دیگر ۵۰۰ دلار را جمع می‌کنند تا به مافیا بدهند و وارد کشور شوند. اینها واقعیتی است که من معتقدم نیازمند یک عزم مشترک برای حل آن است.

فلاحت‌پیشه در پاسخ به این سوال که این نگرانی را به چه شکل می‌توان در دستگاه‌های اجرایی و قانون‌گذاری برطرف کرد، گفت: واقعیت قضیه این است که در حال حاضر میانگین برخورداری اتباع بیگانه از سیاست‌های حمایتی و هزینه‌های یارانه‌ای دولت بسیار بیشتر از میانگین استفاده ایرانی‌ها است. بخشی از این موضوع را می‌توان با یکسری توجیهات و دلایل انسانی توجیه کرد. اما بخش دیگر آن ناشی از این واقعیت است، دولتی که در ساماندهی نظام حمایتی کشور ناکام است، تحت هیچ‌عنوانی نمی‌تواند این ضعف خود را توجیه کند. به ویژه کسانی که اظهار حضور در کشور نکردند، طبیعتا هرگونه ماندن و برخورداری آنها از امکانات کشور ممنوع است.

وی افزود: مثال عرض می‌کنم: مثلا الان تمام ایرانی‌ها کاملا مورد رصد قرار می‌گیرند. یعنی هر ایرانی که یک ملک به نامش است، کارت بانکی دارد، تمام کسانی که کارت ملی یا هرگونه کارت شناسایی دارند و .. تمام آن‌ها کاملا در کشور رصد می‌شوند و دولت به راحتی می‌تواند در عرض چند دقیقه به آنها دسترسی پیدا کند و به عبارتی هیچ ایرانی زندگی پنهانی از دولت ندارد. اما چیزی حدود بیش از ۶۰ تا ۷۰ درصد مهاجرینی که در کشور هستند، چون از لحاظ سجلی شرایط برخورداری از خدمات سجلی را ندارند، عملا هیچ‌گونه رصدی در مورد آنها وجود ندارد. لذا هر آن ممکن است تبدیل به یک مشکل اجتماعی یا امنیتی شوند. آن مشکلی که الان خودش را نشان داده مشکل اقتصادی و بعضا مشکلات اجتماعی است که باید از تبدیل آن به مشکل امنیتی جلوگیری شود.

فلاحت‌پیشه در پاسخ به این سوال که با توجه به آنکه شما از وجود مافیا در این حوزه نام بردید، آیا راهکاری برای برخورد با آن‌ها وجود دارد، گفت: ما می‌بینیم در کشور وقتی کسی جرمی مرتکب می‌شود، بلافاصله در طول چند سال و حتی زمانی که در شرایط اتهامی است، اخبار آن منتشر می‌شود. وقتی که در کشور ما جرمی ۸ ماه پیش شکل گرفته، بعد از ۸ ماه تازه یکسری اخبار سربسته داده می‌شود، این یعنی مافیا پشتش است. مافیا عبارتند از جریانی که نفوذ در ساختارهای مختلف دارد. راه نفوذ باید بسته شود و باید با مافیای یقه‌سفید مهاجران مقابله کرد. آن چیزی که ما می‌گوییم مربوط به مهاجرانی هستند که مظلومانه به هر دلیل و در هر شرایطی از آنها سوءاستفاده می‌کنند و وارد کشورهای مختلف از جمله کشور ما می‌شوند. اما مافیای یقه‌سفید آنهایی هستند که در جاهای مختلف نفوذ دارند و کماکان این کار برای آنها سودآور است و هرچه به مرزها نزدیک می‌شویم این مافیای چندگانه هم در گروه دزدان به هم نزدیک می‌شوند و تبدیل به قدرتی می‌شوند که کسی نمی‌تواند با آن برخورد کند.

وی افزود: برای اولین‌بار این موضوع را در این مصاحبه می‌گویم. من یکبار به یک استان مرزی رفتم و به هرشکلی که بود و علیرغم برخی کارشکنی‌هایی که انجام شد، نقطه صفر مرزی را دیدم و استاندار آنجا از من تشکر کرد. آن استاندار با من درددل کرد و گفت برای من ننگ بود که ۵ سال استاندار این استان مرزی هستم اما هنوز نتوانستم به مرز بروم زیرا اجازه نداده‌اند که مرز را ببینم. شما ببینید استاندار کشور نتوانسته بود مرز استان محل خدمت خود را ببیند. یعنی نماینده اصلی دولت نتوانسته بود مرز را ببیند و از بنده تشکر کرد. جالب این است که در آن زمان بنده می‌خواستم بروم کلی کارشکنی صورت گرفت که من مرزها را نبینم، چون من در یک سال از تمام نقاط صفر مرزی بازدید کردم. بنابراین وقتی می‌گوییم مافیا، متاسفانه با مافیای یقه‌سفید مواجه هستیم. معتقدم یک مجوز جدی و فراقوه‌ای برای مقابله با مافیاهای چندگانه در کشور نیاز است. از جمله مافیایی که یکی از نتایج آن، پدیده تغییر بافت جمعیتی در کشور است.